به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) از ایرنا، یکی دو هفته اخیر تهران شاهد حضور دوباره حشره های ریز سفید موسوم به سفیدبالک ها بوده است. گرچه میزان این حشرات در مقایسه با ۲ سال گذشته کمتر است اما بازگشت آنها این پرسش را مطرح می کند که چه کسی مسئول مبارزه با این حشرات مزاحم است؟
تابستان های تهران دو سه سالی است که افزون بر افزایش دما، پدیده ی دیگری به نام سفیدبالک ها را شاهد است. این حشره های ریز سفیدرنگ که در مناطق گوناگون تهران مشاهده می شوند، اگرچه برای انسان بی ضرر بوده و ناقل بیماری نیستند، اما بر سر و صورت عابران پیاده می ریزند و احساس ناخوشایندی برای رهگذران ایجاد می کنند. آن ها حتی لذت چند دقیقه پیاده روی عصرگاهی را از شهروندان در بوستان ها و برخی مناطق تهران سلب کرده اند.
گیاهان میزبان این آفت، درختان توت هستند. «پوره» ها یا همان نوزادان سفیدبالک ها با شروع فصل گرما متولد شده و در فضا پراکنده می شوند. آن ها در دوران پوره گی و در خواب زمستانی خود از برگ های درختان توت تغذیه کرده و شیره ی گیاه را مکیده اند.
اینک پس از اوج گرما و گذر از نیمه ی مردادماه، پوره ها متولد و بالغ شده اند و دوباره سفیدبالک ها در مناطقی از تهران که درختان توت فضای سبز منطقه را تشکیل می دهند، مشاهده می شوند. این در حالی است که سال گذشته نیز، مبارزه و از بین بردن این حشرات به رغم رسانه یی شدن، مورد بی توجهی مسوولان مربوط قرار گرفت و با از بین رفتن حشره های بالغ به هنگام شروع فصل سرما، ریشه کنی آن ها نیز به فراموشی سپرده شد؛ غافل از اینکه پوره ها در پشت برگ ها زنده ماندند و آماده ی تولد بودند.
اکنون با وجود پرواز دوباره ی این حشره ها در فضای شهری، به نظر می رسد امسال نیز هر یک از نهادهای مرتبط مانند سازمان های حفاظت محیط زیست، حفظ نباتات کشور، بوستان ها و فضای سبز شهر تهران، موسسه ی تحقیقات گیاه پزشکی کشور و کمیته ی محیط زیست شورای شهر تهران که وظیفه ی مبارزه با سفیدبالک ها از لحاظ پژوهشی و اجرایی متوجه آن ها است، تلاش می کنند توپ را به زمین دیگری انداخته و امسال هم شهروندان باید حضور این حشره های مزاحم را تا شروع فصل سرما و بارندگی تحمل کنند.
ضد و نقیض گویی های مسوولان در خصوص میزان آسیب رسانی این حشره ها، منشا پیدایش، ارایه ی راهکارهای گوناگون برای مبارزه با سفیدبالک ها و همچنین کم اهمیت شمردن آن ها نشان می دهد که امسال نیز از بین بردن کامل این حشره های مزاحم در دستور هیچ یک از نهادهای مربوط نخواهد بود و باید برای از بین رفتن آن ها منتظر سرما نشست.
*** سفیدبالک های بی ضرر!
«محمد حقانی» رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با تاکید بر بی ضرر بودن این حشره ها برای انسان و گیاه، مقابله و مبارزه با ریشه کنی این حشره ها را غیرضروری دانست و بیان کرد که لزومی برای این کار وجود ندارد.
وی در ادامه با اشاره به منشا سفیدبالک ها گفت: علت اصلی هجوم مگس های سفید به شهر تهران بر اثر تغییرهای آب و هوایی همچون، گرم شدن هوا، کاهش نزولات جوی، وزش بادهای شدید و … است.
به گفته ی حقانی، سفیدبالک ها تنها روی گیاه میزبان می نشینند و به دلیل کمبود آب و افزایش دما ناچار به مهاجرت به مکان هایی می شوند که امکان تغذیه وجود داشته باشد. آن ها هیچ اثر سویی بر گیاهان و درختان ندارند.
رییس کمیته ی محیط زیست شورای شهر تهران با رد پرسش پژوهشگر ایرنا مبنی بر مشهود بودن از بین رفتن برگ و ساقه ی درختان توت بر اثر تغذیه ی پوره های سفید بالک ها و آسیب رساندن شدید این حشره ها گفت: این آفت، به سفیدبالک ها مربوط نمی شود. روی درخت توت حشره یی است که آفت ها و بیماری مخصوص خود را داشته و به درخت توت مرتبط نیست.
این عضو شورای شهر معتقد است مبارزه با این حشره ها لزومی ندارد و پس از هر آبشویی که شهرداری بعد از سمپاشی برای کرم برگخوار نارون انجام می دهد، از بین می روند و مبارزه با آن ها به دلیل بی ضرر بودن برای گیاهان تازه ی شهر، لازم نیست.
*** راهکارهای موثر یا بی نتیجه؟
مدیر عامل سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران به عنوان متولی اصلی مبارزه با سفیدبالک ها در حالی از اجرایی شدن برخی راهکارها برای از بین بردن سفیدبالک ها سخن می گوید که به نظر می رسد تلاش ها برای مقابله با این آفت موثر نبوده و امسال نیز شاهد حضور این حشره ها هستیم.
«علی محمد مختاری» مدیرعامل سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران با تاکید بر این که آفت سفیدبالک برای فضای سبز و گیاهان بی ضرر است، از اقدام های صورت گرفته در شهرداری برای مبارزه با این آفت سخن گفت.
به گفته ی مختاری، باتوجه به طغیان آفت سفیدبالک در سال گذشته واحد گیاه پزشکی سازمان، اقدام های کنترلی خود را در قالب راهکارهایی همچون مدیریت تلفیقی با جمع آوری بقایای گیاهی به ویژه برگهای درختان توت که احتمال فرم زمستانی گذران آفت داشتند، روغن پاشی درختان و کانون های آلوده به منظور از بین بردن فرم زمستانی گذران آفت به وسیله ی روغن های بی ضرر و غیرشیمیایی، پایش مستمر جمعیت آفت در مناطق گوناگون شهری توسط کارشناسان گیاه پزشکی، تهیه ی دستور کنترل تلفیقی و ابلاغ آن به مناطق شهرداری تهران، آبشویی های مستمر و منظم درختان به منظور کاهش جمعیت آفت، نصب تله های چسبنده (نوار و کارتهای زرد رنگ) جهت جلب و جذب آفت و تعویض آنها بصورت دوره یی تا اندازه یی که شهروندان محترم با مشاهده ی کارت ها از نزدیک و نوارهای زردرنگ قادر به دیدن هزاران سفیدبالک چسبیده به آن ها خواهند بود که بدون استفاده از سموم شیمیایی از چرخه ی فضای سبز شهری خارج شده اند؛ به کار گرفته است.
وی در اظهارات خود همچنین از اقدام های مشترک نمایندگان وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات گیاه پزشکی کشور، اساتید دانشگاهی، سازمان محیط زیست و سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران به منظور کنترل آفت خبر می دهد.
مختاری در ادامه افزود: به منظور حفظ سلامتی شهروندان و همچنین پیشگیری از مخاطرات زیست محیطی هیچگونه سم پاشی با سموم شیمیایی خطرناک جایز نیست و در صورت افزایش جمعیت آفت در مکان های بسیار آلوده باید از سموم گیاهی بی ضرر مانند پالیزین (از روغن نارگیل)، نیم آزال (از درخت چریش) و ماترین (از گیاه سوفورا یا تلخ بیان) استفاده کرد.
به گفته ی وی شهرداری تهران اقدام های کنترلی خود را توسط اداره های فضای سبز مناطق بصورت رایگان (مشاوره، توزیع نوار و کارت زرد رنگ، سم پاشی با سموم گیاهی) در اختیار شهروندان و سایر ارگان ها قرار می دهد.
*** سفیدبالک های خسارت زا
«یحیی ابطالی» معاون کنترل و مبارزه با آفات در سازمان حفظ نباتات، نسبت به خسارت های ناشی از حضور سفیدبالک ها هشدار داد و از لزوم توجه و مبارزه با این آفت سخن گفت.
وی ۳ نوع خسارت ناشی از حضور سفیدبالک ها را در تهران برشمرد و گفت: نخستین خسارت ضعیف شدن گیاه، ناشی از مکیدن شیره ی نباتی است، دومین خسارت نیز انتقال بیماری های ویروسی در گیاهان است که درمان پذیر نخواهد بود و در نهایت افزایش جمعیت این حشره، باعث ترشح شیره یی چسبنده خواهد شد که بر روی سایر برگ ها ریخته و افزون بر جذب گرد و خاک، سطح برگ را نیز سیاه می کند.
به بیان ابطالی مسوول مبارزه با این آفت سازمان بوستان و فضای سبز شهری تهران است و این فضا از حوزه ی فعالیت سازمان حفظ نباتات خارج است اما به رغم این موضوع، نماینده ی این سازمان به منظور ارایه ی مشاوره در خصوص سم های مصرفی برای مبارزه با این آفت در جلسه های گذشته حضور داشته است.
وی همچنین به همکاری موسسه تحقیقات گیاه پزشکی و سازمان شهرداری در سال گذشته اشاره کرد که به امضای تفاهم نامه یی منجر شد که بر اساس آن تامین هزینه ی پروژه ی دفع این آفت بر عهده ی شهرداری تهران قرار گرفت که به نظر می رسد به دلیل تامین نشدن اعتبار، اجرای پروژه و از بین بردن کامل سفیدبالک ها صورت نگرفت.
ابطالی همچنین از احتمال برگزاری جلسه یی با حضور سازمان های مربوط خبر داد.
*** سفیدبالک چیست؟
سفیدبالک حشره یی از خانواده ی «آلِیرودیده» (Aleyrodidae) هستند. این خانواده دارای اسم عمومی «Wihtefly» هستند. Fly در این جا به معنی مگس نیست بلکه به معنی حشره یی است که پرواز می کند. بنابراین نام عمومی فارسی این نوع حشره «مگس سفید» نیست. این حشره ها با راسته ی مگس ها تفاوت دارند و به همین دلیل واژه ی «سفید بالک» برای آن ها پیشنهاد شده است. انواع دیگر، مانند «عسلک پنبه» یا «سفید بالک گلخانه» از دیگر گونه های این خانواده هستند.
دوره ی زندگی این آفت به صورتی است که شکل بالغ آن از میانه ی مرداد ماه به بعد (تا زمان سرد شدن هوا) به شکل حشره های پروازی و بالغ درمی آید و به همین دلیل است که شهروندان متوجه حضور آفت می شوند.
اظهارات گوناگون مسوولان نهادهای مربوط به شهرداری و محیط زیست در شرایطی بیان می شود که بر اساس پیگیری های پژوهشگر ایرنا از محققان رده بندی حشره ها در موسسه ی گیاه پزشکی کشور در خصوص تاثیرهای منفی سفیدبالک ها بر فضای شهری، نشان از این دارد که تغذیه ی پوره های سفیدبالک، باعث خشک شدن و از بین رفتن درختان توت در تهران می شود و راهکارهایی مانند آبشویی و سم پاشی تاثیری بر از بین بردن نوزادان این آفت نخواهد داشت و تنها به حذف فیزیکی حشره های بالغ منجر خواهد شد.
استفاده از زنبورهای «پارازیتوئید» یکی از بهترین راهکارهای مبارزه با این آفت معرفی می شود. مهمتر از همه اینکه، اگرچه این آفت، ناقل بیماری انسان نیست اما باعث ایجاد مزاحمت برای شهروندان شده و تحمل گرمای هوا در ظهر تابستان را سخت تر می کنند که همین امر دلیل لازمی برای ریشه کنی کامل این حشره ها است تا سال آینده شاهد حضورشان نباشیم.
