پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ سندوس محمدی: انواع تهدیدهای طبیعی و انسانی دست به دست یکدیگر داده‌اند و تنوع زیستی کشور ایران را با مشکل مواجه کرده‌اند. تهدیدی را که شکار غیرمجاز برای گونه‌های جانوری ایجاد کرده است، میتوان شناخته‌شده‌ترین صورت آن دانست. رواج موشکی شکارهای غیرمجاز در کشور ما کار را به جایی رسانده است که ۷۶ گونه جانوری ایران در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار گرفته‌اند. با اینکه تلاش شده است با اجرای برنامه‌هایی مانند افزایش جریمه شکار از آمار شکار غیرمجاز کشور کاسته شود، اما مشکلاتی که محیط‌بانان به عنوان مهم‌ترین حافظان محیط زیست با آن مواجه هستند و به ویژه عدم حمایت‌های قانونی لازم از آنها باعث شده‌اند که تراژدی شکار در کشور مهر «ادامه دارد» بخورد.
تنوع زیستی یک کشور به زندگی انواع گونه‌های جانوری و گیاهی در آن اشاره دارد. شرایط اقلیمی پیچیده و مختلفی که در نقاط مختلف کشور ما حاکم است زمینه را برای زندگی گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی در ایران به وجود آورده است. سازمان محیط زیست ایران یک هزار و ۱۴۰ گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی را در کشور شناسایی کرده است. از این گونه‌ها میتوان به ١٩٧ گونه پستاندار، ۵۳۵ گونه پرنده، ٢٢٧ گونه خزنده، ٢١ گونه دوزیست و ١۶۰ گونه ماهیان آب‌های داخلی اشاره کرد. از این تعداد حدود ۷۶ گونه از رده‌های جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند که این گونه‌ها شامل ١٩ گونه از پستانداران، ٢۵ گونه از پرندگان، ١۶ گونه از خزندگان، چهار گونه از دوزیستان و ۱۰ گونه از ماهیان آب‌های داخلی هستند، یعنی در حقیقت ۸/۶ از گونه‌های جانوری کشور ما در یک قدمی پرتگاه انقراض هستند. یکی از دلایل اصلی در معرض انقراض قرار گرفتن
۷۶ گونه جانوری در کشور ما شکار غیرمجاز است که با توجه به رشد باورنکردنی آن به نظر می‌رسد گونه‌های در حال انقراض از این هم بیشتر خواهند شد.
جریمه‌های شکار تجدید شد
شکار، روایتی به بلندای تاریخ سکونت بشر بر این کره خاکی دارد و همین پیشینه باعث شده است استدلال‌های موافقان شکار همواره در مقابل استدلال‌های مخالفان قرار گیرد، اما در شرایط عصر حاضر که عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند و بسیاری از گونه‌ها را در معرض انقراض قرار داده‌اند، دیگر نمی‌توان نگاهی تک بعدی به مساله شکار داشت. امروزه حتی بسیاری از موافقان شکار هم با اعمال محدودیت برای آن موافق هستند. با توجه به اینکه مساله شکار در کشور ما همچنان ادامه دارد و شکارچیان بی‌رحمانه به جان محیط زیست افتاده‌اند، سازمان محیط زیست مجبور به اتخاذ تصمیماتی شده است. یکی از این تصمیمات افزایش جریمه‌های شکار غیرمجاز است. در اواسط تابستان امسال، جرایم نقدی مربوط به شکار و صید غیرمجاز حیات وحش بعد از دو سال تغییر کرد. براساس جدول جدیدی که سازمان حفاظت محیط زیست تدوین کرد، جریمه شکار پلنگ
۱۶ برابر و جریمه شکار یوزپلنگ چهار برابر شد. جریمه شکار یوزپلنگ در سال ۹۱، ۲۵ میلیون تومان بوده است که در سال ۹۴ به ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است، جریم شکار پلنگ هم که در سال ۹۱، پنج میلیون تومان بود به ۸۰ میلیون تومان افزایش یافت. این مساله درباره سایر گونه‌ها و به ویژه گونه‌هایی که بیشتر در معرض انقراض هستند هم به همین صورت بود. اما مساله به اینجا هم ختم نشد و یک ماه قبل، معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از افزایش پنج برابری مجازات جرایم مرتبط با شکار غیرمجاز در کشور خبر داد. یوزپلنگ ایرانی تبدیل به نماد انقراض در کشور ما شده و اقدامات ملی و بین‌المللی برای نجات آن شدت گرفته است. یوزپلنگ آسیایی در رده گونه‌های جانوری شدید در معرض انقراض است که از ۱۰۰ قلاده باقیمانده آن ۷۰ قلاده آن در ایران هستند و در معرض انواع و اقسام خطرها قرار دارند. شاید فرهنگ‌سازی و نظارت‌های مختلف تا حدودی وضعیت یوزپلنگ را بهبود بخشیدند، اما گونه‌های دیگر در کشور ما حال خوبی ندارند. کشف ۱۲ لاشه پلنگ در شش ماه اول سال ۹۴ که با دخالت عامل انسانی کشته شده بودند نگرانی‌ها را در این زمینه افزایش داد. پلنگ در همه جای ایران وجود دارد و شکار خودش و طعمه‌هایش مشکلات بسیاری را برای این گونه ایجاد کرده است، شکار پلنگ کار را به جایی رساند که در کمتر از چهار ماه جریمه شکار پلنگ دوباره افزایش یافت. یک ماه قبل، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «تصمیم ۲۰ برابر شدن جریمه شکار پلنگ ایرانی در شورای عالی محیط‌زیست کشور تصویب شده است». ادامه‌دار بودن مساله شکار در کشور را از خلال گفته‌های مسئولان مختلف میتوان دریافت. یک ماه قبل، فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست با اشاره به افزایش ۱۰ درصدی متخلفان دستگیر شده در شش ماهه نخست سال ۹۴ نسبت به همین مدت در سال ۹۳، از کاهش ۱۱ درصدی پرونده‌های قضائی تخلفات زیست محیطی در این مدت خبر داد. حمیدرضا خیلدار با اشاره به اینکه در شش ماهه اول سال ۹۴ نسبت به همین مدت در سال ۹۳، صید غیرمجاز آبزیان ۱۳۰ درصد رشد داشته است، گفت: «در این بازه زمانی در شکار غیرمجاز پرندگان ۴۲ درصد کاهش و در شکار غیرمجاز پستانداران ۵۵ درصد افزایش داشته‌ایم».
جریمه‌ها راه به جایی نبرد
افزایش شکارها در شش ماهه اول امسال در شرایطی روی می‌دهند که انتظار می‌رفت با افزایش جریمه‌های شکار در این بازه زمانی شاهد کاهش شکار باشیم. بی‌اعتنایی به این جریمه‌ها و اثرگذار نبودن آنها بیش از هر جایی در استان مازندران و به ویژه شهر فریدونکنار قابل مشاهده است؛ جایی که به «بهشت شکارچیان» معروف است. شکار و صید غیرمجاز در آن تعطیل‌بردار نیست و هر چهار فصل آن برای شکارچیان متخلف «فصل شکار» به شمار می‌رود. براساس آمارهای رسمی در استان مازندران حدود ۲۰ هزار شکارچی دارای اسلحه، مجوز فعالیت دارند که برآورد می‌شود سالانه حدود ۳۰۰ هزار قطعه پرنده توسط آنان و شکارچیان غیرمجاز شکار شود. سرد شدن هوای نیمکره شمالی کشور، پرندگان مهاجر را به قصد یافتن غذا به عرض‌های جنوبی و سرزمین‌های معتدل می‌کشاند. بر همین اساس، تالاب‌های ایران مامن و پناهگاه موقت و دائم برای بسیاری از پرندگان مهاجر بوده و در این میان شهرستان فریدونکنار در استان مازندران به دلیل شرایط خاص اقلیمی و منابع غذایی فراوان، منطقه‌ای ویژه و منحصر به فرد برای زمستان‌گذرانی پرندگان به شمار می‌رود، اما ما ایرانی‌ها چندان هم مهمان‌نواز نیستیم و معمولا تعداد بسیاری از این پرندگان که گونه‌های نادری به شمار می‌آیند در کشور ما قلع و قمع می‌شوند و حتی کار به جایی رسیده است که بعضی از کشورهای اروپایی تمهیداتی اندیشیده‌اند تا پرندگانشان به ایران مهاجرت نکنند.
حافظان بی‌حفاظ
افزایش جریمه‌ها زمانی که محیط بان کافی برای حراست از محیط زیست کشور ما وجود ندارد و آن تعداد محیط‌بان اندکی هم که در کشور ما وجود دارند با مشکلات بزرگی در انجام وظیفه مواجه هستند، راه به جایی نخواهد برد. کمبود محیط‌بان ساده‌ترین مشکلی است که در این زمینه وجود دارد، کافی نبودن تعداد محیط‌بانان مشکلات دیگری را برای آنها به وجود می‌آورد که یکی از این مشکلات کاسته شدن از وظیفه نظارتی آنهاست. برای حفاظت از محیط‌های چندین‌هزار هکتاری در نقاط مختلف کشور ما که گونه‌های مختلفی از جانوارن کمیاب در آنها زندگی می‌کنند، تنها چند محیط‌بان وجود دارد و همین باعث می‌شود که آنها نتوانند از نقاط مختلف حراست کافی داشته باشند و بنابراین شکارچیان ماهر از دست‌شان می‌گریزند. اما این تنها بخشی از ماجراست، نداشتن امنیت یکی دیگر از مشکلات مهمی است که محیط‌بانان کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در حقیقت هر ساله تعداد زیادی از این محیط‌بانان در اثر درگیری با شکارچیان مصدوم یا کشته می‌شوند. با توجه به اینکه گرفتن مجوز شکار در کشور ما و تمدید آن کار چندان سختی نیست، زمانی که یک شکارچی در دام محیط‌بان می‌افتد احتمال اینکه به محیط‌بان صدمه بزند زیاد است. از سوی دیگر زمانی هم که درگیری رخ می‌دهد و محیط‌بانان برای حفاظت از جان خود یا محیط زیست مجبور به شلیک می‌شوند، قوانین حمایتی لازم از آنها وجود ندارد و همین از انگیزه آنها برای برخورد با شکارچیان می‌کاهد. به همین دلیل اگر در کشور ما درد محیط زیست درک می‌شود باید قوانین صید و شکار مورد بازنگری قرار گیرند و قوانینی به تصویب برسند که بتوانند از حافظان محیط زیست حمایت کنند تا آنها را در انجام وظیفه‌شان توانا کنند، در غیر این صورت همان‌گونه که تجربه نشان داده است افزایش جریمه به تنهایی راه به جایی نخواهد برد.
منبع: روزنامه آرمان
