حسین شیرانی‌اصفهانی، محقق محیط زیست با اشاره به این که یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های طبیعی جنگل‌های حرا در کشور جزیره قشم است، گفت: این جنگل‌های منبع زندگی برای موجودات کف‌زی مانند بی‌مهرگان، دوکفه‌ای‌ها، صدف‌ها و محل زندگی حدود ۹۰ گونه ماهی، ۱۱۰ گونه پرنده که در جمعیت‌های ۳۰ تا ۵۰ هزار دیده شده‌اند، پرندگانی چون پلیکان خاکستری و سفید، گیلانشاه خالدار که به علت صید غیرمجاز در حال انقراض است، اگوت‌ها، حواصیل زرد، عقاب ماهیگیر، انواع کاکایی، مرغ باران یا آبچلیک از ساکنان جنگل‌های حرا هستند.
وی افزود: مساحت کل جنگل‌های حرا ۷۵۰۰ هکتار و مساحت جزیره قشم ۲۴۰۰ هکتار و مساحت حوزه خلیج نایبند در بوشهر هم وسعتی در حدود ۴۰۰ هکتار تخمین زده شده است که به عنوان ذخیره‌گاه بیوسفری ساحلی آب‌های جنوب کشور در پارک ملی دریایی نایبند و نیز به عنوان بی‌نظیرترین پارک‌های دریایی بین‌المللی معرفی شده‌اند که در اکوسیستم خود گیاهان، جانداران کف‌زی و پرندگان مهاجر اقیانوسی را پناه داده و به عنوان بانک ژنی سودمند برای نسل حاضر و آینده نقش ایفا می‌کند.
وی با اشاره به این که جنگل‌های حرا در منطقه قشم از نظر کارکردهای اکولوژی بی‌همتا بوده و کانون حیاتی برای تنوع زیستی کشور به شمار می‌رود، تصریح کرد: نیلمن هگول، بازرس و ارزیاب یونسکو در بازدید از جنگل‌های حرا در سال گذشته نحوه زندگی مردم محلی و تلاش آنان برای حفاظت از این جنگل‌ها را ارزشمند دانسته است.
وی ادامه داد: جنگل‌های حرا در منطقه قشم سه عنوان جهانی “منطقه حفاظت‌شده بین‌المللی”، “ذخیره‌گاه زیست‌کره” و تالاب بین‌المللی را به خود اختصاص داده است. در محدوده ژئوپارک قشم به ویژه جنگل‌های حرا به منظور رعایت مسائل زیست محیطی و حفظ آثار ارزشمند این جزیره، مجوز فعالیت صنعتی، انرژی و دفع پسماند صادر نمی‌شود. فعالیت جوامع محلی که با کاشت نهال‌های جوان حرا در میان گل ساحل و آموزش دامداران به منظور چگونگی استفاده اصولی از سرشاخه‌های این درختان برای علوفه همراه است تا حدودی جبران مافات سدسازی و جاده‌سازی در این پهنه ارزشمند را کرده است ولی وسعت جنگل‌های مانگرو (حرا) در ایران کم است و باید به حفاظت و صیانت از آن‌ها بیشتر توجه کنیم.
*جنگل‌های حرا پتانسیل بالای گردشگری در کشور را دارد
جوامع محلی با پی‌بردن به ارزش جنگل‌های حرا و این که مانگرو پروشگاهی برای گونه‌های مختلف ماهی و میگو هستند و ریشه آن‌ها منبع غذایی عظیمی است که شانس بقای ماهی و میگوها را در خلیج فارس بالا می‌برد. به حفظ و صیانت از آن‌ها می‌پردازند. جنگل‌های حرای قشم بزرگ‌ترین دلیل ورود گردشگرانی هستند که راه دریایی، زمینی یا هوایی بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس را در پیش می‌گیرند.
شیرانی با اشاره به حال و روز ناخوش جنگل‌های حرای منطقه خلیج نایبند نزدیک عسلویه استان بوشهر که بیش از ۴۰۰ هکتار است، اظهار داشت: بی‌توجهی به ملاحظات محیط زیستی در پروژه‌های اقتصادی، تخریب خاک، جاده‌سازی داخل حریم، هجوم تأسیسات نفتی، پسماندهای صنعتی و نفت‌کش‌هایی که از طریق دریا وارد خلیج ناینبد و حوزه‌ها می‌شوند، سلامت درختان حرا را به خطر انداخته‌اند.
وی گفت: افزایش جمعیت در مناطق ساحلی، ورود آلودگی نفتی و قاچاق سوخت، برداشت بی‌رویه از ذخایر آبزیان، توسعه صنعتی، سرشاخه‌بری برای دام، ورود انواع فاضلاب‌های انسانی، پساب‌ها و انواع آلودگی فیزیکی و شیمیایی از صنایع مجاور سواحل به آب‌های خلیج فارس، حیات جنگل‌های حرا را به شدت تهدید می‌کند.
*موش‌ها سوغات لنج‌ها و کشتی‌های خارجی و شناورهای بین‌المللی است که در میان خلیج فارس رفت و آمد دارند
شیرانی افزود: موش سیاه به عنوان دومین عامل تهدید زیستگاه طبیعی بعد از انسان، جنگل و جمعیت پرندگان را تهدید می‌کنند. بذر درختان حرا روز به روز بیشتر می‌شوند و موش‌ها بدون هیچ هراسی لانه‌های محکمی بر فراز درختان می‌سازند و به کمین پرندگان لاک‌پشت‌های بومی و مهاجر می‌نشینند.
وی ادامه داد: در کنار استخراج نفت و قاچاق سوخت، ساخت و ساز در سواحل و تخریب زیستگاه‌های ساحلی و دریایی، تخلیه زباله و مواد زاید در دریا، مانورهای نظامی و انفجارات، صید غیرمجاز، آلودگی‌های حرارتی، هوا و صنایع، لایروبی و لایریزی اسکله‌ها و بندرگاه‌ها، کشتیرانی، فعالیت‌های کشاورزی، خشکسالی و کاهش آب‌های روان ساحلی، روند گردشگری، فعالیت‌های اقتصادی در نیروگاه‌ها، آب شیرین‌کن‌ها، اسکراپ غیراصولی شناورها و گرم شدن زمین از جمله تهدیدات جنگل‌های حرا است.
این محقق محیط زیست خاطرنشان کرد: تشکیل کمیته ویژه محیط زیست در مجمع تشخیص مصلحت نظام و راه‌اندازی کرسی محیط زیست در شورای عالی امنیت ملی کشور به منظور ارتقای همکاری‌های فی‌مابین در حل و فصل مسائل محیط زیست در سطوح ملی و فراملی راهکارهایی برای حفاظت و صیانت از جنگل‌های حرا است.
گفتنی است در صورت نابودی جنگل‌های حرا خسارات جبران‌ناپذیری مانند ذخایر عظیم آبزیان، نمک‌زار شدن و فرسایش خاک‌های ساحلی رخ می‌دهد که جبران بخش کوچکی از آن متحمل هزینه‌های بسیار زیادی خواهد بود و این امر نشان‌دهنده نیاز به حفاظت بیشتری از این جنگل‌هاست . مردم به ویژه جوامع محلی باید دست به کار شوند و فقط به امید مسئولان ننشینند. اگر جنگل‌های مانگرو نبودند دامپروری این منطقه نابود می‌شد. خشکسالی در دو دهه اخیر به جان منطقه افتاده و حرا تنها لکه سبزی است که دامپروران از آن برای تعلیف دام‌هایشان استفاده می‌کنند. بنابراین راه جلوگیری از تخریب جنگل‌های حرا توسط دامداران، مدیریت تعلیف آن‌هاست. در این میان نهال‌کاری توسط جوامع محلی می‌تواند تهدیدات را کاهش دهد. پای خیرین بیشتر به حوزه‌های آبخیزداری باز شود تا آخرین قطره‌های باقیمانده از منابع آبی حفظ شوند.
اگرچه آبزیان معمولاً در آب‌های آزاد تخم‌ریزی می‌کنند اما نوزادان آن‌ها بعد از تولد به جنگل‌های مانگرو پناه می‌برند تا بالغ شوند. آبزیان را دریابیم و به گردشگری و درآمدزایی آن فکر کنیم.
