به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی (IANN)؛ برداشت دانه یا قطع شاخه درختان بلوط با هدف تولید شکرک یا شوکه صدمات جبران‌ناپذیری به جنگل‌های بلوط استان ایلام وارد کرده است. در فرآیند شوکه‌گیری عده‌ای با جمع‌آوری شهد شیرین و خوش طعمی که از دانه، برگ و ساقه درختان بلوط تراوش می‌شود و سپس جوشاندن آن، مایع قهوه‌ای رنگی همچون دوشاب تهیه و مصرف می‌کنند که این خود تجدید حیات طبیعی این درختان را با مشکل مواجه کرده است. کارشناسان تغذیه معتقدند شهد شوکه که از میوه درختان بلوط تهیه می‌شود، هیچ‌گونه ارزش غذایی ندارد. برداشت این شهد توسط عده‌ای سودجو هر ساله در فصل پاییز صدمات جبران‌ناپذیری به جنگل‌های بلوط استان ایلام وارد می‌کند. استان ایلام در غرب ایران با داشتن ۶۴۰هزار جنگل که ۹۰درصد آن از درختان بلوط تشکیل می‌شود، یکی از مناطق جنگلی مهم در حوزه زاگرس شناخته می‌شود.
فیزیولوژی بلوط و انطباق حیرت‌انگیز این درخت بی‌نظیر (آن هم در شرایط دیم) با طبیعت، موجب‌شده که قرن‌های متمادی بقای خود را در حوزه زاگرس به‌خصوص استان ایلام حفظ کند. خشک‌سالی‌های مکرر، تغییر اقلیم و گرم‌شدن هوا باعث انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری فراوانی شده، اما درخت بلوط چنان خود را با ناملایمات طبیعی و بشری منطبق ساخته است که همچنان مانند نگین سبزی بر تارک زاگرس می‌درخشد.
درختان بلوط استان ایلام در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی مثل خشکیدگی، گردوغبار، آتش‌سوزی، تخریب انسانی و… مواجه بوده و متأسفانه هر سال بخشی از این جنگل‌ها نابود می‌شوند. در سال‌های اخیر پدیده‌ای به نام محلی شوکه و برداشت بی‌رویه از آن توسط عده‌ای سودجو، باعث تخریب بخشی از درختان بلوط شده است، شوکه بر اثر هجوم حشرات بسیار ریز گزنده‌ای به نام شته یا حتی تریپس ایجاد می‌شود. شته‌ها که قدرت تولیدمثل زیادی دارند، نیازمند تغذیه نوزادان و حشرات بالغ هستند. برای این کار از شیره پرورده بلوط که از جوانه‌های تازه، برگ‌ها و میوه‌های نارس بیش‌تر حاصل می‌شود، استفاده می‌کنند.
ترشحات دهانی شته‌های بالغ که به اطراف کلاهک بلوط و برگ‌ها پراکنده می‌شود و حاوی مقداری قند و بزاق شته است که در هوای سرد شبانه به کریستال‌های سفیدی تبدیل می‌شوند که روزانه به‌شکل شکر بر روی میوه درخت دیده می‌شوند.
سودجویی از شوکه
در فرآیند شوکه‌گیری عده‌ای با جمع‌آوری شهدشیرین و خوش‌طعمی که از دانه، برگ و ساقه درختان بلوط تراوش می‌شود و سپس جوشاندن آن، مایع قهوه‌ای رنگی همچون دوشاب تهیه و مصرف می‌کنند که این خود تجدید حیات طبیعی این درختان را با مشکل مواجه کرده است. تحقیقات آزمایشگاهی نشان‌داده شوکه فقط حاوی مقداری مواد قندی سوخته و پنج نوع کپک فعال و مضر برای سلامت انسان است و هیچ‌گونه خاصیت دارویی دیگری که در بین عامه مردم متداول شده، ندارد.
متأسفانه افرادی ناآگاه و سودجو بدون توجه به این موضوع و به بهانه کسب درآمد با حذف این درخت بی‌نظیر، تیشه بر ریشه زاگرس زده و چهره طبیعت استان را مخدوش کرده‌اند.
شوکه اصل به‌شرط مزه کیلویی ۱۵۰هزار تومان
یکی از طبیعت‌دوستان ایلامی در این‌باره به بازار گفت: متأسفانه کافی است به سایت دیوار در استان ایلام نگاه کنید، با صدها پیام فروش شوکه مواجه می‌شوید.
علی‌رضا قاسمی بیان کرد: این فرهنگ غلط از سال‌های گذشته در استان ایلام شکل گرفته و عده‌ای سودجو به‌بهانه داشتن خاصیت‌های پزشکی درختان بلوط را نابود می‌کنند. وی با اشاره به این‌که در پیام‌های سایت دیوار به‌عنوان مثال اعلام شده، شوکه اصل به‌شرط مزه کیلویی ۱۵۰هزار تومان گفت: این کار فقط برای سودجویی است و این شوکه هیچ خاصیتی ندارد و فقط باعث از بین رفتن طبیعت استان می‌شود.
برخورد جدی با سودجویان
مدیرکل منابع‌طبیعی استان ایلام نیز اظهار کرد: برداشت شوکه از درختان بلوط استان ایلام جرم محسوب می‌شود و با متخلفان برخوردار قانونی صورت می‌گیرد.
رضا احمدی بیان کرد: متأسفانه عده‌ای افراد سودجو به‌بهانه داشتن خاصیت‌های مختلف شوکه، اقدام به سرشاخه‌زنی و از بردن درختان و میوه بلوط می‌کنند. وی با اشاره به این‌که شوکه هیچ‌گونه خاصیتی ندارد، افزود: براساس ماده ۴۲ قانون حفاظت و حمایت از جنگل‌ها و مراتع بریدن درختان و درختچه‌ها، سربرکردن، شاخه‌زنی و سرشاخه‌زنی درختان جنگلی بدون داشتن مجوز از اداره منابع‌طبیعی ممنوع است.
احمدی تصریح کرد: بریدن درختان و درختچه‌ها علاوه‌بر جریمه نقدی، سه تا ۹ماه حبس تعزیری دارد. منابع‌طبیعی استان نیز با برقراری گشت‌های شبانه‌روزی در این فصل از سال با متخلفان در این زمینه برخورد جدی خواهد کرد. درختان بلوط استان بیش از ۱۳۰قرن قدمت تاریخی دارند، این درختان که بعد از فصل تابستان از آتش‌سوزی‌های مهیب در امان مانده‌اند، متأسفانه با دست‌های انسان‌های سودجو به‌خاطر باور غلط درمانی شوکه از بین می‌روند.درواقع شهدی که از درخت بلوط برای تهیه شوکه جمع‌آوری می‌شود، حاصل واکنش درخت در برابر نیش حشراتی چون شته، کنه یا زنبور است تا با آن از خود در برابر نیش این حشرات دفاع کند. جمع‌آوری شیره بلوط (شوکه) بلای‌جان درختان بلوط است، باید با فرهنگ‌سازی درست در این مورد از این آسیب جدی به منابع‌طبیعی و محیط‌زیست جلوگیری کرد.
منبع: سبزینه
