امــسـال بـه مناسبــت روز زمین پــاک، قرار است علاوه بر بزرگداشت معمول این روز جهانی، که معمولا به صورت رسمی برگزار می‌شود، یک جنبش اجتماعی، با عنوان پاکسازی زمین، در سراسر کشور به راه بیفتد. بحران زباله، آلودگی چشم‌اندازهای سرزمین ایران، شاید هرگز تا این حد، حساسیت‌های حکومتی و مردمی را برنینگیخته بوده. به نحوی که حسن روحانی، در بازدیدی که در نوروز سال ٩۴، از منطقه رویشگاه حرا در جزیره قشم داشت، چنان از مناظری که مشاهده کرد، متعجب شد که بلافاصله از معصومه ابتکار خواست تا جنبشی اجتماعی را برای پاکسازی زمین به راه اندازد. از همین رو، قرار است از روز دوم اردیبهشت ماه امسال، همزمان با برگزاری آیین‌های جهانی روز زمین، در ایران هم، یک پویش متفاوت و همه‌گیر برای بازسازی زمین، آغاز شود.
در نخستین گام، گروهی از فعالان محیط زیست، به همراه هنرمندان، ورزشکاران و برخی دیگر از جامعه نخبه کشور، می‌خواهند در اقدامی نمادین، در صبح روز سوم اردیبهشت ماه، خود را به یکی از محل‌های انباشت زباله در شهرستان سوادکوه، برسانند،جایی که متاسفانه شیرابه‌هایی که میلیون‌ها تن زباله در ده‌ها سال گذشته، وارد سفره‌های آب زیرزمینی رودخانه و سرانجام دریای خزر می‌شوند. فعالان محیط زیست می‌خواهند با این اقدام، از رهبران محلی بخواهند، تا با شتابی بیشتر و عملکردی موثرتر، ماجرای دفن بهداشتی زباله به ویژه دریکی از بحرانی‌ترین مناطق ایران، یعنی نوار ساحلی شمال کشور را سامان دهند. علاوه بر این اقدام‌های نمادین، که قرار است امسال، از دوم اردیبهشت تا بیست و یکم خرداد ماه همزمان با پایان هفته محیط زیست، در سراسر کشور به اجرا درآید، کمیته‌ای در دفتر آب و خاک وابسته به معاونت انسانی سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل شده، تا آن تعداد از شهرهایی که جمعیتی بالاتر از ٢٠٠ هزار نفر دارند و مطابق برنامه پنج ساله پنجم، که امسال در سال پایانی اجرای آن قرار داریم، قرار بوده مجهز به سیستم‌های فاضلاب، تصفیه‌خانه و دفن بهداشتی پساب بشوند، شهرهایی را انتخاب کنند که این سامانه در طول ۴٠ روز مورد اشاره، به تدریج به بهره‌برداری می‌رسد.
هدف اصلی این است که سازمان محیط زیست می‌خواهد، نشان دهد سیاست اصولی این سازمان دیگر صرفا تکیه بر اقدامات فقط نمادین و سمبلیک نیست، بلکه می‌کوشد تا با انجام وظایف دقیق نظارتی خود، از سازمان‌های مسوول در کشور (در این مورد خاص وزارت کشور، شوراهای شهر و روستا و شهرداری‌ها) بخواهد تا به تکالیف قانونی خود، مطابق تعهدات مندرج در برنامه پنج ساله پنجم عمل کنند.
در اینجا وظیفه رسانه‌ها نیز، آشکارا این است که از دولتمردان خویش بخواهند طی گزارشی مکتوب، دقیق و کمی اعلام کنند که چند درصد از اهداف محیط زیستی مندرج در برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور، محقق شده است و دلایل عدم توفیق احتمالی چیست. به نظر می‌رسد وضعیت محیط زیست ایران، به ویژه مدیریت زباله و پسماند زمانی به استانداردهای مطلوب نزدیک خواهد شد که مردم به مطالبات خود در این حوزه آگاه باشند و این آگاهی زمانی تحقق می‌یابد که رکن چهارم دموکراسی یا همان رسانه‌ها بتوانند به وظایف خود و ظرفیت‌سازی درخور اطلاعاتی، عمل کنند.
سازمان حفاظت محیط زیست به کمک برخی تشکل‌های مردم‌نهاد، علاوه بر سامان دادن به جمع‌آوری زباله و کاهش چهره‌های زشت طبیعت ایران، می‌کوشد تا به صورت همزمان روی دو موضوع مهم دیگر در این حوزه کار کند. نخست آنکه در تلاش است تا بحث تفکیک زباله از مبدا را به صورت جدی در دستور کار سکونتگاه‌های بالای یک میلیون نفر در کشور قرار دهد. گام دوم آن است که سازمان می‌کوشد با ارایه دستورالعمل‌هایی میزان تولید سرانه زباله را در روز، کاهش دهد. به همین دلیل، از طرحی با عنوان ۵٠ گرم حمایت می‌کند که توسط گروهی از دوستداران محیط زیست مطرح شده و سایتی به همین منظور طراحی شده با نشانی ۵٠. gr.ir باور ما بر این است که با لحاظ برخی تمهیدات ساده، می‌توان به راحتی تولید سرانه زباله را که هم‌اکنون به ٧٣٠ گرم در روز می‌رسد، به ۵٠ گرم کاهش داد و به این ترتیب، میلیاردها تومان به اقتصاد کشور کمک کرد.
جان کلام آنکه، روزهای نمادینی مانند روز جهانی زمین، زمانی می‌تواند به صورت موثر و پایدار به بهبود کیفیت محیط زیست کشورمان کمک کند که در کنار اجرای مراسم نمادین، بسته‌های نرم‌افزاری پشتوانه‌های پژوهشی و بستر فرهنگی مناسب، برای استفاده از سرمایه اجتماعی کشور در راستای تبیین مسوولیت‌های شهروندی فراهم شده باشد. جنبش اجتماعی پاکسازی زمین، می‌کوشد تا امسال با حمایت گروه‌های مختلف اثرگذار و رسانه‌ها و همچنین آموزش و پرورش در این مهم گام بلندی به جلو بردارد.
محمد درویش/ مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست
منبع: روزنامه اعتماد
