خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)؛ توماس فریدمن*: پس از اعتراضات گسترده اخیر در ایران که طی مدت کوتاهی سراسر ایران را فرا گرفت، رئیس جمهور ترامپ، تصمیم گرفت قویاً سیاست متفاوت خود از اوباما را به نمایش بگذارد و در توییتی حمایت آشکار خود از معترضان ایرانی را اعلام کرد.هرچند این توییت هیچ تاثیری در روند اعتراضات نداشت. شاید یکی از دلایل آن است که ترامپ نمی تواند توییت های مخرب تاثیرگذار ارسال کند. از آن توییت هایی که مانند ویروسی در سراسر ایران پخش شود و حکومت را مضطرب و نگران کند.
چرا بسیاری از معترضین از شهرهای حومه و روستاهای ایران هستند؟
زیرا برخی از نهادها، چندین دهه است که مدیریت منابع آب ایران را نادیده گرفته اند. همه منابع آبی را برای شرکت های خود، اشخاص و شرکت های وابسته و نزدیک به خود، مزارع پسته و سدها در تملک گرفته اند و اکنون تغییرات آب و هوایی و خشکسالی اوضاع را بدتر می کند، ایرانیان را مجبور می کند از زمین هایشان رانده شوند. عملی غیرمنصفانه و غم انگیز.
اعتراضات ایران به وضوح با جریان های بسیاری تغذیه شد، روزنامه نیویورک تایمز هفته گذشته ماجرای فساد در چند موسسه بانکی در ایران را منتشر کرد که با فریب هزاران نفر از صاحبان حساب سرمایه و پس انداز آنها را به خیابان ها کشاند. اما فساد محیط زیستی هم باعث خشم و برانگیختگی مردم شده است.
اما این برای ترامپ مسئله اصلی نیست. چون رئیس جمهور آمریکا فکر می کند تغییرات اقلیمی یک شوخی فریب آمیز است و می تواند درباره آن توییت کند.
نکته کلیدی آن است که اعتراضات خیابانی، بیشتر در مناطقی که به شدت تحت تاثیر خشکسالی، وقایع اقلیمی گسترده و استفاده بی رویه از آب قرار گرفته اند گسترش داشتند.
یک زمین شناس ایرانی که در جنوب این کشور بزرگ شده است می گوید: « وقتی مردم زمین خود را از دست می دهند، در واقع همه چیز خود را از دست می دهند و دیگر از هیچ چیز نمی ترسند. بحران آب واقعی است و باعث مرگ کشور شده است. ما بارش کمتری داریم، اما جمعیت رو به افزایش است. سیاست های کشاورزی نامناسب و تصمیم گیرهای های غلطی بدی درباره آب وجود دارد. شرایط مانند یک بمب ساعتی است. مقامات پیش بینی می کنند ممکن است میلیون ها ایرانی تا پایان قرن مجبور ترک سریع کشورشان شوند».
بعضی از دلایل را در اینجا بیان می کنم: ایران پس از انقلاب سال ۱۹۷۹، تعداد بسیار زیادی سد آبی ساخته است. طبق گزارش فاینشنال تایمز در مارس ۲۰۱۵ گزارش داد که در طی سه دهه گذشته ایران بیش از ۶۰۰ سد(به طور متوسط سالانه ۲۰ سد)، برای آبیاری زمین های کشاورزی و تامین انرژی ساخته است.
مشخص نیست چه مقدار برای این پروژه ها هزینه شده است، اگرچه، اعتقاد بر این است پس از نفت و گاز هزینه های سدسازی در جایگاه دوم قرار دارد و بیشتر هزینه های مالی به واسطه قراردادهای پیمانکاری هدایت شده است.
کارشناسان می گویند برنامه ریزی ضعیف و ۱۴ سال خشکسالی، باعث شده بسیاری از سدها بدون استفاده بمانند و این سدها به نوعی شریک بخشی از صدمات محیط زیستی در این کشور نیمه خشک شده اند.
کشاورزان وقتی دیدند آبهای سطحی بیش از حد استفاده یا به سمت صنایع بزرگ منحرف شدند دچار دلهره و نگرانی شده اند.
سدهای بسیاری ساخته شد و سپس دمای گرمتر، دریاچه های پشت سدها را کوچکتر کرد و آب تالابها را بلعید و آبی برای کشاورزیشان باقی نمانده است، به همین دلیل تصمیم گرفتند در جستجوی کار، آب و غذا به حاشیه شهرها مهاجرت کنند.
این زمین شناس اضافه کرد: دولت آمار دقیقی از تعداد ایرانیانی که از روستاها مهاجرت کرده اند و به حاشیه شهرها و شهرهای فقیر رفته اند ندارد، اما این تعداد به رقمی بالای ۱۶ میلیون نفر می رسد که بیش از ۱۱ میلیون آنها از سال ۲۰۱۳ به بعد مهاجرت کرده اند.
او می گوید: شهرهایی که در آن اشتغال کم است، نقاط داغ ناآرامی های اخیر شدند، به خصوص به این دلیل گفته است قصد دارد یارانه برخی از شهروندان را قطع کند.
اسکات والدمن در مقاله ای که در تاریخ ۸ ژانویه در ClimateWire منتشر شد توضیح داده است که: امیر هندجانی یکی از اعضای ارشد مرکز شورای آتلانتیک آسیای جنوبی می گوید رئیس جمهور سابق ایران، محموداحمدی نژاد، متوجه شد که تغییرات اقلیمی و سوء مدیریت آب عاملی در فروپاشی خانواده های کشاورزان بود و دولت او یارانه ای را به خانواده ها اختصاص داد..
هندیجانی ادامه داد، “هنگامی که حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی ایران، اعلام کرد این یارانه ها را کاهش می دهد، ایرانیان را در سراسر کشور خشمگین کرد و موج اعتراضات را به خود جلب کرد. اما شما در کشور با تغییرات اقلیمی و کمبود آب مواجه هستید، کشاورزان نمی توانند محصولات کشاورزی خود را رشد دهند و اکنون آنها پول نقدی که به عنوان یارانه به آنها پرداخت می شد را نیز از دست می دهند. اینها مسائل مهمی هستند که یکباره ظهور کردند.
لس آنجلس تایمز در ۱۶ ژانویه از ایران گزارش داد: در کوه های غربی ایران، استان چهارمحال و بختیاری به خاطر چشمه های آب گرم بسیارش، رودخانه های جاری و تالاب هایی که هزاران گونه پرنده مهاجر را جذب می کنند شناخته می شود. اما سالهاست که بارش باران کاهش یافته و منابع آبی خشک شده اند. ساکنان این استان می گویند وضعیت هنگامی بدتر شد که مقامات ایران شروع به ارسال آب به ۶۰ مایل دورتر از این استان، به شهر اصفهان نمودند و این امر باعث برانگیختن معترضین از سال ۲۰۱۴ به بعد شد. در ۳۰ دسامبر سال گذشته، حدود ۲۰۰ نفر از معترضین در جلوی استانداری استان چهارمحال و بختیاری تجمع کردند تا اعتراض خود را به پروژه انتقال آب بیان کنند. و شعارها به سرعت تند شد.
تهران تایمز در ۸ ژانویه گزارش کرد که طبق گفته سرپرستان مدیریت بحران در سازمان هواشناسی ایران، تقریبا ۹۶ درصد ازکل مساحت ایران ، از سطوح مختلف خشکسالی طولانی مدت رنج می برد.
زمین شناس ایرانی ادامه می دهد: دریاچه ارومیه یک دریاچه شور بسیار بزرگ با وسعتی معادل ۸۷ مایل در شمال غربی ایران بود. در دهه ۱۹۹۰، هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت ایران، ساخت سدهای بسیاری را در اطراف دریاچه ارومیه آغاز کرد، طرحی که باعث محدود کردن جریان آب در دریاچه ارومیه شد. و به دلیل حضور این سدها، گروهی از افراد، از جمله پیمانکاران قدرتمند، افراد نزدیک به وزارت نیرو و بسیاری از کشت و صنعت هایی که به آب وابسته بودند، ثروتمند و غنی شدند.
همانطور که نشنال جئوگرافی مقاله ای در آگوست سال ۲۰۱۵ عنوان کرده است: آنچه در دریاچه ارومیه، یکی از بزرگترین دریاچه های خاورمیانه رخ داده است، بیشتر شبیه به صحنه ای هولناک است. نمک های خشک شده با شن و ماسه ترکیب شده و آتش طوفان های سمی را شعله ور کرده است.
داستان ایران، به خودی خود در سراسر خاورمیانه تکرار می شود -تنش های محیط زیستی، با خشم مردم نسبت به سوء مدیریت ترکیب شده و موجب اعتراض شود و این شرایط را وخیم تر می کند.
بین سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱، ۶۰ درصد از زمین های سوریه، در جریان بدترین خشکسالی در تاریخ مدرن این کشور از بین رفت. این اتفاق پس از سالها برداشت بی رویه از آبخوان ها توسط طرفداران حکومت سوریه رخ داد. این خشکسالی حدود هشتصد هزار تا یک میلیون نفر از کشاورزان سوری را مجبور کرد تا زمین و دام های خود را ترک کنند و برای کار به حاشیه شهرها و شهرهای کوچک مهاجرت کنند. حکومت اسد کاری برای آنها نکردو آنها نخستین کسانی بودند که بر علیه او دست به انقلاب زدند.
اولین قیام بهار عربی در اواخر سال ۲۰۱۰ در تونس که به سرعت در اوایل سال ۲۰۱۱ در مصر گسترش یافت، زمانی اتفاق افتاد که قیمت جهانی غذا عمدتاً به دلیل وقوع رویدادهای شدید آب و هوایی از قبیل خشکسالی، آتش سوزی، سیل در چین، روسیه، اوکراین، استرالیا و آمریکا که باعث کاهش قابل توجه صادرات گندم این کشورها شد، به بالاترین حد خود رسید. اتفاقی نبود که مصرهای ها شعار “نان، آزادی، کرامت” را برای انقلاب شان برگزیدند.
بنابراین اگر می خواهید سیاست امروز خاورمیانه را درک کنید، وقایع سرزمین های عربی، فارس ها، ترکها و عبری ها را مطالعه کنید، اما بیشتر از آن به مطالعه علوم محیط زیست این منطقه بپردازید.
* توماس فریدمن از نویسندگان مطرح آمریکایی است که در زمینه مباحث سیاست خارجی، خاورمیانه و مسائل محیط زیستی قلم می زند.
منبع: نیویورک تایمز
مترجم: منصوره محمدی
منبع: نیویورک تایمز
مترجم: منصوره محمدی
