سندوس محمدی: یکی از کارویژه‌های مهم دولت یازدهم تلاش برای حل مشکلات زیست‌محیطی است. احیای تالاب‌ها از جمله موارد مهم در حوزه محیط زیست است که به آن در دولت یازدهم توجه ویژه‌ای می‌شود. بر اساس آمارهای منتشرشده ۵۰ درصد تالاب‌های کشور خشک شده‌اند یا در آستانه خشک‌شدن هستند. برای همین دولت برنامه‌های ویژه‌ای را برای احیای دوباره تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور در پیش گرفته است. تلاش برای احیای دوباره دریاچه هامون و دریاچه ارومیه از جمله اقدامات تأثیرگذار در این زمینه بودند. در روزهای اخیر هم احیای تالاب گاوخونی بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. در رابطه با احیای تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور محمد درویش، مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی در سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: مشارکت مردم نقش بسیار زیادی در احیای دوباره تالاب‌ها و دریاچه‌ها دارد.دلیل خشک شدن تالاب گاوخونی چیست و چه اقداماتی برای احیای دوباره آن می‌توان انجام داد؟
یکی از دلایل اصلی خشک‌شدن تالاب گاوخونی بارگذاری بیش از حد روی زاینده‌رود است که باعث شده حقابه تالاب گاوخونی تأمین نشود. تا زمانی که ما برای این بارگذاری فکری نکرده باشیم و نتوانیم این بارگذاری را که در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و خدمات صورت گرفته است تعدیل کنیم، نمی‌توانیم مطمئن باشیم که وضعیت تالاب گاوخونی به یک وضعیت پایداری برسد. دومین موضوعی که در ماجرای خشک‌شدن تالاب گاوخونی مهم است این است که الان در استان اصفهان ماجرای تغییر اقلیم گزارش شده، متوسط ریزش‌های آسمانی استان کم شده و متوسط دمای آن افزایش پیدا کرده است. این مسائل نشان می‌دهد که رویکرد برگرداندن شرایط به حالت سابق نمی‌تواند مفید واقع شود و به‌جای آن باید به‌صورت درازمدت به سمت کاهش وابستگی معیشتی به سرزمین در حوزه آبریز تالاب گاوخونی برویم تا مطمئن شویم حیات و رژیم اکولوژیکی تالاب گاوخونی و دریاچه زاینده‌رود محفوظ می‌ماند.
وضعیت بقیه تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور را چگونه می‌بینید؟
بقیه تالاب‌های کشور هم وضعیت خوبی ندارند. بسیاری از آنها یا خشک شده‌اند یا تقریبا نزدیک به خشکی کامل هستند. از دریاچه ارومیه، بختگان، تشت، مهالود، ارژنگ و پریشان گرفته تا هامون پوزک، هامون صابری، هامون هیرمند و جازموریان اصلا وضعیت خوبی ندارند. وضعیت تالاب آلما گل، آلاگل و آجی‌گل تعریف‌کردنی نیست و در معرض خشک‌شدن هستند. تالاب گومیشان یک کیلومتر عقب‌نشینی کرده است. تالاب انزلی عمق متوسطش از چهارده متر به یک متر کاهش پیدا کرده است. آلودگی‌ها، مشکلات زیادی را برای دریاچه زریبار ایجاد کرده‌اند. تالاب قره قشلاق در آذربایجان غربی تقریبا از بین رفته است. تمامی این نکات بیانگر این واقعیت هستند که نگاه ما به توسعه باید تغییر کند، تا دوباره بتوانیم توان تاب‌آوری را به تالاب‌هایمان برگردانیم در غیر این صورت خشک‌شدن تالاب‌های کشور بیشترین ضرر را به خودمان باز می‌گرداند.
مشارکت مردم محلی چقدر می‌تواند در احیای دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور تأثیر داشته باشد؟
مشارکت مردم نقش بسیار زیادی در احیای دوباره تالاب‌ها و دریاچه‌ها دارد. احیای تالاب گندمان در چهارمحال بختیاری و احیای تالاب کمجان در استان فارس فقط به‌دلیل مشارکت مردمی، حضور فعال تشکل‌های مردمی و سمن‌های محیط زیست بوده است. تشکل‌های مردم‌نهاد توانسته‌اند با برگزاری کارگاه‌های آموزشی مردم را مجاب به حمایت و حفاظت از موازین محیط زیستی بکنند زیرا حمایت از محیط زیست می‌تواند به ایجاد وضعیت رفاهی بیشتر برای خود مردم منجر شود. با توجه به موارد گفته شده مشارکت مردم در احیای تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور می‌تواند نقش مهمی داشته باشد.
برنامه‌هایی که دولت یازدهم برای احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها انجام می‌دهد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برنامه‌های دولت یازدهم بیشترین تکیه را بر نقش مردم در احیای تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور دارد. احیای تشکل‌های مردم‌نهاد، ایجاد شبکه سراسری و کاهش حوزه‌های امنیتی از جمله اقدامات دولت یازدهم برای احیای تالاب‌ها و دریاچه‌ها هستند که با انجام آنها مردم احساس می‌کنند که حرفشان شنیده می‌شود و شریک قدرت هستند، در نتیجه مشارکتشان در حفاظت و حمایت از محیط زیست بیش از پیش می‌شود. مهم‌ترین نقشی که این اقدامات دارند این است که از وضعیت مردم که از آن به‌عنوان سرمایه اجتماعی یاد می‌شود، برای حل بسیاری از مشکلات زیست‌محیطی استفاده می‌کنند.
نقش مجلس و قانونگذاری را در این زمینه چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا تصویب قوانین در این زمینه می‌تواند به بهبود اوضاع کمک کند؟
قوانین هم در این زمینه می‌توانند تأثیرگذار باشند. ما باید قوانین بازدارنده سفت و سختی داشته باشیم. این قانون‌ها باید تمامی مورادی که افراد به محیط زیست تجاوز می‌کنند را شامل شود. کسانی که دست به شکار غیرمجاز می‌زنند، کسانی که محیط زیست را تغییر کاربری می‌دهند و حتی کسانی که زباله بر زمین می‌ریزند باید مجازات شوند. برای نمونه در کشورهای آلمان و انگلستان ریختن زباله از ماشین تا دوهزار دلار جریمه دارد. وجود قوانین سفت و سخت و بازدارنده نقش زیادی در بهبود وضعیت محیط زیست دارد و مردم را تشویق می‌کند که حواسشان به محیط زیست بیشتر باشد.
با توجه به نزدیک بودن انتخابات مجلس نقش احزاب سبز را در این زمینه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در کشور ما هیچ حزب سبزی وجود ندارد و خبری هم از تلاش برای ایجاد احزاب سبز به گوش نمی‌رسد.
روزنامه آرمان
روزنامه آرمان
