خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: ملیحه تهرانی/ صنعت پرورش شتر در حالی در کشور مغفول مانده که ایران به جهت موقعیت مناسب جغرافیای و قرار گرفتن در شاهراه تجاری منطقه می‌تواند با توسعه پرورش صنعتی شتر ضمن ایجاد اشتغال زمینه ارزآوری را نیز فراهم کند. موضوعی که به عقیده کارشناسان به‌دلیل آنچه نبود قوانین مدون و همچنین نگرانی از انتقال بیماری‌های گفته می‌شود تاکنون توجه جدی به آن نشده و نبود تشکل‌ها و انجمن‌های مرتبط برای فرهنگ‌سازی و ایجاد فضای چانه‌زنی بر محرومیت بیش‌تر این صنعت دامن زده است.در همین خصوص بهروز محمدنظری، مسئول گروه دام سنگین مرکز اصلاح نژاد، گفت: انجمن رسمی برای پیگیری مطالبات صنعت پرورش شتر در راستای سیاست‌گذاری وجود نداشته و تنها برخی از تعاونی‌های منطقه‌ای در استان‌های به‌صورت محدود به فعالیت مشغولند. این در حالی است که تنها انجمن علمی شتر همکاری نزدیکی در زمینه سیاست‌گذاری و برگزاری جلسات در این صنعت با مرکز اصلاح‌نژاد دارد. محمدنظری افزود: شترداری در ایران به‌صورت سنتی انجام می‌شود؛ در حالی‌که شترداری در کشورهای همسایه و حاشیه خلیج فارس ازجمله امارات متحده به‌شکل صنعتی انجام می‌شود. وی در ادامه درباره بیش‌ترین سهم پرورش شتر در استان‌ها کشور بیان داشت: استان سیستان و بلوچستان به‌دلیل شرایط اقلیمی، کاربری و آب و هوایی بیش‌ترین جمعیت شتر را در بین استان‌های دیگر داراست که در مجموع ۲۳ استان در زمینه پرورش شتر فعالیت می‌کنند.
فعال نبودن تعاونی‌ها سدی در راه رشد صنعت شترداری
همچنین کیان‌زاد، کارشناس فنی پرورش شتر، اظهار داشت: میزان کل پرورش شتر ۱۷۰ هزار نفر در سال که ۴۷ درصد آن مولد ماده یا اروانه، حدود ۳ درصد آن شتر مولد نر یا لوک، ۲۰ درصد آن شتر ماده زایمان نکرده یا مجی، ۱۵ درصد حاشی ماده و ۱۵ درصد حاشی نر (شتر با سن کم‌تر از ۱۵ ماه) است. وی در ادامه با اشاره به استان‌های پرورش‌دهندگان شتر بیان داشت: تعداد استان‌های پرورش شتر در کشور ۲۳ استان است که عبارت‌اند از: سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان جنوبی، کرمان، هرمزگان، جیرفت و کهنوج، یزد، خراسان رضوی، سمنان، بوشهر، اصفهان، فارس، خوزستان، قم، البرز، تهران، قزوین، گلستان، خراسان شمالی، اردبیل، آذربایجان شرقی. آذربایجان غربی و ایلام هستند. کیان‌زاد در ادامه از مشکلات پرورش شتر در ایران به ضعف مراتع و به‌دلیل متوسط بارش کم‌تر از میانگین جهانی اشاره کرد و گفت: تصادفات جاده‌ای، تامین آب شرب شتر در عمق کویر، فعال نبودن تعاونی‌ها و تشکل‌های صنفی، کمبود نقدینگی و عدم امکان جذب تسهیلات بانکی توسط شتردارها، مشکلات تعارض عرصه‌ها با مناطق حفاظت شده محیط زیست، پایین بودن سطح دانش فنی جدید و تکنولوژی در زمینه پرورش همچون محدود بودن سطح تلقیح مصنوعی از عمده مشکلات پیش روی صنعت شترداری در کشور است.این کارشناس در ادامه بیان داشت: نبود واحدهای صنعتی پرورش شتر و رویکرد بیش‌تر به شیوه سنتی از مشکلاتی است که باعث عدم توسعه این صنعت می‌شود؛ به گونه‌ای که بیش‌تر شترداری‌های شیری به‌صورت واحدهای خرده‌پا و روستایی هستند،تا واحدهای بزرگ متمرکز یا مزرعه‌ای که این عاملی برای محدود بودن دوشش ماشینی برای تولید شیرهای با استاندارد کارخانه‌ای است.
اشتغالزایی پایدار دروازه ورود به شترداری نوین
در ادامه سعیدزیبایی، رئیس انجمن علمی شتر کشور، گفت: جمعیت شتر در کل جهان حدودا ۲۰میلیون نفر است که از این تعداد حدود ۱۶۰هزار نفر آن در ایران بوده و ایران رتبه بیستم جهانی در پرورش شتر را به خود اختصاص داده است.
زیبایی در ادامه اظهار داشت: صادرات شتر در ایران به میزان بسیار کم و یا بیش‌تر در زمینه ژن‌های شترهای ایرانی بوده است که این صادرات به‌دلیل سختگیری‌هایی که در زمینه انتقال بیماری و همچنین نبود اطلاعات جامع از پروتکل‌هایی جهانی عنوان می‌شود، بسیار با محدودیت صورت گرفته؛ این در حالی است که در واردات نیز این محدودیت‌ها به‌مراتب بیش‌تر و سخت‌گیرانه‌تر است. رئیس انجمن علمی شتر کشور درباره صادرات شتر نیز بیان داشت: صادرات نیز به صورت محدود با کشورهای حاشیه خلیج فارس ازجمله کویت و بیش‌تر هم شتر جماز (دونده) که برای مسابقات از ایران خریداری می‌کنند. زیبایی در رابطه با راهکارهای ارتقای صنعت شترداری در ایران بیان داشت: پیشنهاداتی در زمینه صادرات و واردات ارائه شده است و در صورت برنامه‌ریزی و ایجاد قوانین مدون ایران می‌تواند به قطب صنعتی پرورش شتر در منطقه تبدیل شود.
وی همچنین به احتمال انتقال بیماری‌های از شترهای وارداتی از کشورهای افغانستان و پاکستان اشاره کرد و گفت: بروز بیماری‌های در شترهای کشورهای شرقی به‌مراتب بیش‌تر است و از آنجایی که شنیده‌ها حاکی از ورود شتر به‌صورت غیرقانونی حکایت دارد سازمان دامپزشکی از ورود به کشور از این مناطق خودداری می‌کند. رئیس انجمن علمی شتر کشور گفت: برای پیشبرد ارتقای صنعت شترداری در ایران کارهایی زیادی انجام شده است که از آن جمله می‌توان به تشکیل کارگروه سیاست‌گذاری مشترک زیرنظر سازمان اصلاح نژاد دام و همچنین بهبود تولیدات دامی کشور اشاره کرد که هدف از تشکیل این کارگروه را در راستای بهبود صنعت پرورش شتر به دلیل عدم شناخت و اطلاعات کافی در زمینه پرورش شتر و گردش مالی محدود در این صنعت و نیز عدم اطلاع از تولیدات و فرآورده‌های شتر نظیر (گوشت، شیر، کرک و پشم و چرم شتر) و برگزاری مسابقات با شترهای دونده (جماز) که این مسائل هم از لحاظ جنبه عمومی یعنی افزایش اطلاعات مردم از خواص شتر و هم جنبه اختصاصی (دولتی) است فکر و برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده است. زیبایی در ادامه درباره بازار محصولات فرآوری شتر گفت: شتر در برخی از مناطق از اهمیت بالایی برای خانوارهای برخوردار است؛ این در حالی است که به‌دلیل نبود فرهنگ مصرف از محصولات فرآوری شده تمایل چندانی در کشور برای این محصولات وجود ندارد که در این خصوص حضور تشکل‌ها و انجمن‌های مرتبط می‌تواند ضمن فرهنگ‌سازی و ارتباط بیش‌تر با مراکز علمی زمینه افزایش صادرات را نیز فراهم کند. وی در ادامه گفت: در کشور چندین ضرورت و اولویت برای دست‌یابی به این صنعت داریم که نخست ایجاد شغل پایدار که خاستگاه شتر بیش‌تر در مرزها و مناطق کم برخوردار و نیازمند شغل هستند که گردش مالی و توسعه اقتصادی و همچنین ایجاد شغل پایدار به‌دلیل تولیدی و پایداری آن است که بهترینه محصول با سهل‌ترین شرایط تولید می‌شود. ضمن آن‌که باید توجه داشت خاستگاه شتر در جهان رو به افزایش است و ایران در شاهراه تجارت و ترانزیت شتر بوده که توسعه مناطق بیابانی و محروم و مرزنشین را در پی دارد. رئیس انجمن علمی شتر کشور در ادامه با توجه به اشتغالزایی و ایجاد شغلی پایدار و پیشرفت این صنعت در کشور بیان داشت: این صنعت نیازمند آگاهی و اطلاع‌رسانی و همچنین تبدیل شترداری سنتی به صنعتی و نوین و بهره‌وری از دانش و تکنیک‌های روز و جدید در این زمینه است.
