جلسه هیئت مؤسس اتحادیه ملی کشاورزی تخصصی- محصولی گیاهان دارویی با حضور نمایندگان تعاونی‌ها و اتحادیه‌های فعال در حوزه گیاهان دارویی در محل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران برگزار شد. در این جلسه سرپرست دفتر توسعه، آموزش و ترویج تعاونی‌ها و تشکل‌ها با اشاره به ارتباط موثر این نهاد با سازمان جنگل‌ها و مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی اظهار داشت: با توجه به این تعامل ما به این نتیجه رسیدیم که جلسه هیئت موسس تخصصی-محصولی گیاهان دارویی با حضور ذی‌نفعان و فعالان حوزه گیاهان دارویی در عرصه کشت و تولید برگزار شود. به گزارش «سبزینه»، احمد بالان ادامه داد: به همین دلیل از فعالان این حوزه دعوت به عمل آمد تا در این جلسه حضور داشته باشند تا بتوانیم جایگاه و نقش گیاهان دارویی را در زنجیره تأمین محصولات در شبکه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی با هدف ساماندهی تولیدکنندگان و بهره‌برداران گیاهان دارویی رقم بزنیم، چرا که اتحادیه گیاهان دارویی می‌تواند نقش اثر‌گذاری را در بازاررسانی محصولات مهم کشاورزی به عهده بگیرد. وی با اشاره به اهداف برگزاری این جلسه اظهار داشت: برای توسعه تولید گیاهان دارویی اتحادیه‌ای با عنوان اتحادیه ملی گیاهان دارویی با حضور و مشارکت نمایندگان اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها در حوزه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی و تولید و زنان شکل خواهد گرفت. بالان اظهار داشت: در برنامه‌ای که تدارک دیده شده است، از میان جمع، هیئت موسس انتخاب می‌شوند و با تصویب جمعی در آینده‌ای نزدیک مجمع عمومی با حضور اعضایی که سهم را خریداری کرده‌اند، با عنوان عضو در مجمع حضور خواهند یافت.
سرپرست دفتر توسعه، آموزش و ترویج تعاونی‌ها و تشکل‌ها با اشاره به فعالیت ۴۷ شرکت تعاونی مستقیم در حوزه‌های کشاورزی، روستایی و زنان در حوزه گیاهان دارویی اظهارداشت: اهداف کلی که در حوزه گیاهان دارویی وزارت جهادکشاورزی مد نظر قرار داده است، سیاست توسعه کشت گیاهان دارویی، فرآوری و فراهم ساختن حضور در بازارهای بین‌المللی و در نهایت مباحث مربوط به اشتغال‌آفرینی است. بالان ادامه داد: در حال حاضر اهداف خردی که وزارت جهاد کشاورزی در حوزه گیاهان دارویی مد نظر قرار داده است، بحث توسعه کشت و ایجاد برند، تقویت برندها و اصلاح الگوی تولید و در نهایت تقویت ساختارهای ارتباطی است. دو حوزه معاونت باغبانی و سازمان جنگل‌ها در حوزه گیاهان دارویی فعال هستند و بهره‌برداران و تولیدکنندگان در این دو معاونت فعالیت می‌کنند. سرپرست دفتر توسعه، آموزش و ترویج تعاونی‌ها و تشکل‌ها ادامه‌داد: در حال حاضر زعفران یکی از گیاهان دارویی است که در کشور ما دارای سابقه دیرینه‌ای است و حوزه فعالیت آن در چند استان عمده ما است. بالان، در ادامه میانگین صادرات زعفران را در سال گذشته بیش از ۳۰۰ میلیون دلار اعلام کرد و گفت: اهدافی که در اتحادیه ملی تخصصی گیاهان دارویی دنبال می‌شود، ساماندهی تولیدکنندگان، فرآوری محصول و مسائل مرتبط با صادرات و زنجیره تأمین گیاهان دارویی است. وی یادآور شد: درباره گیاهان دارویی چهار حوزه تخصصی با عنوان شبکه تعاونی‌های روستایی، تولید، کشاورزی و زنان فعال هستند. براساس اطلاعات گردآوری شده، میزان حضور تشکل‌های روستایی، کشاورزی و زنان با نوع محصول و میزان هکتار و تولید تحت پوشش به تناسب استان‌ها در حوزه‌های مختلف مشخص شده است. وی افزود: در حال حاضر به تفکیک در استان‌های خراسان رضوی، فارس، آذربایجان و سایر استان‌ها تعاونی روستایی در حوزه گیاهان دارویی تشکیل شده است. بالان برنامه ساماندهی تولیدکنندگان گیاهان دارویی کشوررا به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی سند ملی گیاهان دارویی اعلام کرد و براین مهم تاکید داشت که با سازماندهی ذی‌نفعان و بهره‌برداران مرتبط با حوزه تولید، فرآوری، بسته‌بندی، بازرگانی و صادرات می‌توان در جهت راه‌اندازی و تقویت زنجیره ارزش در این حوزه قدم‌های مثبتی برداشت. سرپرست دفتر توسعه، آموزش و ترویج تعاونی‌ها و تشکل‌ها با اشاره به فعالیت ۸۳ تعاونی تولید در کشور اظهارداشت: ۴۰ درصد این تعاونی‌ها در حوزه گیاهان دارویی فعال هستند. همچنین در حوزه زنان ۱۲، در حوزه تعاونی کشاورزی ۳۷ و در حوزه تعاونی‌های روستایی ۷۷ تعاونی به صورت مستقیم و غیر مستقیم فعالیت می‌کنند. وی در ادامه با اشاره به ضرورت شکل‌دهی تعاونی‌های مرتع یادآور شد: در این زمینه بحث اقتصادی کردن طرح‌های مرتعی از طریق معیشت و از سویی دیگر بحث سرمایه‌گذاری مستقیم در این حوزه جزو برنامه‌های مهم است و این در حالی است که تاکنون ۳۲۰ شرکت تعاونی مرتع‌داری در کشور سازماندهی شده است.
واردات ۳۰ گونه گیاهی از خارج
در ادامه حسین زینلی، مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به اهمیت استفاده از گیاهان دارویی طی یک ده گذشته در ایران اظهارداشت: از دو دهه گذشته بحث استفاده از گیاهان دارویی در دنیا مطرح شد و از حدود یک دهه پیش تاکنون نیز ما متوجه مزیت استفاده از گیاهان دارویی در کشور شدیم. این حالی است که اصل و نسب گیاهان دارویی مربوط به ایران است. وی میانگین گردش مالی گیاهان دارویی در دنیا را ۱۲۰ میلیارد دلار اعلام کرد و افزود: پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۵۰ این میزان به پنج هزار میلیارد دلار افزایش پیدا کند. زینلی با اشاره به اهمیت استفاده از گیاهان دارویی در کشور اظهارداشت: کشور ما خاستگاه گیاهان دارویی است. وی میانگین کشت و برداشت گیاهان دارویی را حدود یک هزار و ۷۲۸ گونه گیاه عنوان کرد و افزود: در حال حاضر این گیاهان در ایران رشد و نمو پیدا می‌کنند. این در حالی است که با وجود محدود بودن سطح زیر کشت ما در تولید ۳۰ گیاه در دنیا مقام اول را کسب کرده‌ایم. زینلی در ادامه با بیان این‌که ایران رتبه شانزدهم را در تولید گیاهان دارویی کسب کرده است، گفت: در چند سال گذشته ایران می‌توانست رتبه نخست دنیا را در تولید گیاهان دارویی کسب کند. مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به کاهش منابع آبی در کشور اظهار داشت: در حال حاضر برخی از گیاهان مقاومت کمی را در مقابل منابع آبی دارند؛ بنابراین این موضوع موجب شده است که توجه ما به کشت گیاهان دارویی بیش از گذشته شود. زینلی در ادامه با بیان این‌که ارائه کارهای تبلیغاتی نجات‌بخش کشور ما نیست، افزود: باید یک کار برنامه‌ریزی شده با شرکت تعاونی‌های موجود در کشور انجام بدهیم، به‌طوری که در مبحث شرکت‌های دارویی تعاونی‌ها می‌توانند ارزشمندی خود را نشان بدهند؛ به این علت که محدوده گیاهان دارویی محدود است. وی در ادامه مجموع تولید گل محمدی را در کشور ۳۲ هزار تن اعلام کرد و گفت: این میزان گل محمدی در ۲۲ هزار هکتار سطح زیر کشت در کشور تولید می‌شود؛از این رو شرکت‌های تعاونی با خرید گل‌های محمدی می‌توانند قیمت‌ها را در جهان و ایران مدیریت کنند. مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی افزود: به طور میانگین ۲۲۰ گونه گیاهی در عطاری‌ها و صنایع غذایی و دارویی مصرف و از این میزان حدود ۳۰ گونه گیاهی از خارج از کشور وارد می‌شود، به دلیل این‌که پتانسیل‌های تولید گیاهان دارویی در کشور فراهم نشده است و مزیت نسبی پایداری وجود ندارد. زینلی با بیان این‌که ۱۸۰ تا ۱۹۰ گونه گیاهان دارویی در کشور وجود دارد که در بسیاری از گونه‌ها لیدر جهان هستیم، افزود: از این میزان ۱۵۰ گونه در منابع طبیعی رشد و نمو پیدا می‌کنند. وی با اشاره به تولید گیاه آویشن شیرازی در کشور اظهارداشت: طی سال‌های قبل حتی یک متر مربع آویشن شیرازی در کشور موجود نبود، با وجود این‌که آویشن شیرازی ما در دنیا دارای جایگاه مطلوبی است، اما امسال به تولید نشاء فراوان این گیاه در کشور اقدام کردیم و امیدوارم چندین میلیون از نشای این محصول را در عرصه‌های منابع طبیعی داشته باشیم. مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در ادامه با اشاره به تولید گیاه شیرین بیان اظهاراشت: سال گذشته میانگین ۴۲ میلیون دلار شیرین بیان صادر شد. با صادرات غیرمجاز این گیاه دارویی در حال حاضر هشت کارخانه بدون مواد و با ۱۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند. زینلی با بیان این‌که گیاه شیرین بیان ایران رتبه نخست را در بازارهای جهانی کسب کرده است، افزود: در حال حاضر کشورهایی نظیر آلمان جزو خریداران اصلی ریشه شیرین بیان ما هستند.
وی در ادامه با بیان این‌که قیمت غنچه گل محمدی به ۱۰۰ هزار تومان رسیده است، افزود: سال گذشته به طور میانگین حدود ۱۳۰ هزار کیلو از این محصول به قلب اروپا و آلمان صادر شد. از این رو در صورتی که ما برنامه‌ریزی صحیحی داشته باشیم، می‌توانیم در زمینه تولید و دانش گیاهان دارویی با همکاری شرکت‌های تعاونی ارتقاء پیدا کنیم. وی در ادامه سطح زیر کشت گیاه زعفران را به طور میانگین ۱۱۰ هزار هکتار اعلام کرد و گفت: این گیاه در زمانی آب مصرف می‌کند که فصل تبخیر محدود باشد؛ از این رو کاشت این گیاه برای ما یک مزیت محسوب می‌شود. وی با تأکید بر لزوم سازماندهی محصولات یادآور شد: ما در ۲۰ محصول در حاضر دارای رتبه یک دنیا هستیم و از این رو باید برای ارتقای جایگاه خود در سایر محصولات بیش‌تر تلاش کنیم.
ارزش بالای گیاهان دارویی
در ادامه این نشست، بهزاد، مدیرکل دفتر محصولات فرعی سازمان جنگل‌ها، مراتع وآبخیزداری کشور با بیان این‌که منابع طبیعی بستر تولید و حیات بشر است، اظهار داشت: در حال حاضر ۱۲۵ میلیون هکتار میانگین سطح منابع طبیعی و حدود ۸/۸۴ میلیون هکتار وسعت مراتع کشور ما برآورد می‌شود. از این میزان ۲/۷ میلیون هکتار منابع متراکم و ۴/۲۱ میلیون هکتار منابع نیمه متراکم ما را تشکیل می‌دهند. بهزاد یکی از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها را توسعه کشت گیاهان دارویی عنوان کرد و افزود: ارزش گیاهان دارویی به نسبت پروتئین کشور بسیار مهم است. ما می‌توانیم نسبت به واردات گوشت و سایر مواد پروتئینی اقدام کنیم، ولی نمی‌توانیم آب و خاک را وارد کنیم. مدیرکل دفتر محصولات فرعی سازمان جنگل‌ها، مراتع وآبخیزداری کشور با بیان این‌که مرتع تنها منبع تأمین علوفه دام محسوب نمی‌شود، اضافه کرد: مرتع دارای کاربری‌های دیگری نظیر تولید گیاهان دارویی، ایجاد ذخیره‌گاه‌های ژنتیکی و کاهش رسوبات نیز است. این در حالی است که ایران در نوار خشک و نیمه‌خشک قرار گرفته و سیاست‌گذاری‌های بهتری را می‌طلبد.
تولیدکنندگان گیاهان دارویی پروانه کسب می‌گیرند
همچنین عبدالرضا مسلمی، مدیرکل دفتر امور تشکل‌های کشاورزی سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور، اظهار داشت: تولیدکنندگان و بهره‌برداران گیاهان دارویی دارای پروانه کسب می‌شوند و تمام اطلاعات آن‌ها به عنوان یک بانک اطلاعاتی در حوزه تخصصی ثبت می‌شود. وی در ادامه تشکیل اتاق‌های صنفی را در سطح شهرستان‌ها فرصت خوبی برای تحقق حقوق صنفی کشاورزان عنوان کرد و گفت: با تشکیل اتاق صنفی کشاورزان در کشور بسیاری از بگیر و ببندهایی که اتاق اصناف برای کشاورزان ایجاد می‌کند، مرتفع می‌شود. مسلمی با بیان این‌که مشکلات تشکل‌ها در سطح ملی در حال پیگیری است، یادآور شد: نیازمند جدی گرفتن بیش‌تر مردم هستیم، چرا که معتقدیم با وجود فناوری نسل چهارم در حوزه کشاورزی و استفاده از بهترین نهاده‌ها و شرایط خوب جوی اگر همچنان شاهد فرار جوانان از بخش کشاورزی باشیم، راه به جایی نمی‌بریم. مسلمی افزود: هدف از فعالیت‌های سازمان تعاون روستایی کمک به شبکه تشکل‌های تعاونی‌های روستایی و ایجاد فرصت‌های برابر و عادلانه برای بهره‌برداران بخش کشاورزی است.
منبع: سبزینه
