برف سنگین سال گذشته در غرب مازندران خسارات سنگینی به کشاورزان بویژه باغداران وارد کرد که هنوز هم آثار و تبعات آن بر دوش این قشر زحمت کش سنگینی می کند.
گرچه بارش چنین برف سنگینی در این منطقه سابقه نداشت اما عقل سلیم حکم می کند که برای مواجهه با هر بحرانی پیش بینی های لازم را داشته باشیم و لااقل این تجربه مورد توجه همه تصمیم گیران بخش کشاورزی و بویژه کشاورزان قرار گیرد.
رییس سازمان جهادکشاورزی استان مازندران میزان خسارات ناشی از بارش برف در سال گذشته در غرب مازندران را بیش از هشت هزار میلیارد برآورد کرده و می گوید: این میزان خسارات به بخش کشاورزی، دام و طیور، شیلات، باغ و گل و گیاه خسارت زده که بخشی از این خسارت ها مربوط به محصولات بوده است.
علاوه بر این خسارت، کشاورزانی که تسهیلات بانکی دریافت کرده اند، به دلیل کاهش درآمد ناشی از خسارت وارده نتوانسته اند اقساط وام های خود به بانک پرداخت کنند و به همین منظور دولت معوقات آنها را به مدت سه سال استمهال کرده است.
با توجه به محدودیت های دولت در تامین منابع ملبی، جبران اینگونه خسارت های سنگین برای دولت نیز مشکل است به نحوی که به نظر می رسد جبران کامل خسارات برای دولت نیز ممکن نباشد.
از این رو یکی از راه های کاهش آسیب های ناشی از حوادث طبیعی در بخش کشاورزی، انجام اقداماتی است که بر اساس پیش بینی های صورت گرفته درباره احتمال وقوع بحران صورت می گیرد.
در این زمینه می توان به اقداماتی نظیر بستن شاخه های درختان و جلوگیری از شکستن آنها هنگام وزش باد شدید و یا پرکردن پای ریشه های درختان با کاه و کلش برای جلوگیری از سرما زدگی اشاره کرد.
بجز اینگونه اقدامات محدود در حوزه پیشگیری از آسیب دیدن درختان و محصولات باغی، کار عمده دیگری قابل انجام نیست و نتایج آن نیز چندان چشمگیر نیست؛ در چنین شرایطی باید به نحوی برنامه ریزی کرد که حتی در صورت ورود خسارات ناشی از حوادث غیرمترقبه، کشاورزان بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.
هادی پادام رییس اداره جهادکشاورزی شهرستان رامسر در این باره به ایرنا می گوید: برف سال گذشته، اهالی منطقه غرب مازندران را غافلگیر کرد زیرا در حوزه پیشگیری از آسیب دیدن محصولات از سرما و برف نمی توانستیم اقدام چندانی انجام دهیم.
وی تصریح کرد: مرکبات باید قبل از آذر ماه برداشت می شد اما باغداران این اقدام را انجام نداده بودند و همین باعث شد که محصولات آنان و درختان مرکباتشان آسیب جدی ببیند.
گرچه دولت اعتبارات خوبی را برای جبران خسارات در قالب اصلاح باغات در اختیار قرار داده و بین کشاورزان آسیب دیده توزیع می شود اما به هرحال محصولات آنها در سال گذشته از بین رفته و باعث کاهش درآمدشان شده است.
پادام تصریح کرد: کشاورزان از قبل هم اقساطی به بانک ها داشته اند که به دلیل زیان دیدن قادر به پرداخت آنها نیز نشدند که دولت از بانک ها خواسته که به کشاورزان برای پرداخت اقساط معوقه مهلت دهند.
با این اوصاف به نظر می رسد بیمه محصولات کشاورزی و باغی اصلی ترین و به تعبیری تنهاترین راه برای کاهش آسیب ها به کشاورزان هنگام بروز بحران است که در شرایط کنونی جایگاه مناسبی در کشاورزی ایران ندارد.
برخی کارشناسان رغبت پایین کشاورزان برای بیمه محصولات خود را قیمت های بالا بیمه محصولات کشاورزی و تخلف برخی از بیمه ها در عمل به تعهدات می دانند که در مجموع سبب شده این صنعت جایگاه بایسته ای در بین کشاورزان نداشته باشد.
ارایه نشدن آگاهی های لازم درباره ضرورت استفاده از بیمه در کشاورزی و باغداری به کشاورزان نیز عامل دیگری است که بی تفاوتی آنها را نسبت به صنعت بیمه در پی داشته است.
تجربیات سایر کشورها در حوزه صنعت بیمه نشان می دهد که این کشورها در زمان بروز بحران های طبیعی با تکیه بر صنعت بیمه، آثار و تبعات و زیان های ناشی از این بحران را به حداقل کاهش می دهند.
ربیع فلاح جلودار استاندار مازندران نیز بیمه محصولات کشاورزی را امری ضروری دانسته و تاکید کرده است که باید در زمینه بیمه محصولات فرهنگسازی و برنامه ریزی شود.
وی با بیان این که بحران برف سال گذشته برای مدیریت استان آموزنده بود، گفت: باید برای مواجهه چنین حوادثی آمادگی داشته باشیم و زیرساخت های مورد نیاز را فراهم کنیم.
فلاح با اشاره به خسارات وارده ناشی از سرما به کشاورزان و دامداران منطقه افزود: بیمه محصولات زراعی و دامی باید به یک فرهنگ در میان مردم تبدیل شود چرا که در غیر این صورت برای دولت امکان جبران خسارت وجود نخواهد داشت.
رییس اداره جهادکشاورزی رامسر گرچه معتقد است که باید بخش کشاورزی و باغداری در کشور تقویت شده و مورد حمایت جدی قرار گیرد و محصولات کشاورزان بازار مناسب خود را داشته باشد، اما تاکید دارد که به هرحال حوادث طبیعی نظیر برف و سرما رخ می دهد که باید با اتکا به بیمه محصولات، آثار آن را کاهش داد.
وی تاکید کرد: باید در این خصوص کارهای ریشه ای صورت گیرد و این پذیرفتنی نیست که هر بار که به کشاورزان خسارتی وارد شد دولت آنها را جبران کند، وام در اختیار آنها قرار دهد و هنگامی که نتوانستند اقساط خود را پرداخت کنند به آنان مهلت داده شود.
به منظور فرهنگ سازی درباره مزایای بیمه محصولات کشاورزی، باغی و دامی بین دست اندرکاران بخش کشاورزی نیازمند مساعدت دولت و دیگر نهادهای اثرگذار در حوزه فرهنگ هستیم.
هرچند با توجه به تصویب قانون بیمه محصولات کشاورزی، زیرساخت های قانونی لازم برای حرکت در این مسیر فراهم شده اما در صورت نیاز به وضع قوانین جدید، مجلس شورای اسلامی نیز می تواند برای نهادینه شدن استفاده از بیمه در بخش کشاورزی، فعالان این عرصه را یاری کند.
