چای ‌خارجی، وام‌دار مجوز اسانس

 متولیان این حوزه معتقدند که چای با اسانس، چای نیست و این‌که در خارج از کشور به چای ایرانی اسانس بزنند و مجدد به ایران صادر کنند قابل باور نیست. به گفته متولیان صنعت چای، افزودن اسانس به چای نیاز به تکنولوزژی خاصی ندارد و حتی دستگاه‌های آن در کشور موجود است؛ اما ممنوعیت افزودن اسانس‌های شیمیایی از جانب متولیان این صنعت اعمال شده است. مسئولان این حوزه همچنین درباره این‌که چرا مجوز واردات چای با اسانس شیمیایی صادر می‌شود و چرا این ممنوعیت تنها شامل حال تولید داخلی است دستگاه‌های نظارتی را مسئول پاسخگویی به این پرسش دانسته و تنها به ذکر این نکته بسنده می‌کنند که با سپرده شدن واردات این محصول به سازمان چای به‌عنوان متولی اصلی واردات بسیار کنترل شده‌تر از شرایط فعلی خواهد بود. به گفته کارشناسان نیاز مصرفی سالانه چای کشور ۱۲۵ هزار تن است که از این مقدار، ۲۵ هزار تن در داخل تولید شده و مابقی نیازمند واردات است و نظارت کامل سازمان چای و گمرک وجود دارد. این در حالی است که ۵۰ درصد چای بازارهای ایران از راه قاچاق وارد کشور می‌شود و این نکته بسیار محتمل است که چای‌های سنواتی ایران، در بسته‌بندی‌های خارجی از راه قاچاق دوباره به کشور سرازیر شوند. کارشناسان ولی معتقدند چای نامرغوب از کشورهایی نظیر کنیا به ایران وارد می‌شود و این چای، چای ایرانی نیست و محصول بی‌کیفیت تولید همان کشور است. این شائبه اما به قوت خود باقی است و قطعا پاسخ قانع‌کننده‌ای درباره آن شنیده نخواهد شد. در این بین، بازارهای ایرانی از چای‌های اسانس‌دار انباشته می‌شوند و بازارهای خارجی از چای بهاره ایران.

در این‌خصوص صادق حسنی، مدیر اجرایی سندیکای چای، با تاکید بر این‌که در ایران چای دارای اسانس تولید نمی‌شود، گفت: این‌که در خارج از کشور به چای ایرانی اسانس بزنند و مجدد به ایران صادرکنند قابل باور نیست. مدیر اجرایی سندیکای چای در پاسخ به این‌که احتمال واردات دوباره چای ایرانی با اسانس به کشور درباره چای‌های سنواتی مطرح است، گفت: چای‌های سنواتی در کشور تنها از یک انبار خارج شده و توسط بانک ملی به فروش می‌رسد و درباره آن نظارت کامل سازمان چای و گمرک وجود دارد. این چای صرفاً صادراتی است. حسنی در پاسخ به احتمال ورود این چای با برند خارجی گفت: در کشور ۵۰ درصد چای از مجاری قانونی و ۵۰ درصد از راه قاچاق وارد می‌شود. واردت از مبادی قانونی دارای نظارت دقیق و سختگیرانه؛ اما چای قاچاق قابل نظارت نیست و ممکن است این نوع چای از مبادی غیرقانونی وارد شده باشد. این مقام مسئول درباره این‌که اگر ذائقه ایرانی گرایش به تمایل مصرف چای با اسانس دارد؛ چرا این نوع چای در داخل کشور تولید نشود، گفت: اعتقاد دست‌اندرکاران صنعت چای کشور این است که این محصول با اسانس اصولا چای نیست؛ زیرا اغلب اسانس‌ها غیر طبیعی است. افزودن اسانس به چای نیاز به تکنولوزژی خاصی ندارد و حتی دستگاه‌های آن در کشور موجود است؛ اما ممنوعیت افزودن اسانس‌های شیمیایی از جانب متولیان این صنعت اعمال شده و تصمیم درستی است. مدیر اجرایی سندیکای چای درباره این‌که چرا مجوز واردات چای با اسانس شیمیایی صادر می‌شود و چرا این ممنوعیت تنها شامل حال تولید داخلی است، گفت: به این سوال باید دستگاه‌های نظارتی پاسخ دهند، اما پیشنهادات درباره سپرده شدن واردات این محصول به سازمان چای به عنوان متولی اصلی مطرح شده که اگر پذیرفته شود، واردات بسیار کنترل شده‌تر از شرایط فعلی خواهد بود. وی در پاسخ به این‌که حتی برند‌های معروف ایرانی و مورد مصرف مردم نیز نام سیلان یا کلکته را با خود دارند و عطری هستند، اظهار داشت: این برندها اغلب بیش از نیم‌قرن سابقه و دارای شبکه تولید و توزیع وسیع هستند. همچنین هر دو نوع داخلی و خارجی چای را به فروش می‌رسانند که دارای استاندارد سازمان غذا و دارو است و این طبیعی است. مدیر اجرایی سندیکای چای درباره این‌که تغییر ذائقه مصرفی به چای خارجی یک واقعیت است و باید آن را پذیرفت، گفت: درست است که در حال حاضر ۸۵ درصد چای ارائه شده در بازار کشور خارجی است، اما مردم از چای باکیفیت ایرانی نیز استقبال می‌کنند و در سال جاری، ۱۹ هزار تن چای ایرانی در کشور به فروش رفته است. حسنی در ادامه با تایید تغییر ذائقه ایرانی به چای خارجی، اظهار داشت: با این حال افزایش آمار فروش چای ایرانی در سال‌های گذشته ثابت کرده که می‌توان بار دیگر به افزایش مصرف چای ایرانی بین مردم امیدوار بود.

ایرج هوسمی، رئیس اتحادیه چای‌کاران شمال، با اشاره به تولید چای درجه یک و درجه ۲ در کشور گفت: چای درجه یک، همان برگ چای است که در بهار به دست می‌آید و در ردیف محبوب‌ترین چای‌های جهان قرار دارد و حتی با قیمت کیلویی یک‌میلیون تومان در بازار خارجی فروش دارد. رئیس اتحادیه چای‌کاران شمال از چای درجه ۲ به‌عنوان چای تابستان و پاییز نام برد و با اشاره به این‌که هر دو نوع چای در بازارهای کشور وجود دارد، گفت: در سال جاری میزان تولید چای در کشور ۲۵ هزار تن بوده است. هوسمی با اذعان به این نکته که نیاز مصرفی کشور به چای سالانه ۱۲۵ هزار تن است، افزود: تولید داخلی چای ۲۵ هزار تن است و در حدود ۱۰۰ هزار تن نیاز به واردات وجود دارد که اجتناب‌ناپذیر است و نظارت بر مرغوبیت آن در راستای وظایف دولت و گمرک است. این مقام مسئول درباره ورود مجدد چای ایرانی به کشور با اسانس و به نام چای خارجی گفت: نمی‌توان به شایعات اعتبار داد. درست است که چای نامرغوبی نیز از کشورهایی نظیر کنیا به کشور وارد می‌شود؛ اما این چای ایران نیست و محصول بی‌کیفیت تولید همان کشور است. به گفته رئیس اتحادیه چای‌کاران شمال، در حال حاضر سرانه مصرف سالانه چای کشور در هر نفر یک کیلو و ۲۴۰ گرم است، اظهار داشت: مرغوب‌ترین چای ایران در حال حاضر چای بهاره است که کیلویی ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان در داخل قیمت دارد و ارزان‌ترین چای پاییزه نیز با قیمت کیلویی ۱۰۰ تومان به فروش می‌رسد.

در این‌خصوص ولی‌الله روزبهان، رئیس سازمان چای کشور، با اشاره به این‌که نیمی از چای خارجی به کشور قاچاق می‌شود و عمدتا رنگ و اسانس است، گفت: این در حالی است که چای ایرانی جزو با کیفیت‌ترین چای‌ موجود در جهان است که با قیمت‌های بالایی به کشورهای اروپایی صادر می‌شود. روزبهان درباره تبلیغ چای‌های خارجی در رسانه ملی اظهار داشت: با توجه به قوانینی که در سال‌های قبل هم وجود داشت تبلیغ محصول ۱۰۰ درصد خارجی که تولید آن در داخل کشور وجود داشته باشد ممنوع است و براین اساس از رئیس صدا و سیما درخواست ممنوعیت تبلیغ چای ۱۰۰ درصد خارجی صورت گرفت. در حال حاضر نیز تبلیغات بسیار محدود شده است.

به گفته این مقام مسئول، وضعیت کنونی بازار چای در ایران به گونه‌ای است که حجم عملکرد کارخانه‌های چای‌سازی قابل قیاس با چای‌های خارجی نیست؛ چراکه تولید داخلی درنهایت ۱۵ درصد از سهم بازار کشور را دارد و به همین نسبت هم در درآمدها اثرگذار است؛ به‌عنوان مثال قیمت چای خارجی کیلویی ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان و قیمت چای ایرانی بین کیلویی ۷۰۰۰ تا درنهایت حدود ۱۸ هزار تومان است.