پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ سید حمید مصباح: دو خبر زیر را دیروز (چهارشنبه ۲۷ شهریور ۱۳۹۸) و امروز (پنجشنبه ۲۸ شهریور ۱۳۹۸) در شبکه‌های اجتماعی دیدم. مشاهده آنها یادآور درد چهار سال اخیرم شد (از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷). روز‌هایی که پس از بازدید از اراضی و دیدن مراتعی که قرار است با تیغ تراکتور‌ها نابود شوند (به ویژه در شهرستان‌های نیریز و استهبان)، در جلسه‌های کمیته اراضی شیبدار با حرارت از مظلومیت اراضی ملی دفاع میکردم. همان روز‌هایی که بیشتر حاضران در جلسه (حتی آنهایی که مسئول مستقیم نگهدای از منابع طبیعی بودند)، یا در دل و یا علنی به من می‌خندیدند و عده‌ای نیز به خود زحمت می‌دادند و مانند کسی که در مجلس روضه حضور دارد، بر و بر در چشمانم نگاه می‌کردند و سر تکان می‌دادند. یادآوری آن روزها، بازدید سه روزه (۱۱ تا ۱۳ شهریور جاری) از دشت های اقلید و دیدن گرفتاری عشایر برای تامین آب شرب انسان و دام و دیدن دو خبر ذکر شده، انگیزه‌ای شد تا متن زیر را بنویسم. پیش از اینکه آن را بخوانید، یادآورم شوم، اینجانب عضو هیات علمی بازنشسته مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس هستم. هیچ وابستگی گروهی و جناحی به گروه‌های داخل و خارج کشور ندارم. با کسی هم دشمنی و رقابت، بر سر هیچ موضوعی ندارم. فقط کارشناس دلسوخته استانم و البته غیره محافظ کار، همین و بس.
خبر اول
✅ نشست توسعه باغ های مثمر دیم در اراضی شیب دار
🔶 در این جلسه دکتر مسعودی ضمن تشکر از حضور مسئولان گفتند پیرو جلسه ای که با وزیر محترم جهاد کشاورزی و کمیسیون کشاورزی داشتیم مقرر شد در رابطه با احیای تالاب ها، مقابله با ریزگردها و واگذاری اراضی شیبدار به صورت میدانی بازدید و گزارشی تهیه گردد. با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در رابطه با رونق و تولید و اشتغال، واگذاری اراضی شیبدار نقشی موثر در اشتغال ایجاد خواهند کرد و در شهرستان نی ریز و شهر مشکان ۵۴۰ هکتار از اراضی آماده واگذاری افراد بیکار می باشد و نقش موثری در اشتغال ایجاد خواهد کرد. از این رو تقاضا داریم بر اساس تشکیل جلسه شورا نسبت به واگذاری این اراضی مساعدت فرمایید.
🔶 معاون باغبانی وزیر جهاد نیز در این جلسه اعلام کردند که هر مکانی از یک استعداد برخوردار است و ما باید از استعداد ها بهترین بهره‌برداری را بنماییم. در قالب ماده ۳ می توان اعیان را واگذار کرد گر چه ممکن است در اجرا اشکالاتی داشته باشیم ولی این به نفع کشور است که از ظرفیت واگذاری اراضی جهت اشتغال و تولید استفاده کنیم. ما بر اساس شیوه نامه عمل خواهیم کرد و باید اشتباهات را به حداقل برسانیم.
در این جلسه مقرر شد در اسرع وقت جلسه‌ای برای راه حل واگذاری اراضی شیبدار تشکیل گردد. ۹۸/۶/۲۷
نکته: در این خبر چند جا از واژه “واگذاری” استفاده شده است. بهتر است بدانید در اصل آیین‌نامه صحبت از “حق بهره‌برداری” برپایه قرار داد چند ده ساله است نه “واگذاری”
شرحی بر خبر اول:
جالب است، حاضران در جلسه از یک طرف از “احیای تالاب بختگان” و “مقابله با ریزگرد” گفته‌اند و از طرف دیگر از واگذاری (حق‌بهره‌برداری) اراضی مرتعی و تبدیل آن به کانون ریزگرد جدید، صحبت کرده‌اند. دو موضوع متناقض، البته، بر اساس تجربه آنچه عملیاتی می‌شود، دومی است، زیرا که موضوع اول یا حاشیه است برای دست یابی به دومی و یا به تصمیم‌های آینده، اختصاص اعتبار و…، موکول می‌شود. این گونه تصمیم‌گیری به یک رویه جا افتاده در کشور تبدیل شده است که خواسته و یا ناخواسته، اول خراب کنیم (مرتع طبیعی را تبدیل کنیم به کانون جدید ریز گرد) بعد برویم برای درست کردن آن چانه زنی کنیم (دنبال تصویب بودجه برای بیابان‌زدایی). آنگونه که در دهه‌های گذشته انجام داده‌ایم. این آقایان به ویژه آقای وزیر اگر کوچکترین اطلاعی از “دانش محیط شناسی” (بوم شناسی) داشتند و یا به آن معتقد بودند، این گونه تسلیم کارشناسان کارنشناس نمی‌شدند و تصمیم نمی‌گرفتند. امروز در کجای دنیا برای ایجاد کار و رونق اشتغال منابع پایه خود را به تاراج می‌گذارند؟ بخشی از این ۵۴۰ هکتار را از نزدیک دیده‌ام. یکی از مراتع استپی خوب فارس با گونه غالب و با ارزش درمنه و درصد تاج پوشش مناسب که همراه با پوشش منطقه بهرام گور، مانند سدی در مقابل گسترش بیابان به استان فارس، عمل می‌کند. اشکال ندارد به بهانه اشتغال آن را تبدیل به بیابان کنید. بعد بروید در مجلس از صندوق ذخیره ارزی بودجه اختصاص بدین برای مقابله با بیابان، افتخار هم بکنید و در حوزه‌های انتخابیه به عنوان فعالیت خود عنوان کنید، این هم نوعی اشتغالزایی است. ببخشید فراموش کردم از چند ماه پیش، کلید برگزاری انتخابات مجلس در وزارت کشور، زده شده است.
آقای معاون باغبانی وزیر، لطفا بررسی کنید مراتع قبلی را که در مشکان نیریز به باغ تبدیل کرده‌اید و یا کرده‌اند، الان چه وضعی دارد؟ چقدر اشتغال ایجاد کرده است؟ در آمد واقعی آن در هکتار چقدر است؟ البته اگر جای شما بودم، خودم یا گروهی معتمد متخصص بیطرف را مامور این کار میکردم، تا واقعیت‌ها را مشخص کنند و به گفتار چند کارشناس اکتفا نمی‌کردم. آقای معاون وزیر، با یک یا چند بازدید فرمایشی واقعیت‌ها روشن نمی‌شود، قرار است بخشی از منابع پایه استان تخریب و به جای آن درخت و یا گیاهان دارویی کاشته شود، این موضوع نیاز به بررسی دقیق و تحلیل مناسب دارد. حق بهره‌برداری از ۵۴۰ هکتار قرار است به چند خانوار به اصطلاح بیکار داده شود؟ آیا با واگذاری حق بهره‌برداری از این اراضی، مشکل اشتغال آنها برطرف می‌شود؟ یا اینکه پس از چند سال با سرمایه‌گذاری و به سود نرسیدن، دوباره باید دنبال شغلی دیگر بروند؟ تجربه‌های پیشین به ما خط می‌دهند، از آنها استفاده کنیم. این موضوع سفارش کتاب خدا و بزرگان دین است.
البته مردم بیچاره و گاهی هم حریص برای تصاحب زمین، از کار شما خوشحال می‌شوند، چون مانند گذشته، یک بار دیگر به بدنه کارشناسی شما اعتماد می‌کنند (آخ که ما چه مردم ساده‌ای هستیم). شما براساس تجربه گذشته اجرای چنین طرح هایی، به خوبی می‌دانید که گرفتاری نهایی برای آنها است. چون کارشناسان و تصمیم‌گیران پیشین هم همین گونه عمل کردند. البته آنها اکنون یا بازنشسته شده‌اند و یا اینکه در درجات بالاتر مشغول به اصطلاح خدمت هستند، اما، رنج و گرفتاری این گونه تصمیم‌های بی‌پایه، نصیب باغداران واقعی شده است. لازم است در این موضوع حساب “دلالان زمین” را از باغدار و تولید کنند جدا کرد، زیرا، آنها به نوا رسیده‌اند، اما، تولید و اشتغال، چه شد؟
خبر دوم
✅ محمد مهدی قاسمی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس:
🔸نشست شورای کشاورزی روز چهارشنبه ۲۷ شهریورماه با حضور محمد علی طهماسبی معاون وزیر در امور باغبانی، اصغر مسعودی نماینده مردم شهرستان‌های نی ریز و استهبان در مجلس شورای اسلامی و فرمانداران نی ریز و استهبان در محل فرمانداری نیریز برگزار شد.
🔹دریاچه بختگان به عنوان حیات استان فارس، جلوگیری از پیشرفت کویر به داخل استان فارس را برعهده دارد.
🔸سود اصلی دریاچه بختگان برای جوامع محلی و روستاهایی است که در این حوزه قرار گرفتند، از احیای این دریاچه حمایت می کنیم.
🔹اراضی مستعد کشت گیاهان دارویی در نی ریز واگذار می شود.
شرحی بر خبر دوم:
دریاچه بختگان زمانی می‌تواند حیات فارس را تامین کند که زنده باشد، زندگی آن نیز وابسته به دو عامل “پوشش طبیعی آن تا شعاع ده‌ها کیلومتری” و “آب یا دست‌کم رطوبت” است. رطوبت و آب را که در راستای اصلاح اراضی و تامین آب برای توسعه کشاورزی، صنعتی و شهر‌نشینی؛ با حفر چاه‌های متعدد، بنای سدهای مختلف و زهکشی، از او گرفتید و یا افرادی چون شما گرفتند. حالا که دیگر دستان از منابع آب کوتاه شده، سراغ عامل دوم، رفته‌اید.
“اکنون که دستمان از آب و رطوبت کوتاه است، اگر قرار است جلو هجوم کویر به فارس گرفته شود (آنگونه که در خبر آمده است)، راه درست آن جلوگیری از نابودی پوشش گیاهی طبیعی و عدم تغییر کاربری مرتع و جنگل است که مانند پوششی مستحکم و پایدار در مقابل بیابان ایستاده‌اند”
البته در درک این موضوع ساده بوم شناسی از نماینده و فرماندار انتظاری نیست، اما، از آقای معاون وزیر و رییس سازمان جهاد کشاورزی انتظار است که ساده‌ترین موضوع “دانش بوم شناسی” را که هم در دوران تحصیل فرا گرفته‌اند و هم در دوره کاری حداقل بارها از زبان کارشناسان شنیده‌اند، فراموش نکنند. برای یادآوری به دروس دوره کارشناسی به ویژه “رابطه آب، خاک و گیاه” و “اکولوژی” و صورت‌جلسه‌های کارشناسی، رجوع کنید. تاکنون بخش زیادی از منابع پایه استان (آب، خاک و پوشش گیاهی) به بهانه توسعه کشاورزی و ایجاد کار و اشتغال، به ویژه در ۳۰ سال اخیر، به تاراج رفته و نتیجه‌ای جز بیابانی شدن بخشهای گسترده‌ای از فارس، برای ساکنان فعلی و آینده نداشته است. اگر باور ندارید، به کارشناسانتان بگویید تصاویر ماهواره‌ای دشت کربال را در چهار دهه ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰ برایتان آماده کنند و آنها را ببینید. اگر چه می‌دانم خودتان موضوع را بهتر از تصویر احساس کرده‌اید. اگر باور ندارید، سری به دشتهای اقلید (نمدان، آسپاس، بکان و…) که روزی منبع آب بود بزنید و شدت فاجعه را ببینید. امروز به خاطر تغییرکاربری مراتع خوب این دشت‌ها به کشاورزی ناپایدار و حفر چاه‌های مجاز و غیر مجاز، وضعیت به گونه‌ای است که عشایر، آب برای خوردن خود و شرب دام‌هایشان ندارند. بدبختانه، آنها راه برای کوچ کردن و جا برای اطراق هم ندارند. دریاچه کافتر و حاشیه آن را ببینید، چگونه به کانون ریزگرد تبدیل شده است. در دشتهای اقلید، محل ییلاق عشایر، منطقه‌ای که از ترس گیر افتادن در باتلاق، کسی نمیتوانست عبور کند، امروز، امور عشایر باید با تانکر و با هزینه زیاد و رنج فراوان آب به عشایر سیار برساند. مگر در آنجا چه اتفاقی افتاده است؟ می‌دانم که همه بدون بررسی همه جانبه موضوع، خیلی زود می‌روید سراغ “تغییر اقلیم” که به درستی یکی از عوامل است. اما، خدا وکیلی همه را به گردن این پدیده نیندازید. عده‌ای هم که ناخواسته و یا با برنامه موضوع را به خدا ربط می‌دهند، تا خلایق را از راه راست منحرف کنند. خدا اگر چه نمی‌تواند از خود دفاع کند، اما، در کتابش اگر به آن توجه کنیم، جواب را داده است.
کلام آخر: به خاطر خدا، دست از این طرح‌های بی‌پایه بردارید و مردم را بیشتر از این به فلاکت نکشانید.
