خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ احسان سمیع زاده/ هر ساله با فرا رسیدن ایام محرم و صفر حجم زیادی از نذورات در ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف در مساجد، هیات ها و تکایای مذهبی توزیع می شوند. با توجه به اینکه تماس این ظروف با غذای گرم و چرب، خاصیت اسیدی ایجاد کرده و مواد بسیار خطرناکی تولید می کند، این ظروف اکثرا سرطان زا بوده و تهدیدی برای سلامت شهروندان محسوب می شود، پس توصیه می شود شهروندان از ظروف یکبار مصرف با منشا گیاهی استفاده کنند و آماده سازی و طبخ غذاهای نذری می بایست با دقت خاصی فراهم شود تا سلامت عزاداران حسینی را به مخاطره نیندازد.
امروزه بکارگیری ظروف یکبار مصرف به دلایل بهداشتی و اقتصادی توصیه می شود اما به شرط آنکه متناسب با ماده غذایی انتخاب شوند. متاسفانه در سالهای اخیر از ظروف ارزان قیمت استقبال شده است در صورتی که بسیاری از آنها با معیارهای مورد تایید سازمان های متولی سلامت مغایرت دارند ولی به سبب ارزان قیمت بودن آنها، در حجم بسیار زیاد فروخته می شوند.
نذر کردن و ادای نذر، سنتی حسنه و بسیار پسندیده است، در تبرکی بودن غذای نذری، تردیدی نیست، این توصیه و تاکید اسلام است که همواره نیز به آن توجه شده، اما کمتوجهی به برخی توصیهها و تاکیدات، گاه موجب بروز برخی نابسامانیها شده و گاه حتی اصل عمل خیر را هم تحتالشعاع قرار میدهد. توزیع غذاهای نذری در ظروف پلاستیکی به اعتقاد صاحبنظران، به واسطه فعل و انفعالات شیمیایی میتواند عاملی بر ابتلای افراد به سرطان در بلندمدت باشد.
عمده نذورات غذایی در ماه محرم فرآورده های گرم خوراکی است که می بایست در ظروف سازگار با حرارت توزیع شوند. ظرف های پلی استایرنی موجود در بازار فقط برای مواد غذایی با دمای معمولی کاربرد دارند و نمیتوان از آنها برای نوشیدنیهای داغ نظیر چای و مواد غذایی با حرارت زیاد استفاده کرد. ظروف فوم دار نیز برای مواد غذایی چرب با دمای ۵۰ درجه سانتیگراد و بالاتر از آن توصیه نمی شود زیرا ممکن است در برخی مصرف کنندگان حساسیت های گوارشی ایجاد کند.
امروزه نذری و توزیع آن ابعاد وسیعی پیدا کرده است و امکان آن نیست که از ظرف فلزی یا چینی و شیشهای برای توزیع استفاده کرد. نفس استفاده از ظروف یکبار مصرف بد نیست، اما باید کاربری هر ظرف مدنظر قرار گیرد و با توجه به توصیههای علمی اکید، از هر ظرف برای مصارفی خاص استفاده شود.
محصولات یکبار مصرف غذایی متناسب با نوع ماده، دمای اولیه و مدت نگهداری طبقه بندی می شوند؛ نتایج بررسی های علمی و فنی نشان می دهد ظروف یکبار مصرف گیاهی و آلومینیومی با وجود قیمت بیشتر سازگاری بهتری با خوراکی های گرم دارند و پس از استفاده نیز ساده تر از ظروف تمام پلیمری بازیافت می شوند.
بنابراین به شهروندان توصیه می شود در توزیع چای، شیر داغ و یا هر نوع نوشیدنی دیگر از لیوان های یکبار مصرف کاغذی یا با پایه گیاهی بهداشتی استفاده کنند.
برای آنکه بتوانیم مردم را ترغیب کنیم تا بیشتر مراقب سلامتشان باشند، ناگزیر از اطلاعرسانی هستیم، یکی از راهکارها برای اطلاع شهروندان از نوع و کاربردهای ظروف یکبار مصرف، ارائه اطلاعاتی با زبان ساده به گروههای مختلف است. تاکید و تکرار اطلاعات پیرامون مسائل مرتبط با سلامت افراد، میتواند زمینهساز نهادینه شدن آن در ذهن شده و تغییر در رفتارها را بهدنبال داشته باشد. میتوان به زبان ساده برای مردم توضیح داد که تا حد امکان تلاش کنیم از ظروف شفاف پلاستیکی که انعطافپذیر نیست و در برابر کوچکترین فشار، میشکند، به هیچ عنوان برای غذاهای گرم استفاده نکنیم.
استفاده از این نوع ظروف برای نگهداری مایعات در فریزر و حتی یخچال هم توصیه نمیشود، بلکه این ظروف تنها کاربریهای محدودی برای غذا یا مواد با دمای عادی و در یک مدت کوتاه را دارند، از طرفی استفاده از سایر ظروف پلاستیکی نیز برای جابهجایی و نگهداری غذاهای گرم، در زمان طولانی، توصیه نمیشود.
با فرا رسیدن ماه محرم رفتار برخی از شهروندان و عزاداران در رها کردن لیوان ها و ظروف یکبار مصرف در خیابان، جوی آب و محل گذر که عموماً در این ماه هیات های عزاداری برای نذری دادن به کرات از آنها استفاده می کنند نیز جای انتقاد دارد، که لازم است هیات ها، مساجد و تکایا نسبت به آموزش و فرهنگ سازی و در گام بعدی جمع آوری ظروف استفاده شده اقدام کنند.
دیر تجزیه شدن ظروف پلاستیکی و عدم تفکیک مناسب پسماندهای ناشی از این ظروف و تخلیه شدن این ظروف در انهار و به تبع آن آبگرفتگی معابر، زشتی سیما و منظر شهری، خسارات جبران ناپذیری به سلامت شهروندان و وضعیت بهداشت و محیط زیست شهری وارد میکند.
یکی دیگر از مسائل مرتبط با سلامت افراد در ماه محرم قمه زنی می باشد؛ که از جانب بزرگان دین و مسئولان بهداشتی بشدت نهی می شود، اما خوشبختانه در سالهای اخیر شاهد هستیم که قمه زنی به شدت رنگ باخته، و به روشهای جایگزین دیگری نیز برای نذرکردن روی آورده اند و نذوراتی دارند. به عنوان مثال نذر می کنند تا در ماه محرم و تاسوعا و عاشورا خون اهدا کنند. بر این اساس، طرح “نذر اهدای خون” در سازمان انتقال خون راهاندازی شده و همه ساله در ایام محرم سازمان انتقال خون، در سراسر کشور جهت دریافت خون اهداکنندگان آماده باش است.
در ایام محرم مردم نذر اهدای خون دارند و با استقبال مردم در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی از این اقدام، پایگاه های سازمان انتقال خون با مشکلات ناشی از ازدحام رو به رو می شوند. عزاداران می توانند نذر اهدای خون خود را در سراسر ایام محرم انجام بدهند و اهدای خون عزاداران فقط به دو روز تاسوعا و عاشورا محدود نباشد.
باید توجه کرد که قمه زنی در ایام محرم کار صحیحی نیست و اولا این کار از جانب بزرگان دینی ما کاری مذموم شناخته شده و اعلام شده که، عزاداران این کار را انجام ندهند از طرف دیگر متولیان بهداشت کشور نیز به مردم توصیه می کنند که قمه نزنند؛ چرا که این کار باعث انتقال بیماریهای شدید ویروسی در فرد میشود و کاری غیر بهداشتی است. بنابراین به مردم توصیه میشود به جای قمهزنی، خون اهدا کنند.