خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: ملیحه محمودخواه/ با وجود آنکه مشکل کمبود آب در کشور به صورت بحران درآمده است و کارشناسان راهکارهای مختلفی را برای گذر از این بحران در نظر میگیرند؛ اما ماجرا اینجاست که گاهی برای طرحهایی هزینههای گزاف قرار داده میشود که هیچ بهرهای ندارد و نمیتواند از مشکل بکاهد؛ اما در کنار آن نیز گاهی از طرحهایی که میتواند کمک زیادی به حل این ماجرا کند، حمایت نمیشود و این طرحها در گذر زمان به دست فراموشی سپرده میشوند. یکی از این طرحهایی که با وجود اجراییشدن هنوز اعتبارات مورد نیاز به آن اختصاص داده نشده، طرح بارورسازی ابرها است که میتواند در کاهش هزینههای تولید آب بسیار موثر باشد. در حالی که هزینه استحصال هر مترمکعب آب با روش بارورسازی ابرها ۲۰ تومان و هزینه آب استحصالی با آبشیرینکنها حدود ۳ هزار تومان است؛ اما با این حال اعتبارات بارورسازی ابرها تخصیص داده نمیشود. فرید گلکار، رئیس مرکز تحقیقات بارورسازی ابرها، درباره این طرح میگوید: پروژه بارورسازی ابرها را از ۱۰ آبان ماه کلید زدهایم و قرار است تا ۱۰ فروردین ماه سال آینده نیز ادامه پیدا کند و تا به امروز بیش از ۲۰ پرواز از سوی این مرکز صورت گرفته و در بیشتر این عملیاتها بارورسازی ابرها انجام شده است. وی با اشاره به استانهای هدف در این طرح میگوید: در استانهای آذربایجان شرقی و غربی، کرمانشاه، فارس و یزد عملیات بارورسازی ابرها صورت گرفته است و در حال حاضر استان خراسان جنوبی نیز در لیست عملیات بارورسازی قرار دارد.
گلکار معتقد است که روش بارورسازی ابرها موضوعی است که در همه دنیا به اثبات رسیده است و نباید به آن به صورت کوتاهمدت نگاه کرد و از سوی دیگر بارور کردن ابرها قرار نیست که تمام مشکلات ما را در حوزه بحران آب یا آلودگی هوای پایتخت و سایر کلانشهرها حل کند؛ اما میتواند به عنوان یک گزینه مورد توجه باشد و در حالی که در شرایط بد آبی قرار داریم، میتوان از منابع جوی استفاده درست و موثری کرد.
ضرورت استفاده از تجربه ۱۸ساله
وی با بیان اینکه حیف است که نتوانیم از این منابع به صورت بهینه استفاده کنیم، میگوید: افزایش غلظت گازهای گلخانهای و افزایش درجه حرارت هوا شرایط آب و هوایی را دچار تغییر و تحول کرده است که مجموع این شرایط به زیان کشورهایی با شرایط جوی خشک تمام میشود. زمانی که یک سامانه بارشی به صورت طبیعی وارد کشور میشود یا میتوانیم آن را رها کنیم تا از کشور خارج شود یا میتوانیم تجربه ۱۸ ساله بارورسازی ابرها را به کارگیریم و از این سامانه در جهت افزایش بارشهای جوی کشور استفاده کنیم.
وی درباره اعتباراتی که برای این پروژه بزرگ هنوز به دست مسئولان آن نرسیده است، میگوید: هر روز به بحران نزدیکتر میشویم، زیرا با وجود اعتباراتی که برای بارورسازی ابرها در نظر گرفته شده است، هیچ ریالی واریز نشده و شرکتها هم به امید وصول بدهیهایشان در حال همکاری با ما هستند. در حالی که اگر ۱۰ میلیارد تومان به بارورسازی ابرها اختصاص یابد، هم میتوانیم هزینههای جاری اجرای پروژه را پوشش دهیم و هم میتوانیم به تجهیز امکانات فعلی و بازسازی و نوسازی ناوگان بپردازیم. اکنون تجهیزات ما فرسوده شدهاند و وجود ۲ هواپیما نیز برای اجرای پروژه در کل کشور بسیار عدد ناچیزی است.
وی درباره علت انتخاب استانهای مرکزی و شرقی برای انجام این پروژه بزرگ میگوید: قبل از انجام هر عملیاتی مکانسنجی دقیق درباره آن صورت میگیرد. البته بیشتر این استانها خودشان داوطلب بودند و پس از بررسی درخواست آنها و امکان بارورسازی ابرها در آنجا بارورسازی صورت میگیرد. البته در استانهای پر بارش مثل چهارمحال و بختیاری هم این عملیات انجام شد و هدف از آن هم افزایش ذخیرههای برف و پر کردن زایندهرود بود.
رئیس مرکز تحقیقات بارورسازی ابرها در ادامه با اشاره به افزایش حجم آبهای استحصالی با بارورسازی ابرها میگوید: سال گذشته عملیات بارورسازی ابرها صورت نگرفت؛ اما حداقل ۱/۱ دهم میلیارد مترمکعب آب استحصالی داشتهایم که این بعد از آن بوده که میزان تبخیر و تعرق آب کنار گذاشته شده است. این میزان افزایش باران را موسسه آب دانشگاه تهران اندازهگیری میکند.
هزینه بسیارپایین بارورسازی ابرها
گلکار در ادامه اظهار داشت: برخی کشورها اهمیت زیادی به این پروژه میدهند؛ اما در کشور ما بودجهای برای آن تخصیص نمییابد. این در صورتی است که برای شیرین کردن هر متر مکعب آب از طریق آبشیرینکنهای گرگان و حاشیه دریای خزر مبلغی معادل ۷۷ سنت معادل ۳ هزار تومان هزینه میشود. این در حالی است که درصد شوری آب دریای خزر به نسبت دیگر دریاهای کشور پایین است و اگر بخواهند این کار در دریای جنوب صورت گیرد، هزینه بسیار بالاتری خواهد داشت. وی میگوید: از طرفی روشهای شیرینسازی آب در کشور به بهترین نوع و کمهزینهترین آن باید به لحاظ تبعات زیستمحیطی انجام گیرد، در حالی که در روش بارورسازی ابرها ما دستاندازیای به طبیعت نداریم و حتی وضعیت بارشهای جوی را نیز بهبود میبخشیم؛ اما حمایتهای لازم از ما صورت نمیگیرد. اینها در حالی مطرح میشود که رحیم میدانی چند روز پیش اعلام کرد که قرار است تمام اعتبارات این پروژه پرداخت شود و وزارت نیرو تلاش میکند این پروژه را به اتمام برساند.
میدانی با بیان اینکه اعتبار امسال اجرای پروژه بارورسازی ابرها ۹ میلیارد تومان است، عنوان کرد: متأسفانه تا کنون مبلغی از این اعتبار تخصیص داده نشده که البته قول مساعد میدهیم تا پایان امسال همه اعتبارات را اختصاص دهیم.
منبع: سبزینه