کارشناسان از جمله دکتر حسین آخانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران که اخیرا از دریاچه ارومیه بازدید کرده است می‌گویند که وضعیت دریاچه ارومیه نه تنها بهبود نیافته که خطرناک‌تر هم شده است.این در‌حالی‌است که مسئولان محیط زیست از جمله رئیس سازمان حفاظت محیط زیست طی ماه‌های اخیر همواره از بهبود نسبی وضعیت ارومیه خبر‌داده‌اند.
در تازه‌ترین اظهارات معاون امور تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با تشریح آخرین وضعیت دریاچه ارومیه گفت: علاوه بر افزایش بارش‌ها، رهاسازی آب و کنترل چاه‌های غیرمجاز از اقداماتی بود که پسروی در دریاچه را مهار کرد.
مسعود باقرزاده‌کریمی در گفت‌وگو با ایسنا، افزود: درحال حاضر ارتفاع آب دریاچه ارومیه معادل ۷۰. ۱۲۷۰ متر از سطح دریاست در حالی که ۶۰سانتی‌متر نسبت به پایین‌ترین سطح این دریاچه که در شهریور۹۳ تجربه کرده، بالاتر آمده است.
با وجود آنکه معاون امور تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست وضعیت دریاچه ارومیه را مطلوب ارزیابی می‌کند اما دکتر حسین آخانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت وگویی که ۱۴اردیبهشت ماه جاری در همین صفحه به چاپ رسید به صراحت اعلام کرد که وضعیت دریاچه ارومیه خطرناک‌تر شده است. آخانی گفت که با وجود آنکه نزدیک به ۲۰ ماه از شکل‌گیری کارگروه نجات دریاچه ارومیه می‌گذرد اما سازمان حفاظت محیط‌زیست هنوز اقدام کارسازی برای احیای این دریاچه صورت نداده است. به اعتقاد این پژوهشگر و گیاه‌شناس، قبل از هر اقدامی برای احیای پوشش گیاهی، سازمان جنگل‌ها و محیط‌زیست، باید با تمهیداتی چرای دام در اطراف دریاچه را کنترل کنند. وی تاکید کرد: حفظ پوشش گیاهی موجود باید اولویت اول سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها باشد، سپس این دو سازمان می‌توانند با مطالعه دقیق، امکان کشت گیاهان بومی را بررسی کنند تا درصورت مناسب بودن وضعیت، نسبت به کاشت گیاهان بومی اقدام کنند. زیرا اگر کشت گیاه موفق نباشد عملیات صورت گرفته برای کاشت نتیجه معکوس خواهد داشت و به تولید ریزگرد دامن می‌زند.
آنطور که این پژوهشگر گیاه‌شناس می‌گوید: ایجاد پوشش گیاهی نیازمند ۴ لایه مطالعاتی است که طی آن باید ۴مورد اصلی یعنی «کمیت و کیفیت پوشش گیاهی»، «شوری خاک در کل منطقه»، «وضعیت آب‌های زیرزمینی» و«کاربری اراضی منطقه که در کجا کشاورزی صورت می‌گیرد، کجا معدنکاوی می‌شود و کجا چرای دامن وجود دارد» به‌طور کامل بررسی و مطالعه شود و براساس نتایج این مطالعات، نقاط مستعد برای اجرای عملیات بیو مکانیکی با هدف کنترل ریزگرد انجام شود.
تأمین حقابه طبیعی
وی با اشاره به بازدید اخیر خود از دریاچه ارومیه تأکید کرد: سازمان حفاظت محیط‌زیست به جای مطالعات دقیق اکولوژیکی، بیشتر تلاش خود را روی مطالعات غیرمعقول مانند پارتیشن‌بندی (تقسیم‌بندی) دریاچه متمرکز کرده است.
آخانی با تأکید براینکه تنها با راهکارهای اکولوژیکی می‌توان ارومیه را احیا کرد، افزود: این راهکارها توسط اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) هم مشخص شده است. بر این اساس باید با درنظر گرفتن عواملی که باعث خشک شدن دریاچه شده، با اقداماتی شرایط دریاچه را به قبل از خشک شدن بازگرداند. آنچه مسلم است احداث سدها و جلوگیری از رواناب‌هایی که به دریاچه وارد می‌شد و توسعه بی‌حساب و کتاب کشاورزی به‌ویژه حفر بیش از ۸۰هزار چاه درحوضه آبخیز دریاچه، ۲عامل مهم در بروز وضعیت فعلی دریاچه است؛ اما با اینکه اقدامات سازه‌ای فوق، دریاچه را به وضعیت اسفبار کنونی مبتلا کرده، بازهم سازمان حفاظت محیط‌زیست پیگیر پروژه‌های سازه‌ای برای احیای دریاچه است؛ حال آنکه تنها راهکار موجود برای مقابله با این معضلات تأمین حقابه طبیعی دریاچه طی یک پروسه زمانی است. این استاد دانشگاه تصریح کرد: قرار بود سال گذشته مصوبه کاهش ۴۰درصدی سطح کشت در منطقه اجرا شود اما به‌دلیل فشارهای فراوان این مصوبه اجرا نشد درحالی‌که به‌خاطر بارندگی‌های مناسب، سال گذشته زمان مناسبی برای اجرای این مصوبه بود که می‌توانست باعث تثبیت وضعیت دریاچه شود.
اکنون اما باقرزاده‌کریمی با تاکید بر این که تراز سطح آب دریاچه ارومیه نسبت به دوره مشابه سال قبل تغییر چندانی نداشته است، افزود: این موضوع نشان می‌دهد که تغییر رویکرد دولت و به‌خصوص وزارت نیرو و اقداماتی که در خصوص رهاسازی آب به دریاچه ارومیه انجام شده باعث مهار پسروی آب شده است.
معاون امور تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست از رها سازی ۱۵۰میلیون مترمکعب آب طی سال گذشته به دریاچه ارومیه خبر داد و افزود: علاوه بر آن برنامه‌های خوبی برای کنترل چاه‌های غیرمجاز و حجمی کردن برداشت از چاه‌ها نیز انجام شده است که اثرات آن را در سال‌های بعد باید دید. باقرزاده‌کریمی با اشاره به افزایش۶۰ سانتی‌متری سطح آب دریاچه ارومیه نسبت به کمترین سطح آن، گفت: بارش‌های بهاره سال جاری حجم آب موجود در دریاچه ارومیه را به ۱۳میلیارد و ۲۲۰میلیون مترمکعب رسانده است. این درحالی است که حجم آب موجود در این دریاچه در زمان مشابه سال‌گذشته ۱۳میلیارد و ۱۶میلیون مترمکعب بوده است. بنابراین افزایش میزان بارش‌ها که در سطح منطقه اتفاق افتاده باعث مهار کاهش سطح دریاچه شد.
منبع: همشهری
