همانند بسیاری از مظاهر مسیحیت، درخت کریسمس نیز ریشه در آئین های کهن رایج در پیش از میلاد دارد. قبائل ساکسون پس از جنگ و خون ریزی فراوان بدست شارلمانی بزرگ ترین پادشاه فرانک ها در اواخر قرن هشتم میلادی مسیحی گردیدند . اکثر قبائل ساکسون و باواریایی تا این زمان هنوز خدایان سنتی خود را می پرستیدند. شارلمانی آن ها را در برابر یک انتخاب قرار داد: مسیحیت و یا مرگ . در یک شب عید میلاد مسیح ، دستور داد ۴۵۰۰ شورشی ساکسون را که حاضر به غسل تعمید نبودند گردن بزنند. از پی آن ، همان شب در آیین عشای ربانی شرکت کرد و تولد عیسی(ع) را جشن گرفت.با وجود مسیحی شدن اقوام ژرمنی ، بسیاری از آداب آنها در مسیحیت جذب گردید . از جمله این رسوم احترام به درختان سوزنی برگ بزرگ بوده است. در این هنگام کلیسا فشار زیادی به این مردم برای ترک باورهای شرک آمیز وارد می نمود. به عنوان مثال در بین ژرمن ها خرس جانور مقدس و قابل احترامی بوده است آنگونه که در سوئد که فرهنگ ژرمنی دارند نام بیورن که از نام خرس Bear ریشه گرفته است ، یکی از اسامی رایج بوده و مظهر قدرت و بزرگی می باشد. رهبران کلیسا برای میارزه با این عقاید شکار خرس را در سرزمین های نومسیحیان به عنوان جهاد با شرک ترویج می نمودند. شارلمانی نیز پس از شکست قطعی قبائل ساکسونی ،تمامی درختان کهن سال مورد احترام مردم را قطع نمود.
اما این پایان ماجرا نبود. به تدریج همانند سایر ادیان بین عقاید و رسوم بومی با دین رسمی آتش بسی نانوشته برقرار گردید و آرام آرام آئین کهن در دین جدید تلفیق گردید که یکی از بهترین نمونه ها کلیسای کاتولیک در پرو و کوه های آند می باشد که خدایان مشرک قوم اینکا در هیئت قدیسان درآمده اند.
استفاده از درختان سوزنی برگ و بیشتر درخت نوئل به آرامی توسط اقوام ژرمانیک در آئین جشن کریسمس در اروپا رایج گردید. به هنگام ازدواج پرنس آلبرت برادر زاده لئوپولد اول پادشاه بلژیک که از شاهزادگان آلمانی بود ، با ملکه ویکتوریا در سال ۱۸۴۱ درخت کاج برای نخستین بار در جشن های کریسمس در کاخ ویندزور لندن آزین بسته شد. از اواخر قرن هفدهم و نفوذ فرهنگ آلمانی در روسیه تزاری پس از اصلاحات و تغییرات سترگ و بی مانند تزار پتر کبیر ، درخت کریسمس نیز جای خود را در جریان مراسم سال نوی روس های ارتودوکس باز نمود.
البته با شروع جنگ جهانی اول و نبرد امپراتوری نوخواسته آلمان با روسیه تزاری و بریتانیای کبیر درخت کریسمس نیز از بیزاری مردم از آلمان ها در امان نماند. پس از تغییر نام آلمانی شهر سنت پیترزبورگ به واژه روسی پتروگراد، چند سالی هم درخت کریسمس به عنوان نماد آلمانی ها از مراسم سال نوی روس ها حذف گردید.
در اروپا قلمستان هایی برای کاشت درختان سوزنی برگ نوئل جهت فروش در مراسم کریسمس ایجاد شده است. برخی از فعالان محیط زیست با قطع درختان زنده و استفاده در مراسمی چند روزه مخالف بوده و جایگزین نمودن درختان مصنوعی را پیشنهاد نموده اند که البته چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.
در ایران نیز که هموطنان عزیز مسیحی قرن هاست در کنار سایر اقوام با مسالمت زندگی می نمایند هر ساله البته با چند روز تفاوت با مسیحیان کاتولیک و پروتستان کریسمس را گرامی می دارند. در کشوری با پوشش جنگلی ناچیز چون ایران قطع درخت برای استفاده در مراسم جشن های سال نو خلاف قاره سرسبز اروپا دور از انصاف می باشد. در سال های گذشته عده ای در این روزها بویژه در شهر های بزرگ چون تهران به قطع درختان سوزنی برگ و فروش آنها می پردازند. هرچند بجز سروهای سرفراز ناز شیراز و درختان ارس و نوش و سرخدار بیشتر پوشش سوزنی برگ موجود در ایران بیگانه بوده و پس از کاشت دشواری های زیادی را برای زیستبوم بومی ایجاد نموده اند ولی با شرایط فعلی قطع هر اصله درخت نیز با اما و اگرهایی رو برو می باشد.
کریسمس مبارک!
زیست بوم/کوشان مهران
