پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)؛ اسماعیل کهرم*/ اگر بهره‌برداری از جنگل‌ها برای همیشه متوقف شود و ما هر آنچه از چوب و لوازم چوبی مانند کبریت، میز و صندلی و… را از خارج وارد کشور کنیم، نه تنها از لحاظ زیست محیطی بلکه به لحاظ اقتصادی هم به نفع کشور خواهد بود. با روندی که ما دست به تخریب جنگل‌ها زده‌ایم خسارات آن جبران‌ناپذیر خواهد بود. در طول ۴۰ سال میزان جنگل‌های شمال کشور به نصف رسیده است. جنگل‌های شمال کشور جنگل‌های خاصی هستند که با عنوان جنگل‌های هیرکانی شناخته می‌شوند. هیرکان نام لاتین جنوب دریای مازندران است که سه میلیون سال عمر دارد. ارزش دیگر این جنگل‌ها این است که کسی آنها را نکاشته و طبیعت آنها را کاشته است. کسانی که می‌خواهند اجداد جنگل‌های جهان را مطالعه کنند سراغ جنگل‌های هیرکانی می‌آیند چون در اروپا هم روزی این جنگل‌های هیرکانی یا جنگل‌های طبیعی سه میلیون ساله وجود داشته است که آنها را تراشیده و تبدیل به کاج و صنوبر کرده‌اند. در این جنگل‌ها گونه‌هایی مانند ممرز، گردوی وحشی، سرو کوهی، سپیدار، سرخدار و… وجود دارد. درخت سرخدار گونه گیاهی درمان‌کننده سرطان رحم زنان است که یک دهم آن در جنگل ابر شاهرود وجود دارد. با این کیفیت ما گنجینه‌ای تحت عنوان جنگل‌های هیرکانی داریم که بدون کنترل و جنگلبانی خودش را کنترل می‌کند و گونه‌های گیاهی آن بی‌نظیر است. در شهر پوتسدام آلمان چندی پیش کنفرانسی از سوی ناسا برگزار شد که در آن اعلام شد ایران سالانه حدود یک درصد از جنگل‌هایش را از دست می‌دهد و با این تفاسیر ظرف ۱۰۰ سال آینده جنگلی نخواهیم داشت. در منطقه هیرکانی حدود ۱۲ میلیون هکتار جنگل داریم و در غرب ایران جنگل‌های زاگرس قرار دارد که هزار کیلومتر در ۲۰۰ کیلومتر طول جنگل‌های بلوط است. این جنگل‌ها ۶۰ درصد آب مورد نیاز فلات ایران را تامین می‌کنند. وقتی ابر روی این جنگل‌ها قرار می‌گیرد شروع به بارندگی می‌کند و این‌بارندگی با جذب در ریشه و ساقه گیاه وارد جریان آب زیرزمینی شده و از این آب استفاده می‌شود. اگر جنگل‌های زاگرس از بین برود این۶۰ درصد آب هم از دست می‌رود و همه جا را خشکسالی فرا می‌گیرد و به قول معروف: نگذارید بمیرد جنگل که جهان خواهد مرد. از سوی دیگر، علاوه بر جنگل‌های هیرکانی و زاگرس در فارس، مریوان و حتی زابل که یکی از خشک‌ترین نقاط ایران است ما جنگل و پوشش گیاهی داریم و به شکل پراکنده هم در نقاط مختلف کشور مانند باغ شادی در یزد جنگل وجود دارد با این حال، این به بدان معنا نیست که ما هرجور که دلمان خواست با جنگل‌ها رفتار کرده و از آنها بهره‌برداری کنیم با این توجیه که جنگل در ایران زیاد است. در وجود دام و برداشت ناپایدار میزان برداشت ما از جنگل‌ها دو برابر میزان پایدار است. ایران ۲/۶ میلیون متر مکعب برداشت دارد در حالی که میزان پایدار، ۲/۳ میلیون متر مکعب است. برداشت چوب و زغال غوغا می‌کند. پاکت‌های زغال موجود در مغازه‌ها را اگر روی هم جمع کنیم، میلیون‌ها متر مکعب چوب خواهد بود. مساله عمده این است که ما باید یک رژیم حفاظت از جنگل‌ها داشته باشیم و به جنگل‌ها به صورت بهره‌وری و بهره‌برداری نگاه نکنیم. اما امروزه مقدار زیادی از جنگل‌ها بهره‌وری و بهره‌برداری می‌شوند و تبدیل به کاغذ یا چوب برای صنعت و بخاری می‌شوند. مساله دیگر این است که وجود دام در این جنگل‌ها باعث می‌شود که هر تخمی که تبدیل به جوانه می‌شود، چون از لحاظ چرای حیوانات مطبوع است، مورد تغذیه دام قرار می‌گیرد و این جوانه‌ها رشد نمی‌کنند. مساله دیگر وجود خود انسان در داخل جنگل‌هاست که برداشت به اصطلاح پایداری از جنگل‌ها صورت نمی‌گیرد و مجموع این عوامل حیات جنگل‌های ایران را تهدید می‌کند.
* مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست
منبع: روزنامه آرمان
