سموم شیمیایی بلای جان محیط زیست

آمار سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد که سالانه ۲۲ میلیون نفر در جهان در معرض اثرات سوء آفت کش ها قرار دارند و از میان قربانیان این آفت کش ها، کشاورزان با سهم ۷۵ درصدی در رده نخست قرار دارند.
به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از ایرنا، محیط زیست به طور فزاینده در معرض طیف گسترده ای از آسیب ها همچون تخریب منابع، نابودی جنگل ها و آلودگی آب و خاک ناشی از پسماندهای خانگی و کشاورزی است.
به اعتقاد کارشناسان، آلایندگی ناشی از مصرف سموم و کود شیمیایی یکی از مهمترین آلاینده های محیط زیستی است که نیازمند مدیریت از سوی نهادهای مرتبط است.
باید در نظر داشت به رغم تصور عموم که سرانه مصرف سموم در ایران اختلاف زیادی با سایر کشورهای دنیا و میانگین جهانی ندارد، اما به اعتقاد کارشناسان، مساله مهم قاچاق این کالا و استاندارد نبودن آن است که صدمات زیادی را به طبیعت و سلامت انسان وارد می کند.
بررسی ها نشان می دهد استان های مازندران، گیلان و گلستان بیشترین مصرف سرانه آفت کش ها و سموم را به خود اختصاص داده اند که این مساله مشکلات زیادی را در عرصه سلامت به همراه داشته است. اما در مقابل، سیستان و بلوچستان، بوشهر و ایلام کمترین مصرف سرانه آفت کش ها را دارند.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه ۲۲ میلیون نفر در جهان در معرض اثرات سوء آفت کش ها قرار دارند و از میان قربانیان، این آفت کش ها کشاورزان با سهم ۷۵ درصدی در رده نخست قربانیان هستند.
مسوولان بخش بهداشت معتقدند یکی از دلایل افزایش سرطان ها به ویژه سرطان های گوارشی در استان های شمالی کشور ناشی از مصرف نادرست سموم و کود شیمیایی است.
تا پیش از جنگ جهانی دوم، بیشتر مواد شیمیایی استفاده شده علیه آفات از مواد معدنی مانند آرسنیک و گوگرد بود و به طور همزمان، استفاده از گیاهانی همچون گل پیرتروم، نیکوتین و روتنون نیز مرسوم بود. دهه۱۹۴۰ میلادی سرآغازی بود که در آن ‘ انقلاب حشره‎ کش ها’ به وقوع پیوست و استفاده از آن همه گیر شد.
تاکنون حدود هشت میلیون ماده شیمیایی انسان ساخت شناسایی شده است که حدود ۷۰ هزار ترکیب آن استفاده رایج دارند، یکی از این ترکیبات شیمیایی که هر روز با پیشرفت علم و فناوری بر تعداد و مقدار مصرف آنها در محیط افزوده می شود، آفت کش هایی هستند که برای مبارزه با آفات کشاورزی و بهداشتی به طور وسیعی استفاده می شود.
اما بعد از گذشت چندین سال از مصرف این مواد شیمیایی، بشر به اثرات مخرب آن بر طبیعت و سلامت پی برد. از این رو درصدد حذف آن از چرخه و بازگشت به گذشته برآمد، یعنی در این راه تلاش کرد که از روش های بیولوژیک و با استفاده از شکارچیان طبیعی به جنگ آفات برود که البته با افزایش جمعیت این روند تا حدودی دشوار اما نه ناممکن خواهد بود.
‘شینا انصاری’ مدیر کل دفتر پایش فراگیر سازمان محیط زیست، نبود نظارت بر میزان مصرف و نوع سموم و کود مصرفی در کشور توسط کشاورزان را یکی از نقاط ضعف این حوزه اعلام کرده بود.
وی همچنین نبود ارزیابی ریسک سموم قبل از ثبت، مصرف سموم قدیمی و بعضا خطرناک، واردات آفت کش های قاچاق، استوک یا احیانا ثبت نشده، ضعف در آنالیز آفت کش ها از نظر ناخالصی مواد همراه و ایزومرهای نوری، کمبود آزمایشگاه های کنترل باقیمانده آفت کش ها و سموم در محصولات غذایی را از جمله مهمترین چالش های این حوزه می داند.
به گفته انصاری، مطالعات انجام شده روی محصولات کشاورزی داخلی مشخص کرده است که در ۶۳ درصد از محصولات نمونه هایی از بقایای سم و کود دیده شده است.
بر اساس آخرین آمار، آفت کش ها و سرطان رابطه مستقیمی با هم دارند به گونه ای که سالانه ۸۰۰ کودک زیر ۱۵ سال در جهان بر اثر مصرف بی رویه آفت کش ها به تومور مغزی و سرطان خون مبتلا می شوند.
انصاری با بیان این که پایش مهمترین مبنای تصمیم گیری در مدیریت محیط زیست است، گفته است: علاوه بر آلودگی هوا، آلودگی آب نیز دارای خطرات بسیاری برای سلامت انسان ها است، به گونه ای که اکنون یکی از نگرانی های مهم در شهر تهران آلودگی آب های سطحی با فاضلاب و پسماند و استفاده از این آب برای محصولات کشاورزی است که باید با پایش و مدیریت صحیح این مشکل برطرف شود.