به گزارش خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: ملیحه محمودخواه/ شاید در سال‌های اخیر بعد از بلوط‌های زاگرس، شمشادها بیش‌ترین آسیب را در دل طبیعت دیده باشند و شاید آن موقع که بلایت به جان درختان افتاد، اگر از همان روز اول این بیماری تشخیص داده می‌شد، این جنگل‌های بکر کمتر از بین می‌رفتند. اما ماجرا وقتی اهمیت پیدا کرد که درختان آخرین رمق‌های خود را از دست داده بودند و گرد نابودی روی آن‌ها پاشیده شده بود. اما وضعیت شمشادها متفاوت بود و آفت از طریق عامل بیرونی به جان شمشادها افتاد و باعث شد برگ‌ها نابود شوند و شمشادها بار دیگر در معرض نابودی قرار گیرند و دوباره جنگل در عزای شمشادها فرو رفت. اما این‌که چه مقدار از اراضی جنگلی بر اثر بیماری‌هایی که به جان درختان افتاده دچار آسیب شده، موضوعی است که مدیران سازمان جنگل‌ها بر سر آن تفاهم ندارند و آمارهای ضد و نقیضی در مورد تعداد این درختان اعلام می‌شود. چندی پیش کیادلیری، رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم و تحقیقات، اعلام کرد بیش از ۴۰ میلیون اصله شمشاد در جنگل‌ها دچار آسیب شدند و خشکیدند. این سخنان در حالی رسانه‌ای شد که بهمن افراسیابی، مدیر کل حفاظت از منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، این موضوع را رد و ادعا کرد که این آمار صحیح نبوده و این حرف کارشناسی نیست و اصلاً با چه دلیل و چگونه به این عدد رسیده‌اند که این تعداد اصله درخت از بین رفته است.وی در ادامه به سبزینه گفت: در اثر بلایت شمشاد ۲۰ هزار هکتار شمشاد آسیب جدی دید و ۲۰ هزار هکتار از درختان سالم ماند یا خیلی کم آسیب دید و ۳۰ هزار هکتار بین ۲۵ تا ۵۰ درصد آلوده شدند؛ اما خشک نشدند. افراسیابی در ادامه می‌گوید: در اثر شب پره چهار هزار هکتار آلوده شد که در خیلی از مناطق درختانی که برگ آن‌ها کاملاً توسط آفت مذکور خورده شده بود، در حال سبز شدن هستند.
وی معتقد است که شب پره‌ها در سن یک و دو لاروی در حال زمستان گذرانی هستند و سازمان جنگل‌ها تمهیدات لازم را برای جلوگیری از فعالیت آن‌ها بعد از زمستان‌گذرانی فراهم کرده است و در این میان در صورت طغیان مجدد این آفت، سازمان جنگل‌ها به تمامی دستگا‌ه‌ها برای همکاری نیاز دارد. مدیر کل حفاظت از منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور درباره آمار درختان شمشاد که بر اثر شب پره از بین رفته‌اند، می‌گوید: نمی‌توانم دقیقاً به عدد شمشادهای از بین رفته در اثر این آفت اشاره کنم، زیرا ریشه این درختان سالم است و در صورتی‌که بتوانیم آفت را از بین ببریم، اکثر درختان برخواهند گشت. هر چند خسارت وارد شده؛ اما درختان خشک نشده‌اند و آنچه خشک شده مربوط به بیماری بلایت است. وی معتقد است که این درخت بسیار باارزش است، چون همیشه سبز است و در زیر اشکوب درختان جنگلی است. افراسیابی می‌گوید: بلایت بیماری قارچی است که چند سال قبل تعداد زیادی از درختان را به نابودی کشید و خیلی از آن‌ها را خشکاند؛ اما ماجرای شب پره فرق می‌کند. شب پره درختان را نمی‌خشکاند و تنها برگ‌ها را می‌خورد و هیچ‌وقت تعداد درختانی که نابود شده‌اند به ۴۰ میلیون درخت نرسید. مدیر کل حفاظت از منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها در ادامه می‌گوید: هرچند مبارزه با این آفت کمی سخت است؛ اما توانستیم از ۴ هزار هکتار مناطق آلوده، در ۵۳۰ هکتار کار مبارزه با آفت را انجام دهیم.
احیای درختان همیشه سبز بسیار دشوار است
هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگل‌داری ایران اما با اظهار تعجب از آمارهایی که به نظر او متناقض است، می‌گوید: پیش از این اعلام شده بود که ۴۰ هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی دچار بیماری شده‌اند و با وجود شب پره احتمال برگشت‌پذیری درختان کم است.
وی با اشاره به این‌که وضعیت شمشادها با درختان خزان‌شونده شونده متفاوت است، می‌گوید: در صورتی که این درختان آسیب ببینند، احتمال برگشت‌پذیری آن‌ها وجود دارد، چون هر سال برگ می‌دهند و فقط در صورتی برگشت ناپذیرند که استرس‌های زیادی به درخت وارد شود؛ اما درختان سبز این خصوصیت را ندارند و از آن‌جا که برگ آن‌ها در همه فصول سال سبز است، برگشت‌پذیر نیستند. اگر هم در مناطقی جوانه بزنند، به خاطر ذخیره کربوهیدرات آن‌ها است و اگر کربوهیدرات بخواهد درخت را احیاء کنند، به اندازه تنه بزرگ درخت نیستند و کمتر سبب احیاء می‌شوند.
کیادلیری در ادامه می‌گوید: مشکل ما در جنگل این است که صبر می‌کنیم تا مشکل ایجاد شود و بعد از آن برای از بین بردن مشکل اقدام می‌کنیم، در حالی که باید مانیتورینگ شود و جلوی مشکل قبل از طغیان گرفته شود. وی در ادامه با اشاره به این‌که ما در زاگرس به معنای علمی حفاظت نداریم، می‌گوید: معنی حفاظت این است که از خدمات بالقوه‌ای که می‌تواند بالفعل شود استفاده شود، زیرا همیشه هزینه حفاظت خیلی کمتر از سالم‌سازی است. در حالی که ما در حفاظت تازه بعد از طغیان بیماری یا آفت تصمیم می‌گیریم از آن حفاظت کنیم.
اما بحثی که همه کارشناسان بر روی آن اتفاق نظر دارند این است که شمشادهای شمال کشور دچار بیماری و آفت شده‌اند و آسیب‌هایی که به آن‌ها وارد شده غیر قابل جبران است. حالا فرقی نمی‌کند که ۲۰ یا ۴۰ میلیون درخت از بین رفته باشد. در هر صورت نابودی جنگل‌ها می‌تواند برای همه ما زنگ خطر باشد، زیرا یک درخت هم می‌تواند تأثیر مهمی در زندگی ما بگذارد، چه برسد به این حجم از درختان. حالا برای از بین رفتن شمشادها به هر میزانی که اتفاق افتاده باشد، چه کسی باید پاسخگو باشد؟
منبع: سبزینه
منبع: سبزینه
