خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ سالانه حداقل بین دو هزار و ۵۰۰ تاسه هزار مترمکعب قاچاق در جنگل‌های شمال صورت می‌گیرد که شاید بزرگ‌ترین دلیل آن کمبود نیرو و امکانات لازم در جنگل‌بانی است که به مرگ این سرمایه ملی می‌انجامد. صیانت از جنگل‌ها و حفظ این ثروت ملی وظیفه طبیعی مردم و مسئولان است که گاهی به فراموشی سپرده می‌شود؛ چه دیواری کوتاه‌تر از درختان و مراتع طبیعی که هر کسی از سویی با بی‌مبالاتی، بی‌تدبیری و سهل‌انگاری آن را نابود می‌کند و صدای شنیده نمی‌شود و تنها شاید جنگل‌بانان و دوستداران واقعی طبیعت هستند که با صدای اره‌‌کردن درختان درد را احساس می‌کنند و دلشان از این حجم بی‌توجهی می‌لرزد. به گفته کارشناسان، در دنیا و این عرض جغرافیایی مرغوب‌‌تر از جنگل‌های شمال ایران وجود ندارد.تنوع زیستی موجود در این جنگل‌ها چند برابر کل قاره اروپا است و گونه‌های گیاهانیکه حتی در اروپا هم تولید نمی‌شود،می‌توان در جنگل‌های شمال ایران دید، چرا که این درختان متعلق به دوران سوم زمین‌شناسی هستند؛اما متأسفانه این میراث کهن سال‌ها است با بی‌توجهی و سهل‌انگاری، سرنوشت سوختن و نابودی را در پیش گرفته است.
در تاریخ بیهقی آمده که نزدیک به هزار سال قبل و در هنگام لشکرکشی سلطان مسعود غزنوی به تبرستان، جلگه‌ای میان ساری و آمل، جنگلی انبوه و هموار که تاکوه امتداد داشت، دیده می‌شد و راه‌های آن به قدری باریک بود که فقط دو- سه سوار می‌توانستند از کنار هم عبور کنند. همچنین راه بین آمل و ناتِل نزدیک نور فعلی پوشیده از جنگل، جوی و برکه بود. از حدود هشت هزار گونه گیاهی ایران، در حدود یک‌هزار و ۸۰۰ گونه در جنگل‌های شمال وجود دارد که معادل ۵/۲۲ درصد است و در حالی ۱۶۰ گونه چوبی در شمال می‌روید که در تمام قاره اروپا فقط ۴۰ گیاه چوبی وجود دارد.
مافیای قاچاق چوب، قاتلان خاموش جنگل‌های شمال
خشکاندن مرداب‌ها و آبگیرها، خشک‌سالی، آفات، قاچاق چوب، چرای بی‌رویه دام، جنگل‌‌تراشی با هدف تصرف محدوده تراشیده شده به عنوان زمین کشاورزی، تصرف غیرقانونی و پدیده زمین‌خواری، بهره‌برداری مفرط صنایع چوب و کاغذ بدون جایگزینی مناسب و قاچاق چوب ازعواملی است که جنگل‌های شمال را تهدید به مرگ می‌کند.
آنچه نگران‌کننده است رشد تخریب صعودی جنگل‌هاست، به‌گونه‌ای که مساحت جنگل‌های شمال کشور از سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار به یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار کاهش پیدا کرده است.شاید بتوان بخش مهمی از علل تخریب جنگل‌ها را تغییر کاربری در این عرصه دانست که با وجود مشکلات اقتصادی، اجتماعی و نابه‌سامانی‌هایکلان در بخش‌هایکشاورزی و صنعت به وجود آمده است؛ اما نبودن زیرساخت‌های لازم برای حفاظت از جنگل، عدم توجه مسئولان به این سرمایه ملی و خلأهای قانونی جزو لاینفک و مهم نابودی جنگل‌ها به شمار می‌رود. نعمت کوهستانی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آمل، با بیان اهمیت جنگل‌ها و مراتع این شهرستان به عنوان ثروت ملی، خاطرنشان کرد: بخش اعظمی از جنگل‌ها را جنگل‌های هیرکانی تشکیل می‌دهدکه ارزش تجاری و صنعتی بالایی دارند؛ پهن برگ‌هایی مانند راش، افرا، ممرز وآزاد و گونه‌های سوزنی برگی چون سرخ‌دار که از جنگل‌های باارزش دنیا هستند. وی وسعت جنگل‌های آمل را ۸۰ هزار هکتار برشمرد و اظهار کرد: بخشی از جنگل‌های بالادست این شهرستان را جنگل‌های مناطق نیمه‌خشک و ایران و تورانی تشکیل می‌دهد؛مانند اورس که به‌عنوان گونه‌ای باارزش تلقیمی‌شود.
قاچاق ۵۰ مترمکعب چوب در ۷ ماه
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان آمل کمبود نیرو را یکی از مشکلات جنگل‌بانی عنوان کرد و افزود: با توجه به وجود وسعت و اهمیت منابع طبیعی در حال حاضر تعداد جنگل‌بانان این شهرستان که مستقیماً در بخش حفاظت است،کم‌تر از ۲۰ نفر است که این تعداد با استاندارد جهانیکه تقریباً برای هر پنج هزار هکتار جنگل باید یکجنگل‌بان وجود داشته باشد، فاصله زیادی دارد. وی بهره‌برداری غیرقانونی را یکی از مشکلات جنگل‌ها دانست و تصریح کرد: در طول هفت ماه گذشته بیش از ۵۰ مترمکعب چوب قاچاق شده است و ۵۰ خودروی حامل قاچاق توقیف شدند.کوهستانی فرهنگ‌سازی و مشارکت را برای حفظ جنگل‌ها ضروری خواند و افزود: به جهت نبود امکانات و کم‌بودن جنگل‌بان‌ها جامعه و مسئولان ذی‌ربط باید برای حفاظت جنگل‌ها تلاش کنند، همان‌طور که تا به حال مشارکت مردم باعث کاهش بسیاری از تخلفات شده است. وی آمل را معدن قاچاق چوب خواند و اذعان کرد: بیش‌ترین کارگاه‌های چوب در آمل قرار دارد که بعضی از آن‌ها غیرمجاز هستند و این باعث می‌شودکه انبار قاچاق چوب از شهرهای دیگر استان هم باشد.
این مسئول کمبود نیرو را از مشکلات جنگل‌بانی دانست و خاطرنشان کرد: نبود نیروی مجرب و توانمند به اندازه نیاز، کمبود امکانات و تجهیزات مشکلات زیادی را ایجاد می‌کندکه باعث می‌شود آن‌طور که باید این میراث ارزشمند محافظت نشود. وی قاچاق را عاملی برای از بین‌رفتن جنگل‌ها خواند و بیان کرد: وجود دام مازاد، تغییر کاربری، تجاوز به بعضی عرصه‌های جنگلی، تعییر کاربری آن، وجود معادن غیرمجاز، آتش‌سوزی به‌صورت عمدییا سهوی ووجود آفت و بیماری‌ها باعث از بین رفتن و مرگ این طلای با ارزش می‌شود. کوهستانی به مواد ۴۲ و ۴۸ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها اشاره کرد و گفت: با متخلفان قطع، حمل و و جابه‌جایی چوب‌ها بدون مجوز برخورد خواهد شد.
دایه عزیزتر از مادر برای جنگل‌ها
محمدرضا عباس‌زاده، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی شهرستان آمل، با اشاره به ۱۳ سال سابقه در جنگل‌بانی مناطق مختلف چون شاه‌زید و گرسنگ، اظهار کرد: جنگل‌بانان دیده نمی‌شوند و جامعه شناخت درستی از آنان ندارد. با وجودیکه مراتع ۷۸ درصد خاک ایران را تشکیل داده‌اند؛اما جامعه نسبت به منابع طبیعی و تخریب آن حساس نیست.ویبزرگ‌ترین مشکل جنگل‌بانان را وابستگی به سازمان جهادکشاورزی خواند و خاطرنشان کرد: متولی سازمان مراتع و آبخیزداریوزارت جهادکشاورزی است و این استقلال نداشتن وزیرمجموعه بودن نهادهای حاکمیتی دیگر باعث نواقصیمی‌شود. فرمانده یگان حفاظت از معایب این وابستگیگفت و افزود: نداشتن استقلال مالی، اعتبار ضعیف در حالیکه وظایف زیادی داریم و در قانون آمده است که نیروها باید استخدامی‌باشند؛اما مجبور به داشتن نیروهای پیمانی و موقت هستیم و با خطرناک‌‌ترین انسان‌ها باید روبه‌رو شویم، از جمله معایب این وابستگی است. وی به درک نکردن ماهیت جنگل‌بانی توسط ارگان‌های دولتی اشاره کرد و گفت: گمان می‌کنندکه بانک زمین هستیم و منابع طبیعی زیادی داریم. از هر سو و هر نهاد مجوز ساخت می‌خواهندکه واقعاًبرآوردن این حجم از توقعات امکان‌پذیر نیست.
پشت پرده مافیای قاچاق چوب
عباس‌زاده با بیان پشت پرده‌های مافیای قاچاق چوب، گفت: عمدتاً پشتیبان آنان اشرار منطقه هستند که به دلیل داشتن شغل کاذب، نپذیرفتن قواعد اجتماعی و نداشتن اطلاعات از مواهب این میراث ارزشمند تن به این کار می‌دهند. وی بیش‌تر این قاچاقچیان را مسلح دانست و تصریح کرد: به دلیل قوانین سختیکه برای حمل اسحله برایجنگل‌بانان گذاشته‌اند، مجبور به نداشتن اسلحه هستیم، در حالیکه اینان برای منافع خود حاضر به کشتن جنگل‌بانان هستند.
این جنگل‌بان با تجربه از ۳۰۰ کارگاه چوب‌بری در آمل گفت و اذعان کرد: حجم زیاد تقاضا در آمل باعث می‌شودکه به قطب قاچاق چوب تبدیل شود،به‌طوریکه از شهرهای دیگر چوب قاچاق به این منطقه حمل می‌شود. وی به کشف هفت برابری قاچاق چوب اشاره کرد و گفت: در طول این چند ماه اخیر ۵۰ درصد کاهش قطع درختان داشتیم. با بسیج، سپاه و دادستان آمل و نور جلسه گذاشتیمتا با همکاری آنان بهتر بتوانیم به کاهش قاچاق در منطقه بپردازیم.عباس‌زاده از تلاش حداکثریجنگل‌بانان گفت و یادآور شد: تلاش‌هایجنگل‌بانان شبانه‌روزی است و هیچ‌وقت آزاد نیستند.ساعت ۱۲ شب در جنگل‌ها، بلکه در شب در کمین هستند تا قاچاقچیان را که اکثرشان حرفه‌ای و خطرناک هستند، شکار کنند.در طول ۱۵ روز اخیر میانگین خوابم چهار ساعت بوده است. وی گفت: ۱۰ شب به صورت متوالی من و همکارانم در داخل ماشین با هزینه شخصی خوابیدیم تاکسانیرا که قاچاق می‌کردند، دستگیر کنیم. نگهبان جنگل‌ها از شغلش به عنوان امانتداری میراث زمین عنوان کرد و افزود: این کار عشق می‌خواهد، چرا که حقوق کمی برای نگهبانان در نظر گرفته می‌شود و حق کشفیکه برایشان یک انرژی محسوب می‌شود هم وجود ندارد، در حالیکه با جان خود و دست‌های خالی با قاچاقچیان حرفه‌ای به مبارز می‌پردازند. مهم‌ترین عامل تضمین‌‌کننده حیات سالم انسان‌ها و پایداری محیط‌زیست جنگل‌ها هستند که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت و باید بیش‌تر به آن‌ها توجه کرد، چرا که حیات ما وابسته به این سبزپوشان مهربان است. حفظ یک شاخه از این درختان مدیون زحمت‌هایجنگل‌بانان است. تقویت جنگل‌بانان، محیط‌‌بانان و یگان حفاظت باعث کاهش قاچاق و تخریب جنگل‌ها خواهد شد. کمبود نیروهای حفاظتی و خلأهای قانونیبی‌شماری وجود دارد که نباید آن‌ها را نادیده گرفت.
منبع: سبزینه
