به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی (IANN)؛ با توجه به این‌که حدود ۸۵درصد نیاز کشور به روغن از طریق واردات تأمین می‌شود، از همین‌رو یکی از مهم‌ترین سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در یک‌دهه اخیر، کاهش وابستگی به واردات این محصول و تولید روغن سالم به‌واسطه کشت دانه‌های روغنی است. در این بین کلزا به‌دلیل خاصیت سازگاری با محیط، نیاز آبی کم، ارزش تناوبی بالا، کنترل علف‌های هرز، استفاده بهینه از رطوبت و بارندگی، مقاومت بالا در برابر سرما، برداشت زودهنگام و درنتیجه آماده‌شدن زمین برای کشت دوم و دارا بودن ۴۰درصد روغن بسیار باکیفیت و ۵۷درصد کنجاله برای دام، یکی از دانه‌های روغنی باکیفیت و ایده‌آل برای کشت محسوب می‌شود. با وجود این، به‌دلیل مشکلاتی که کشاورزان دارند، چند سالی است کشت کلزا در کشور درجا می‌زند. نبود ماشین‌آلات و تجهیزات برداشت، سرمازدگی، آفت‌ها، هزینه بالای نهاده‌های تولید، پایین‌بودن قیمت خرید تضمینی و مشکلات مربوط به فروش محصول ازجمله مواردی است که کشاورزان را نسبت به کاشت دانه روغنی کلزا دلسرد کرده است، به‌طوری‌که تولید کلزا از ۴۰۰هزار تن در سال ۹۷ به ۳۳۰هزار تن در سال زراعی ۹۸-۹۹رسید. در همین ارتباط با چند تن از کارشناسان و کشاورزان کلزاکار به گفت‌وگو نشسته است تا دلایل کاهش تولید کلزا و عدم استقبال از کشت این محصول را بررسی کند.
افزایش ۴برابری قیمت نهاده‌های تولید کلزا
یکی از کلزاکاران البرزی با اشاره به افزایش قیمت نهاده‌های تولید این محصول گفت: قیمت کود و سموم مورد استفاده برای کشت کلزا سه تا چهاربرابر شده و این درحالی است که از زمان کاشت تا برداشت محصول باید چندبار از سم و کود استفاده کنیم و افزایش یک‌باره قیمت‌ها ما را دچار مشکل کرده؛ به‌طور مثال سمی را که حدود ۵۰هزار تومان قیمت داشت، اکنون ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار تومان خریداری می‌کنیم. برخی از سموم را هم مجبوریم از بازار آزاد و با قیمت‌های بالاتر تهیه کنیم. از طرف دیگر، اگر از این سموم هم استفاده نکنیم، دو سال دیگر به‌دلیل رشد علف‌های هرز دیگر نمی‌توان در زمین‌ها کشت کرد.
احمد ناصحی افزود: حالا که قیمت نهاده‌های تولید افزایش داشته است، باید قیمت خرید تضمینی هم متناسب با آن باشد؛ نه این‌که با این همه زحمت و هزینه نگران فروش محصول هم باشیم.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر مسئولان وزارت جهاد کشاورزی کشاورزان را به کشت کلزا ترغیب می‌کنند، اما عدم حمایت آن‌ها باعث می‌شود از تولید خود پشیمان شویم و ترجیح دهیم همان گندم و جو را بکاریم.
ناصحی اضافه کرد: انتظار می‌رود وقتی محصولی برای کشت از سوی جهاد کشاورزی پیشنهاد می‌شود، بازار خرید، دستگاه‌های مجهز، انبار و سایر زیرساخت‌های دیگر نیز برای آن فراهم شود تا کشاورز رغبت داشته باشد سال بعد نیز به کشت آن محصول اقدام کند.
نبود ماشین‌آلات مخصوص، ضایعات کلزا را افزایش می‌دهد
یکی دیگر از کلزاکاران در شهریار نیز نبود ماشین‌آلات و تجهیزات را ازجمله مشکلات کشاورزان عنوان کرد و گفت: نبود کمباین‌های مخصوص باعث افزایش ضایعات کلزا می‌شود. تعداد کمباین‌های برداشت کلزا بسیار کم است و کشاورزان مجبور هستند از کمباین‌های دیگر استفاده کنند که این کار باعث کاهش کیفیت محصول و ریزش آن می‌شود.
نادر خادم‌آبادی اظهار کرد: قیمت هدهای مخصوص برداشت کلزا بالاست و بسیاری از کشاورزان توان خرید آن را ندارند. مگر کشاورز چقدر سود می‌کند که ۳۰میلیون تومان هم برای خرید هد هزینه کند؟
وی با انتقاد از قیمت خرید تضمینی این محصول بیان کرد: با وجود این‌که شاهد رشد تورم و بالا رفتن قیمت اکثر محصولات هستیم، ولی قیمت کلزا چندان رشدی نسبت به سال گذشته نداشته است؛ درحالی‌که دولت می‌تواند با افزایش قیمت خرید تضمینی این محصول و ایجاد انگیزه در کشاورزان، تولید داخل را افزایش دهد و مانع از واردات شود.
قیمت خرید تضمینی کلزا متناسب با هزینه‌های تولید نیست
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور نیز با تأکید بر حمایت دولت از کاشت دانه‌های روغنی به‌ویژه کلزا گفت: مهم‌ترین دلیلی که باعث شده کشاورزان رغبتی به کاشت کلزا نداشته باشند، قیمت پایین خرید تضمینی است. طبق برنامه‌ها و اهداف وزارت جهاد کشاورزی، طی سال‌های اخیر باید سطح زیرکشت کلزا افزایش پیدا می‌کرد، اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاده است، بلکه از سال۹۶ به بعد شاهد کاهش سطح زیرکشت این محصول هستیم.
محمدشفیع ملک‌زاده افزود: کلزا یک محصول استراتژیک برای کاهش وابستگی به واردات روغن است و با توجه به این‌که تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز، واردات را با سختی مواجه کرده، باید با حمایت از تولید داخل بتوانیم امنیت غذایی کشور را تأمین کنیم.
وی با اشاره به مزیت‌های کشت کلزا خاطرنشان کرد: کلزا علاوه‌بر این‌که باعث کاهش وابستگی به واردات روغن می‌شود، در از بین رفتن بیماری پاخوره گندم، کاهش علف‌های هرز، کاهش آفات و بیماری‌ها و اصلاح خاک هم مؤثر است.
ملک‌زاده عنوان کرد: دولت باید با تعیین قیمت خرید تضمینی مناسب برای کلزا، کشاورزان را به کشت این محصول تشویق کند؛ به‌خصوص در ماه‌های اخیر که قیمت کود و سم آزاد شده است، دیگر قیمت خرید تضمینی قبلی متناسب با هزینه‌های تولید نیست. در این خصوص دولت باید مطابق قانون قیمت‌ها را تعیین کند و قیمت‌های پیشنهادی باید براساس هزینه‌های واقعی، عادلانه و منطقی باشد؛ در غیر این‌صورت کشاورزان برای تولید این محصول رغبتی نخواهند داشت.
کاهش تولید کلزا از ۴۰۰هزار به ۳۳۰هزار تن
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی هم با اشاره به روند کاهشی کشت کلزا و لزوم ایجاد انگیزه در کشاورزان برای کشت این محصول استراتژیک گفت: باوجود این‌که کلزا بالای ۴۰درصد روغن دارد و در همه استان‌های کشور قابل کشت است، اما روند کشت این محصول روبه کاهش است. گفتنی‌است تولید کلزا از ۵۰هزار تن در سال ۹۴ به ۴۰۰هزار تن در سال ۹۷ رسید، اما این روند افزایشی رو به کاهش گذاشته، به‌طوری که در سال زراعی ۹۸-۹۹ تولید کلزا به ۳۳۰هزار تن رسید که مهم‌ترین دلیل آن واردات روغن و کنجاله با ارز دولتی و پایین‌بودن قیمت خرید تضمینی دانه‌های روغنی است.
علی‌رضا مهاجر افزود: طبق اهداف و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، باید طی ۱۰سال ۷۰درصد روغن و ۵۰درصد کنجاله از کشت داخل تأمین می‌شد، اما برخی مشکلات باعث شده است نتوانیم به اهدفمان برسیم و روند کشت دانه‌های روغنی کاهش داشته است. با وجود این، به‌دنبال راه‌هایی جهت ایجاد انگیزه در کشاورزان برای کشت دانه‌های روغنی هستیم.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین دلایلی که کشاورزان برای عدم کاشت کلزا عنوان می‌کنند، پایین‌بودن قیمت خرید تضمینی است؛ البته امسال قیمت خرید تضمینی نسبت به سال گذشته افزایش داشته و کیلویی هفت‌هزار و ۸۰۰تومان اعلام شده است. همچنین کشاورزان می‌توانند محصول کلزای خود را در بازار با قیمت آزاد به فروش برسانند و هر مقدار از محصولشان را که به فروش نرفت، می‌توانند با قیمت مصوب بفروشند.
افزایش تولید دانه‌های روغنی با کشت قراردادی
مهاجر کشت قراردادی را از دیگر راهکارهای افزایش کشت دانه‌های روغنی عنوان و تأکید کرد: برای حمایت بیش‌تر از کشاورزان کلزاکار قرارداد کشت مشارکتی این محصول بین کارخانه‌های روغن‌کشی و کشاورزان منعقد شده است که بر این اساس، این کارخانه‌ها متعهد می‌شوند نهاده‌های مصرفی کشاورزان را تأمین و درنهایت محصول را با قیمتی بالاتر از نرخ خرید تضمینی از کشاورز خریداری کنند. در همین زمینه تاکنون با ۱۰کارخانه روغن‌کشی در استان‌های مختلف تفاهم‌نامه امضاء کرده‌ایم و با این طرح دیگر کشاورزان نگران فروش محصول خود نخواهند بود.
وی اضافه‌کرد: یکی دیگر از راهکارهایی که برای حمایت از کلزاکاران اندیشیده شده، ارائه تسهیلات بانکی است. به این صورت که به ازای هر هکتار سطح زیرکشت کلزا، شش‌میلیون تومان تسهیلات در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد.
مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: خوداتکایی در دانه‌های روغنی یکی از مهم‌ترین طرح‌های وزارت جهاد کشاورزی درجهت کاهش وابستگی به واردات روغن کشور است؛ طرحی که به سرانجام رسیدن آن می‌تواند منجر به تأمین امنیت غذایی، اشتغال‌زایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور شود که امیدواریم با همکاری کشاورزان و حمایت دولت این اتفاق بیفتد.
