امروز خبر رسید که دولت ولادمیر پوتین به بهانه از دست دادن بازار کشورهای دیگر قصد دارد تنها به تامین نیازهای داخلی بپردازد و به نوعی سیاست خودکفایی گندم را در پیش گرفته است.
بر اساس گزارش انجمن ملی صادرات روسیه، کاهش شدید قیمت غلات در بازار داخلی روسیه (در کنار جلوگیری از صادرات) منجر شده است که صنعت کشاورزی روسیه به سمت ورشکستگی حرکت کند. تصمیم ولادمیر پوتین بر خودکفایی در تولید گندم در حالی انجام می‌شود که ایران نیز پیش‌تر تجربه چنین کاری را داشته است.
آبان ماه سال ۸۳ بود که در ایران جشن خودکفایی گندم برگزار شد، ولی این موضوع دیری نپایید. چون در ایران به خاطر مشکلاتی مانند خشکسالی و البته تبعاتی که تلاش برای خودکفایی گندم وجود داشت، این موضوع متوقف شد.
براساس گزارش‌هایی، تلاش برای خودکفایی گندم باعث ایجاد بحران شدیدی در بخش خوراک دام شد، چون میل به کشت گندم به منزله خداحافظی با کشت جو بود.
از سوی دیگر، وضعیت به گونه‌ای پیش رفت که به واسطه افزایش تحریم‌ها آن‌قدر مبادلات تجاری سخت و گران شد که دیگر واردات خوراک دام نیز انجام نمی‌شد. حاصل آن شد که انبارهای خوراک دام یکی یکی خالی شدند و هر روز دام‌های بیشتری به کشتارگاه می‌رفتند.
نتیجه چنین وضعیتی آن شد که یونجه، جو، کلزا و دیگر خوراک دام و طیور در کشور کاهش یافت و گران شد که این موضوع اگر به اندازه نرخ ارز بر اقتصاد ایران تاثیر نداشت، کمتر از آن هم تاثیر نداشته است.
از سوی دیگر، به دنبال کاهش خوراک دام و طیور خیلی زود قیمت گوشت قرمز و مرغ افزایش پیدا کرد و بعد نیز قیمت تخم‌مرغ و انواع محصولات لبنی گران شد.
ولی گرانی و ایجاد شدن بحران در همین مرحله متوقفق نماند. در مرحله بعدی به دلیل ارزان‌تر بودن آرد و گندم نسبت به خوراک دام و تمایل دامداران به استفاده از آرد و گندم به جای خوراک دام برای دام‌های خود، دولت تصمیم گرفته گندم و آرد را برای نان را گران‌تر کند. یعنی چرخه بعدی تاثیر خوراک دام به نان نیز رسید.
افزایش قیمت آرد و نان، منجر به افزایش قیمت انواع شیرینی، ماکارونی، بیسکویت و اقلام دیگری که از آرد استفاده می‌کردند نیز شد.
از نگاه خیلی‌ها، همگی این اتفاقات ناشی از تصمیم ایران برای خودکفایی گندم بود که به آن نیز نرسیدیم و حتی مجبور شدیم که از آمریکا هم گندم وارد کنیم.
در همین راستا، محمدحسین کریمی‌پور، رییس پیشین کمیسیون کشاورزی اتاق ایران با بازخوانی موضوع خودکفایی ایران در زمینه گندم در سال ۸۳ بیان کرد: اگر نگاهی به ادبیات زمان برگزاری جشن خودکفایی بیندازیم، متوجه می‌شویم که همان زمان نیز مدیران فنی بخش کشاورزی ما از لفظ خودکفایی استفاده نمی‌کردند، بلکه آنها معتقد بودند که اتفاقی که در حوزه گندم ایران در حال وقوع است، خوداتکایی است، ولی مدیران سیاسی ما آن زمان از عبارت «خود کفایی» استفاده کردند.
او همچنین بیان کرد: آن زمان هدف از به ثمر نشستن این طرح آن بود که بتوانیم در ایران با وجود محدودیت‌های خاک و آب با افزایش بهرهوری و راندمان کار، تولید گندم را در کشور در واحد سطح افزایش دهیم و در واقع مجموع تولید را به مجموع مصرف نزدیک کنیم.
رییس پیشین کمیسیون کشاورزی اتاق ایران افزود: آن زمان خبرگان وزارت کشاورزی در نظر داشتند که در زنجیره تولید تا مصرف گندم نقاط مخاطره و ایرادات زنجیره کشف شود و برنامه جامعه‌ای که نقاط را شناسایی و درمان کند، تدوین شود.
او افزود: در این برنامه در زمینه‌های سم، بذر، کود، آگاه‌سازی کشاورزان، برنامه‌های ترویجی، تشکیل کلوپ گندم طلایی و … برنامه‌ریزی‌هایی انجام و اجرا شد که نشان داد اگر به بهرهوری فکر کنیم به نتیجه خواهیم رسید.
کریمی‌پور بیان کرد: ولی این برنامه ادامه‌دار نبود چون در دولت نهم و دهم مدیران مجرب کشاورزی حذف شده یا رفتند. و به جای آنها افرادی با تجارب محدود و سلیقه‌های غیرعلمی در زراعت و باغداری مشغول به کار شدند که تبعات حضور آنها نیز این بود که برنامه بهرهوری در حوزه کشاورزی و از جمله طرح گندم رها شد. به طوری که در حالی که حدود ۱۰ سال قبل در گندم افزایش بهرهوری در واحد سطح داشتیم ولی در پایان دولت دهم به یکی از واردکنندگان گندم در دنیا تبدیل شدیم.
او افزود: البته درباره موضوعی مانند خودکفایی، در محصولات کشاوزی، سوال من اینجاست که با توجه به وضعیت آب در ایران، باید بررسی کنیم که آیا این به صلاح کشور است که ایران محصولاتی مانند گندم و جو را هدف قرار داده و آتش کند که به خودکفایی برسد؟ این موضوعی است که بسیاری از کارشناسان کشاورزی را تشکیک کرده است که به خاطر مشکلاتی مانند وجود اراضی خرد، منابع آب کاملا تخریب شده، بهرهوری پایین کشاورزی در ایران، اصرار به خود کفایی در این محصولات چقدر به صلاح کشور است؟ برخی کارشناسان معتقدند که تلاش برای این موضوع به منزله زدن تیر خلاص به باقی مانده آب مجروح ایران است.
کریمی‌پور بیان کرد: اصرار بر خودکفایی در محصولات کشاورزی در این وضعیت، ضداقتصاد مقاومتی است. این شرایط تلاش برای خودکفایی به منزله از بین بردن همه پتانسیل‌های موجود برای کشاورزی در داخل کشور در رزوهای قحطی و البته تحریم بیشتر است.
