تعاملات بین المللی؛ گشایشگری کشاورزی در دولت یازدهم

حضور مقامات ۱۷ کشور و همکاری چندین سازمان تخصصی – بین المللی در بخش کشاورزی با ایران، نشانگر تاثیر پذیری این بخش از تعاملات بین المللی دولت یازدهم در چهار سال گذشته، است.
به گزارش خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از ایرنا، برای ملموس تر شدن دستاوردهای دولت یازدهم در حوزه کشاورزی لازم است نگاهی به دوره های پیشین و شرایطی داشته باشیم که دولت یازدهم سکان هدایت کشور را بر عهده گرفت.
پیش از آغاز به کار دولت تدبیر و امید سیاست بخش کشاروزی دولت های نهم و دهم همواره مورد نقد بسیاری از کارشناسان بود تا جایی که با شروع فعالیت «محمدرضا اسکندری» به عنوان وزیر جهاد کشاورزی منتقدان و موافقان این دولت نسبت به سیاست های وی در بخش کشاورزی ابراز نگرانی کردند.
در دوران وزارت اسکندری در جهاد کشاورزی طرح خودکفایی گندم به فراموشی سپرده شد. براساس آمار جهاد کشاورزی در حالی که در واپسین سال های دولت هشتم جشن خودکفایی گندم در کشور برگزار شد در سال ۹۲ و واپسین سال دولت دهم برای تامین این محصول میزان زیادی از گندم مصرفی، از طریق واردات تامین می شد.
منفی بودن تراز تجاری کشور در بخش کشاورزی از دیگر مشکلاتی بود که دولت یازدهم در نخستین سال فعالبت با آن روبرو شد. سیاست های خاص رییس دولت هایی نهم و دهم در بخش کشاورزی موجب شد تراز تجاری کشاورزی در سال ۹۲ به منفی هشت درصد برسد.
نسبت کارشناس بخش ترویج نسبت به کشاورزان در دولت هایی نهم و دهم به مراتب کمتر از این دولت بود. در این دولت ها سرانه نسبت کارشناس به کشاورز یک در سه هزار و ۱۳۱ نفر بود. همچنین میزان آموزش کشاورزان در سال ۳۳ دقیقه برآورد کرده اند.
همچنین پیش از دولت یازدهم روند تبدیل اراضی دیم به آبی روندی کند داشت. برپایه آمار وزارت جهاد کشاورزی از ابتدای شروع طرح تبدیل اراضی دیم به آبی تا سال ۹۲ تنها ۶۸ هزار هکتار انجام شده بود.

** پسابرجام و روند مثبت تراز تجاری
همکاری وزارت جهاد کشاورزی با سازمان های بین المللی و کشورهای مختلف می تواند ثمره تعامل دولت یازدهم با کشورهای مختلف جهان باشد.
«فائو»، «ایکاردا»، «سیمیت» و «سیرداپ» از جمله سازمان های تخصصی بین المللی و منطقه ای بودند که وزارت جهاد کشاورزی پس از برجام در راستای توسعه بخش کشاورزی و تامین مواد غذایی با آنها قراردادهای همکاری امضا کرد.
در چهار سال دولت تدبیر و امید آلمان، هلند، فرانسه، اتریش، پرتغال، ایتالیا، فنلاند، نروژ، رومانی، چین، روسیه، عراق، قزاقستان، آذربایجان، قرقیزستان، ترکیه و لیتوانی از جمله کشورهایی بودند که در زمینه توسعه کشاورزی دیدارهایی در سطح وزیر با مقام های ایرانی داشتند.
در حالی که به گواه آمار وزارت جهاد کشاورزی تراز تجاری ایران در اخرین سال دولت دهم مننفی ۸٫۱ درصد بود تعامل سازنده دولت یازدهم با دنیا موجب شد که این تراز روندی رو به رشد را در پیش گیرد و در پایان سال ۱۳۹۵ به منفی ۲٫۶ درصد رسید.
همچنین تعامل سازنده دولت یازدهم در پسابرجام موجب شد تنها در ۱۰ ماهه سال ۹۵ بخش دام و طیور با صادرات یک هزارو ۳۰۰ تن فراورده به ارزش یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار ،۲۵ درصد صادرات بخش کشاورزی را به خود اختصاص دهد.

** طرح خودکفایی گندم و درآمد سه برابری گندمکاران
نتیجه اقدامات اساسی دولت یازدهم در راستای توسعه کشاورزی، پس از سه سال به جشن خودکفایی گندم منتهی شد و برای اولین بار در کشور بیش از ۱۰ میلیون تن گندم از کشاورزان با قیمت تضمینی خریدداری و ذخیره شد.
تامین و تنوع سازی نهاده‌های مورد نیاز تولید، توسعه سیستم‌های نوین آبیاری، ارتقای مکانیزاسیون کشاورزی، رشد صادرات محصولات و کاهش واردات را در راستای توجه به تولید محصولات کشاورزی از جممله مهمترین برنامه هایی بود که وزارت جهاد کشاورزی برای خودکفایی مجدد گندم در این چهار سال در دستور کار قرار داده است.
خودکفایی گندم و اعلام قیمت تضمینی این محصول پیش از شروع سال زارعی افزون بر آنکه می تواند موجب کاهش و قطع واردات این محصول شود در میزان درامد گندمکاران نیز تاثیر به سزایی داشت.

** دولت یازدهم و رکورد تولید شکر
پس از جشن خودکفایی گندم در سال ۱۳۹۵ یکی از مهمترین دستاوردهای دولت در حوزه کشاورزی، شکسته شدن رکورد تولید شکر در کشور بود. این رکورد در شرایطی در دولت یازدهم محقق شد که پیش از این به ویژه در ۲ دولت گذشته، ایران یکی از بزرگترین وارد کنندگان این محصول به شمار می رفت.
شاید افزایش ۲۰۰ هزار تنی تولید شکر در نگاه اول دستاورد مهمی در زمینه کشاورزی محسوب نمی شود اما این دستاورد زمانی چشمگیر و رکورد محسوب می شود که براساس اعلام کارشناسان، این میزان تولید در ایران با کمترین میزان مصرف آب به دست آمده است.
تا پیش از این ۱۳۸۱ به ازای هر مترمکعب آب متوسط ۱۲۰ گرم شکر تولید می شد که این میزان در سال ۹۵ به ۴۳۷ و در سال ۹۶ به ۶۰۰ گرم تولید به ازای هر متر مکعب آب رسیده است.
اهمیت تولید شکر با کمترین میزان بهروری آب زمانی دو چندان خواهد شد که ایران در سال ۱۳۸۴ به رکود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن شکر رسیده بود اما با سیاست های نادرست دولت های نهم و دهم پس از چند سال به یکی از مهمترین وارد کننده شکر تبدیل شد و تولید ملی این محصول کمتر مورد توجه قرار گرفت.

** نوسازی ناوگان کشاورزی
براساس آمارهای اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در دولت یازدهم بیش از ۳۵ درصد از ماشین های کشاورزی نوسازی و بازسازی و بیش از ۷ هزار دستگاه انواع تراکتور و یکصد هزار دستگاه انواع وسایل کشت به ناوگان بخش کشاورزی اضافه شد.
زمانی می توان این اقدام دولت را دستاوردی مهم تلقی کرد که خرید انواع ماشین آلات بخش کشاورزی از برند های معتبر دنیا و بدون واسطه صورت گرقت. بی واسطه بودن خرید این اقلام موجب صرفه جویی ۱۵ تا ۲۰ درصدی در قیمت ها را به دنبال داشت. ورود این اقلام به ناوگان بخش کشاورزی تاثیر فراوانی بر روی مراحل سه گانه کشت(کاشت، داشت و برداشت) در حوزه کشاورزی داشت.
در بخش برداشت برنج پیش از سال ۱۳۹۲، ۲۹ درصد از برداشت های این محصول به وسیله کمباین و مکانیزه انجام گرفت این در حالی است که این میزان در سال ۱۳۹۵ به ۷۵ درصد افزایش پیدا کرده و ضایعات محصول به شدت کاهش یافته است.

** توسعه سردخانه های کشاورزی
براساس آمارهای اعلام شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در ۱۰ سال گذشته ظرفیت سردخانه های موجود کشور تنها ۲٫۶ میلیون تن بود اما همکاری گسترده وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صنعت ، معدن و تجارت در دولت یازدهم موجب شد تا این ظرفیت در سه سال گذشته ۵۰ درصد افزایش پیدا کند.
توسعه سردخانه های کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین نمودهای توجه به کشت و صنعت در دولت یازدهم، ضمن آنکه از هدر رفت بسیاری از محصولات کشاورزی جلوگیری می کند می تواند در آینده زمینه را برای توسعه صادرات در استان هایی که قطب کشاورزی و باغداری محسوب می شوند فراهم کند.

** تدبیر دولت در بهروری آب بخش کشاورزی
یکی دیگر از اقدام های دولت در زمینه مکانیزاسیون کردن کشاورزی سنتی توسعه بخش گلخانه ای بود. با توجه به اهمیت کشت گلخانه و نقش آن در صرفه جویی آب مصرفی، دولت یکی از برنامه هایی که از سال ۹۲ در دستور کار قرار داد توسعه کشت گلخانه ای بود.
بنا به آمار منتشر شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی مساحت گلخانه های کشور که در این سال بیش از هشت هزار هکتار بود در سال سال ۹۵ به نزدیک دوازده هزار هکتار رسید که رشدی ۳۱ درصدی داشته است.
در این دولت همچنین کارایی کلی آب مصرفی بخش کشاورزی از ۳۷ درصد به ۴۲ درصد رسیده که نشان از رشد ۵ درصدی دارد.
براساس گزارش های وزارت نیرو طی ۱۰ سال گذشته ۱۰ هزار چاه آب غیر مجاز مسدود شده بود اما این اقدام در یک سال دولت یازدهم به مسدود شدن هشت هزار چاه غیر مجاز انجامید.

** کشاورزی آموزش محور
سنتی بودن بخش کشاورزی و اشتغال قشر خاصی از جامعه به این کار موجب شد تا استفاده از ظرفیت فارغ التحصیلان دانشگاهی به یکی از مهمترین دستورالعمل های دولت یازدهم تبدیل شود.
در حالی که پیش از دولت یازدهم متوسط سرانه کارشناس ترویج نسبت به کشاورزان یک در سه هزار و ۱۳۱ نفر بود در دولت یازدهم این نسبت به یک در ۵۵۰ نفر کاهش داد.
در دولت یازدهم همچنین متوسط زمان کلاس های آموزشی برای کشاورزان از ۳۳ دقیقه در سال ۱۳۹۲ به ۴۲ دقیقه در سال ۹۵ افزایش یافت.

** تولید ماهی در قفس و اهمیت پرورش آبزیان
تولید و پرورش آبزیان یکی از مهمترین سیاست های بخش شیلات جهاد کشاورزی بود در چهار سال در دستور کار قرار گرفته است.
براساس آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در شرایط کنونی تولید و پرورش۲۰ هزارتن انواع ماهیان از طریق آبزی پروری دریایی با فن‌آوری پرورش ماهی در قفس به عنوان ظرفیت جدید تولیدی در بخش کشاورزی پیش بینی و برنامه های لازم برای افزایش این میزان از تولید به ۵۰ هزارتن در سال در دستور کار قرار گرفته است.
افزایش ۹۵ درصدی ایجاد شرکت های دانش بنیان کشاورزی، معرفی سالانه ۱۲۷ یافته تحقیقاتی کاربردی و قابل، انتقال و تامین آب برای فعالیت های کشاورزی به میزان ۱۰ هزار هکتار از اراضی منطقه سیستان، افزایش ۳۳ درصدی تولید محصولات فنآورانه در حوزه تولید، اتمام عملیات احیای اراضی دشت خوزستان و ایلام با احداث شبکه‌های فرعی آبیاری، زهکشی، تسطیح لیزری و مهندسی، مدیریت و استفاده مطلوب از منابع آبهای مرز و افزایش سرمایه بانک کشاورزی از ۱۸۰۰ میلیارد تومان به ۶۰۰۰ میلیارد تومان طی چهار سال گذشته از دیگر اقداماتی بود که دولت یازدهم در جهت شکوفایی و تحول در بخش کشاورزی انجام داد.