عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با بیان اینکه اجرای طرح مقابله با زوال بوم سازگان زاگرس برای نجات جنگل‌ها ضروری است، گفت: نتیجه نشست‌های پیاپی در این زمینه تهیه برنامه اقدام ملی نجات بوم‌سازگان زاگرس بود که سرنوشت این اقدام ملی نامعلوم است و در پیچ‌وخم‌های اداری گم شد.
به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از ایسنا، فرهنگ قصریانی، اظهار کرد: جنگل‌های کشور اعم از جنگل‌های شمال و زاگرس بر اثر خشکسالیهای پیاپی دچار خسارات و آسیب‌های جدی و تا حدودی جبران‌ناپذیر شده است؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون بروز آفات و بیماری‌ها و حضور گونه‌های مناطق خشک در آن‌ها نشان از روند تخریبی آن‌ها دارد که پیامد آن افرایش پدیده گردوغبار، کاهش رطوبت، کاهش محصولات کشاورزی و دامی و اساسا سایر تهدیدات در تنوع زیستی این جنگل‌هاست.
وی با انتقاد از کاشت گونه‌های غیربومی در مناطق جنگلی زاگرس گفت: اقدامات انجام‌شده توسط شهرداری‌ها و ادارات منابع طبیعی در راستای کاشت گونه‌های غیربومی در دل جنگل‌ها و پارک‌های جنگلی مثل «چغاسبز» ایلام عوارض و پیامدهای نامطلوبی برای حیات گونه‌های بومی در پی دارد. مناسب است سعی شود برای احیاء این اکوسیستم‌ها از ایجاد جاده و سازه‌ها جلوگیری شده از مصالح بومی و طبیعی استفاده شده و گونه‌های بومی هر منطقه برای احیاء آن‌ها مورداستفاده قرار گیرند.
عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تأکید کرد: شیوه‌های نامناسب بهره‌برداری توازن جنگل را بر هم زده، به همین سبب باید در نحوه مدیریت جنگل‌ها تجدیدنظر کنیم و توجه به این نکته ضروری است که در استفاده از زیر اشکوب جنگل‌ها همه گونه‌ها به یک اندازه مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرند و طبعا گونه‌های خوش‌خوراک بیش از سایر گونه‌ها مورد استفاده هستند.
وی با بیان اینکه نجات جنگل‌ها نیازمند تدوین و اجرای یک برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است، خاطرنشان کرد: در خصوص مقابله با آتش‌سوزی‌ها نیز باید از طریق ایجاد آتش‌بر، عملیات اصلاحی، توجه بیشتر به نقاط آسیب‌پذیر، ایجاد ایستگاه‌ها و پاسگاه‌ها، تأمین تجهیزات و لوازم، آموزش نیروی انسانی اقدامات لازم صورت گیرد.
قصریانی تأکید کرد: متولی اصلی منابع طبیعی کشور سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری کشور است و تنها ۱۰ درصد از عرصه‌های طبیعی کشور شامل پارک‌های ملی، مناطق حفاظت‌شده، آثار طبیعی ملی و پناهگاه‌های حیات‌وحش تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست هستند که هم‌اکنون برای مدیریت صحیح این عرصه‌ها نیاز به نیروی اجرایی متخصص و استفاده از ابزار و فنّاوری جدید است. از سوی دیگر آموزش نیروهای موجود و جوامع محلی نیز باید در دستور کار قرار گیرد سازمان‌های متولی با وضع موجود قادر به مدیریت کامل این عرصه‌ها نخواهند بود.
عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تصریح کرد: بدون شک سازمان جنگل‌ها نیازمند تقویت بیشتر از حیث اعتبارات و تجهیزات به‌روز است و هم‌اکنون هم برخی کاستی‌ها بیشتر از حیث اعتباری است که سازمان در تأمین نیروی انسانی و تجهیزات جهت اجرای بهتر مأموریت‌های خود با دشواری مواجه است.
وی ادامه داد: البته آنچه مسلم است دو سازمان باید برنامه‌ای مدون برای حفاظت و احیا جنگل‌ها تهیه کنند و در اجرای آن با همراهی و همگامی اقدام کنند.
استادیار منابع طبیعی خاطرنشان کرد: «طرح مبارزه با زوال بوم‌سازگان زاگرس» که فرایند تهیه آن در سال گذشته به پایان رسید، طرح مناسبی است که در صورت تصویب و تأمین اعتبار می‌تواند نقش مؤثری در احیای جنگل‌های ایلام داشته باشد.
وی گفت: در این طرح وظایف وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و استانداری‌ها مشخص‌شده و اجرای آن نیازمند عزم و اراده ملی است و نباید به‌صورت محلی و منطقه‌ای به آن نگاه شود.
قصریانی افزود: در موضوع محیط‌زیست نیز خوشبختانه طرح‌های مدیریت مناطق وجود دارند که باید به‌روز شده و دستاوردهای آن در مناطق مختلف اجرایی شود موضوع مشارکت جوامع محلی نیز در مدیریت مناطق باید جا بیفتاد و در نقاطی از کشور اجرا شود.
عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور در خصوص وضعیت کنونی جنگل‌های زاگرس گفت: این جنگل‌ها با سطحی معادل شش میلیون هکتار در سطح ۱۲ استان غربی کشور پراکنده‌اند و بیش از ۱۸۰ گونه درختی و درختچه‌ای را شامل می‌شوند. ۲۷ منطقه حفاظت‌شده با مساحتی بالغ‌بر ۷۳۰ هزار هکتار را شامل می‌شود. میانگین بارندگی سالانه در این جنگل‌ها از ۳۰۰ میلی‌متر تا ۸۰۰ میلی‌متر نوسان دارد که این میانگین به دلیل خشکسالیهای پیاپی به شده کاهش یافته و پیامدهای آن به شکل‌های گوناگون خودنمایی می‌کند.
قیصریانی در خصوص پیامدهای ناشی از خشکیدگی بلوط و تأثیر آن‌ها بر معیشت و زندگی مردم منطقه گفت: وابستگی معیشتی بیش از ۸۰ درصد از جمعیت روستایی و عشایری کشور، وجود بیش از ۶.۵ میلیون واحد دامی در عرصه این جنگل‌ها به نحو چشمگیر و قابل‌ملاحظه‌ای تعیین‌کننده زندگی و معیشت مردم است؛ بنابراین حفاظت از آن‌ها علاوه بر جنبه‌های زیست‌محیطی دلایل اقتصادی بسیار روشن و مهمی دارد.
وی با بیان اینکه گسترش پدیده بیابان‌زایی و افزایش کانون‌های بحران نتیجه فرسایش بادی و درنتیجه افزایش ریز گردها در کشور است، عنوان کرد: کاهش تنوع زیستی در سطح جنگل‌ها که درواقع عامل بقای پایدار این جنگل‌هاست و تغییر در جوامع گیاهی موجود و حذف بسیاری از گونه‌های با ارزش در پوشش کلیماکس این جنگل‌ها بسیار نگران‌کننده است.
قیصریانی با بیان اینکه بحران آب و افزایش ریزگردها در سطح کشور که به یک معضل ملی تبدیل شده و کاهش تولیدات کشاورزی و دامی و بالنتیجه تهدیدات امنیت غذایی موضع پرداختن به معضلات این جنگل‌ها را بیش‌ازپیش نمایان می‌کند، اظهار کرد: در صورت تداوم شرایط کنونی مهاجرت پیامدهای اقتصادی و اجتماعی در منطقه وسیعی از زاگرس و افزایش مهاجرت به‌سوی شهرهای پرجمعیت و ایجاد پیامدهای بعدی آن در مناطق است.
عضو هیات‌علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور ادامه داد: ایجاد مشکلات عدیده در منابع آبی کشور و تهدید این منابع، منابعی که بیش از ۴۰ درصد از آب شیرین کشور را تهیه می‌کنند و زیست در عرصه وسیعی از کشور به‌ویژه خوزستان به این منابع آبی بستگی دارد وجود ۴۳ سد مخزنی با حجم حدود ۳۴ میلیارد مترمکعب به این منطقه کاملا وابسته است.
قیصریانی در تشریح مهم‌ترین عوامل پدید آمدن و بروز مشکلات در عرصه وسیعی از جنگل‌های زاگرس اضافه کرد: تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالیهای پیاپی، انجام پروژه‌های عمرانی مخرب در سطح جنگل‌ها، عدم وجود یک مکانیزم صحیح در ارزیابی‌های زیست‌محیطی و مشکلات موجود در این مطالعات، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغی، کاهش سطح جنگل‌ها و مراتع منطقه و افزایش طرح‌های ناپایداری که فقط از سطح آن‌ها می‌کاهد با بهانه‌های مختلف نظیر بیکاری و یا سایر توجیهات غیرعلمی، افزایش آتش‌سوزی در عرصه این جنگل‌ها، چرای بی‌رویه دام در عرصه این جنگل‌ها، افزایش تعداد سدها در سطح منطقه که یا ارزیابی ندارند یا ارزیابی آن‌ها هیچ‌گونه مشکلی را حل نکرده، تأمین سوخت و انرژی از این منابع توسط روستایان و عشایر منطقه، بروز آفات و بیماری‌های نباتی، افزایش بیکاری و مهاجرت روستایان و عشایر از منطقه ازجمله این برنامه‌هاست.
وی یادآور شد: برنامه مدیریت بازسازی و احیاء زیست‌بوم جنگل‌های زاگرس با عنایت به اهمیت موضوع در دستور کار سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور قرار گرفت و پس از نشست‌های پیاپی منجر به تهیه برنامه اقدام ملی نجات بوم‌سازگان زاگرس شد که سرنوشت این اقدام ملی نامعلوم است و در پیچ‌وخم‌های اداری گم شد.
استادیار منابع طبیعی تصریح کرد: این برنامه مدیریت عمل در سه برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت تهیه و تنظیم شده که اقدامات اجرایی آن در هر مرحله مشخص شده است که مهم‌ترین آن موضوع کمیته‌های راهبردی برای برنامه عمل مشخص‌شده وظایف دستگاه‌های مرتبط با برنامه عمل و حضور استانداری‌های هر استان در هماهنگی کمیته‌های محلی و منطقه‌ای برای اجرای برنامه عمل است.
