رئیس انجمن جنگل بانی ایران گفت: اگر در سال ۱۳۸۹ که نخستین نشانه های بیماری سوختگی شمشاد در جنگل های آستارا و تالش در استان گیلان دیده شد، اقدامات لازم انجام می شد، این بیماری تا این حد گسترش نمی یافت و تا استان گلستان پیش نمی رفت.
‘هادی کیادلیری’ روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: یکی از دلایل مهم ناکامی در برابر این بیماری، اقدام دیرهنگام بوده است که مکرر در مسائل مربوط به مقابله با آفات و بیماری های درختان جنگلی پیش می آید و آنقدر زمان را از دست می دهیم که کار از کار می گذرد.
وی تأکید کرد: در آن زمان اغلبِ توده های شمشاد در جنگل های هیرکانی سالم بود و با توجه به اینکه بیماری از غرب به شرق در حال گسترش بود، می توانستیم با قطع ارتباط، مانع پیشروی آن شویم.
کیادلیری اظهار داشت: برای مثال می شد با قطع درختان و سوزاندن آنها، کانون آلودگی را در همان منطقه نگه داشت و از بین برد و یا اینکه از مواد ضد عفونی کننده مانند آب اکسیژنه استفاده کرد.
رئیس دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تصریح کرد: الآن که بیماری سوختگی شمشاد همه گیر شده و سرتاسر جنگل های شمال را دربرگرفته است، چاره ای جز قطع درختان آلوده نداریم.
این جنگل شناس گفت: در جنگل مانند زمین های کشاورزی از سموم شیمیایی استفاده نمی شود زیرا موجب تخریب شدید زیست محیطی می گردد.
کیادلیری با بیان اینکه اما در دو صورت می توانیم به طور محدود از بعضی سموم شیمیایی در جنگل استفاده کنیم، گفت: یکی اینکه مطمئن باشیم همه گونه های مورد نظر خواهند مرد و دیگر آنکه سلامت انسان ها در خطر باشد.
به گفته وی، هم اکنون توده های شمشاد در شمال کشور در سه حالت سالم و آلوده و خشک شده دیده می شود که هر کدام برنامه مدیریت خاص خود را دارد.
کیادلیری افزود: بخشی از درختان شمشاد توانستند در برابر این بیماری مقاومت کنند که باید با اجرای برنامه های پیشگیری، آنها را همچنان سالم نگه داریم.
رئیس انجمن جنگل بانی ایران گفت: در توده های آلوده، با توجه به این که بیماری سوختگی از پایین درختان به سمت بالا منتشر می شود، باید با اجرای عملیات تُنُک کردن شدید از پایین و قطع نهال ها، مانع آلودگی درختان مادری شد.
این متخصص علوم جنگل اظهار کرد: قطع نهال ها خطری برای ادامه حیات توده های شمشاد ندارد زیرا خوشبختانه شمشاد جزو درختانی است که بذر فراوانی تولید می کند.
کیادلیری تصریح کرد: اگر توده ای به طور کامل آلوده و خشک شده باشد باید آن را احیا کنیم و زادآوری شمشاد را دوباره برگردانیم زیرا مکان این توده، رویشگاه طبیعی شمشاد است و فقط یک حادثه موجب نابودی درختان شمشاد شده است نه آن که به فرض اقلیم تغییر کرده باشد.
رئیس دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات یادآور شد: البته همه اینها برمی گردد به این که ما چقدر ابزار اجرایی داشته باشیم که در واقع دست ما در اجرا باز نیست و امکانات و اعتبارات لازم وجود ندارد.
بیماری سوختگی شمشاد بر اثر فعالیت دو نوع قارچ میکروسکوپی به نام های سیلندروکلادیوم بوکسیکولا (Cylindrocladium buxicola) و کالونکتریا پسودوناویکولاتا (Calonectria pseudonaviculata) به وجود می آید.
این بیماری باعث چروکیدگی و ایجاد لکه های قهوه ای در برگ گیاه و مرگ سریع و گسترده بافت ها در بخش عمده یا همه قسمت های هوایی گیاه می شود.
شمشاد هیرکانی با نام علمی Buxus hyrcana Pojark درختی همیشه سبز و بومی در جنگل های هیرکانی در شمال ایران است که در فهرست گونه های گیاهی در خطر انقراض اتحادیه بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد.
جنگل های هیرکانی با یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار وسعت دارای ۹۰ گونه درختی و ۲۱۱ گونه درختچه ای است و تا کنون ۳۳ نوع آفت و هشت نوع بیماری در درختان آن شناسایی شده است.
