گزارش/ اهمیت منابع طبیعی

منابع طبیعی علاوه بر اهمیت اقتصادی، کارکردهای زیست محیطی (ترسیب کربن، ساماندهی گردش آب در طبیعت، تلطیف و پالایش هوا، کاهش سیل)-گردشگری و تولید گیاهان دارویی، صنعتی، معطر -حفظ خاک و ذخایر ژنتیکی دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، اهمیت منابع طبیعی در بخش جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، امروز بیش از گذشته در مجامع علمی داخلی و خارجی آشکار شده و ایران در این زمینه از جایگاه خاصی برخوردار است که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود.
منابع طبیعی علاوه بر اهمیت اقتصادی، کارکردهای زیست محیطی (ترسیب کربن، ساماندهی گردش آب در طبیعت، تلطیف و پالایش هوا، کاهش سیل)-گردشگری و تولید گیاهان دارویی، صنعتی، معطر -حفظ خاک و ذخایر ژنتیکی داشته و به دلیل تجدید پذیر بودن اهمیت آن از نفت و گاز بیشتر است.
-جنگل‌ها به علت ویژگی متعدد خود نقش پر ارزشی از جنبه‌های مختلف بر‌عهده دارند. مثل تولید اکسیژن، ساماندهی گردش آب در طبیعت، تلطیف و پالایش هوا، تداوم و حفظ نظام زیستی، کاهش سیل، ایجاد منظرگاه‌های تفرجی و تفریحی و ترسیب کربن، جنگل‌ها به تنهایی ۶۵ درصد آب شیرین کشور را تأمین و در حفظ خاک نقش اساسی دارند.
-حدود ۳۰۰ هزار هکتار گونه‌های نادر و کمیاب به‌عنوان ذخیره‌گاه‌های جنگلی در سطح کشور شناسایی شده است و بخشی از جنگلهای شمال به عنوان میراث طبیعی در سازمان یونسکو به ثبت رسیده و وجود ۲/۲ میلیون هکتار جنگلهای بیابانی در ایران از نظر ذخایر ژنی منحصر به فرد است.
-از ۱۲۰ میلیون واحد دامی در کشور ۸۳ میلیون واحد دامی متکی به مراتع است که در واقع ۵۰ درصد گوشت کشور از مراتع تولید می‌شود.
-در صورت تأمین اعتبار و اجرایی کردن برنامه‌های تدوین شده توسط سازمان، ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب به چرخه تولید وارد می‌شود که ۱۰ برابر همه میزان آبی است که وزارت نیرو از طریق سدها در اختیار کشاورزی قرار می‌دهد.
وضعیت فعلی منابع طبیعی:
۱- کشور ایران در کمربند خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته و ۱/۲ درصد مناطق خشک جهان در ایران قرار دارد.
۲- مساحت جنگل در دنیا ۳۰ درصد خشکی ولی این رقم در ایران حدود ۸ درصد می‌باشد و سهم متوسط سرانه جنگل در دنیا ۶۲/. هکتار و در ایران ۲/. هکتار یعنی در رده ۴۵ در بین ۱۵۶ کشور قرار دارد.
۳- هشت هزار گونه گیاهی در کشور وجود دارد که حدود ۴۰۰ گونه آن در معرض انقراض بوده و هزار گونه گیاهی آن منحصر به فرد است.
۴- سالانه بیش از ۱۰ میلیون متر مکعب چوب و جنگل به مصرف سوخت می رسد.
۵- به‌دلیل عدم رعایت نکردن الگوی مناسب، تنها از۱۰ درصد مجموع آب که از نزولات جوی در اختیار مان قرار می‌گیرد، استفاده می‌کنیم (با یک متر مکعب آب ۶/. کیلو گرم محصول تولید می‌کنیم در حالی که با به‌کار‌گیری الگوی مناسب این میزان تا ۲۰ برابر قابل افزایش است).
۶ -صد میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض بیابانی شدن هستند، و سطح بیابان‌های موجود در ایران نیم میلیون هکتار است(بیشتر از ۲ برابر جهان است).
۷- بیابان‌زایی بعد از دو چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین به‌عنوان سومین چالش مهم جامعه جهانی محسوب می‌شود.
۸- گسترش بیابان بر اثر تعرض انسان به محیط زیست و تغییر اقلیم، باعث خسارات فراوانی همچون تخریب گونه‌های گیاهی و جانوری و تخریب سرزمین و خالی شدن محل سکونت مکان‌های در معرض فرسایش، از انسان می‌شود.
۹- ۴ هزار و ۳۵۰ روستای ایران در معرض خطر شن‌های روان قرار دارد.
۱۰- در ایران ضمن هجوم ماسه‌های روان به تأسیسات زیربنایی (مانند جاده‌ها و ریل راه آهن) و صنعتی و اراضی کشاورزی، باعث تشدید شوری‌زاری و زه‌دار شدن اراضی و افزایش سیل خیری و کاهش تنوع زیستی، تشدید پدیده فقر، مهاجرت و بیکاری و … می‌شود.
۱۱- استفاده ناپایدار از ذخایر و منابع آب زیر زمینی علاوه بر کاهش سطح سفرها و شور شدن آنها، افت کمی و کیفی منابع را به‌دنبال خواهد داشت.
راهکارهای فرهنگی برای کمک به حفظ منابع طبیعی:
اسلام دینی کامل و جامع‌نگر است و نگاه آن به زندگی اجتماعی بشر بر اصول مدیریت جامع استوار است.
بدیهی است که منابع طبیعی که از ارکان توسعه و رفاه بشر می‌باشد نیز مشمول توجه دین مبین اسلام قرار گرفته است.
به‌طوری‌که هزاران آیه و روایات و احادیث به شکل‌های مختلف به مباحث طبیعت (درخت و درختکاری و زراعت) پرداخته و موضوع را مورد بحث قرار داده است.
از فرمایشات حضرت امیر‌المؤمنین در نهج‌البلاغه و ائمه معصومین علیهم السلام توصیه به ترویج امر کشاورزی و باغداری و آبیاری و حفظ طبیعت شده است. ضمن اینکه آن حضرت از حافظان و احیاگران بزرگ طبیعت بوده است.
حضرت امام خمینی (ره) می‌فرمایند:
معارف اسلام را در بین مردم تقویت کنید که در رأس امور است و اگر او درست شود، همه کارها درست می‌شود.
مقام معظم رهبری می‌فرمایند: فرهنگ منابع طبیعی باید به معارف عمومی تبدیل شود.
در جای دیگر می‌فرمایند: پیام من به همه مردم ایران این است که درختکاری، ایجاد فضای سبز حفاظت از محیط زیست حفظ جنگل‌ها و دیگر منابع حیاتی کشور را یک وظیفه اسلامی، انقلابی و وجدانی بشمارند. ایشان منابع طبیعی را از مباحث توسعه پایدار می‌داند.
در جامعه ما برای جلوگیری از منکراتی مثل ربا خواری و اعتیاد، عفاف و حجاب و … کارهای فرهنگی زیادی انجام گرفته و الحمدلله اثرات مثبت فراوانی داشته، ولی متأسفانه برای جنگل‌خواری و زمین‌خواری کار فرهنگی مؤثری انجام نشده است.
اگر جامعه به تخریب جنگل‌ها حساسیت نشان دهد یقیناً کسی جرئت تخریب منابع طبیعی را به خود نخواهد داد.
مراکز علمی و پژوهشی مثل دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش به‌خصوص حوزه‌های علمیه در فرهنگ‌سازی اهمیت محیط زیست و چگونگی برخورد با آن نقش اساسی داشته و حتی موضوعات منابع طبیعی را می‌توانند در مباحث درسی گنجانده و این مهم را به‌عنوان تکلیف شرعی به طور اساسی پی‌گیری نمایند.
ائمه جمعه در خطبه‌های نماز جمعه و ائمه جماعات در مساجد و سخنرانی‌ها برای مردم اهمیت درخت و درختکاری و حفظ منابع طبیعی را بیان فرمایند.
برای مسئولین مملکتی و نمایندگان مجلس اهمیت آن روشن شده تا در تخصیص بودجه و تصویب طرح‌ها مدنظر داشته باشند.
برای جلوگیری از نابودی و تخریب جنگل می‌توان به استفاده از انرژی باد، آب، خورشید و گازرسانی برای تأمین انرژی و تأمین معیشت مردم با روش‌های منطقی، تغییر الگوی برداشت چوب از جنگل و استفاده از جنگل‌های دست کاشت بادی اقدام کرد که بخشی از این اقدامات به کارهای فرهنگی نیاز دارد که روحانیون محترم و مسئول در منابع طبیعی می‌توانند نقش اساسی در این رابطه داشته باشند.