آخرین بازمانده شمشادهای خزری در شمال همچنان با آفت مرموز شب‌پره دست‌وپنجه نرم می‌کند و حدود ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های منطقه درگیر این آفت و خشکیدگی هستند. شب‌پره شمشاد، آفتی نوظهور بوده که خردادماه سال جاری در جنگل‌های شمال ایران مشاهده‌شده است و تهدیدی دیگر برای شمشادستان‌های شمال به شمار می‌رود. موطن اصلی این آفت، آسیای شرقی بوده که در دهه اخیر در جنگل‌های اروپایی انتشاریافته و در سال جاری در جنگل‌های شمال ایران مشاهده‌شده است. شب‌پره‌ها، شب‌پروازند و بر اساس بررسی‌های انجام‌شده با توجه به شرایط آب و هوایی شمال ایران، حداقل چهار نسل برای آن پیش‌بینی می‌شود.۱۲۲ هکتار از شمشادستان‌های ساری آلوده به آفت شب‌پره است
به گزارش خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از بلاغ، مدیرکل منابع طبیعی مازندران در گفت‌وگویی در این زمینه می‌گوید: از کل مساحت بیش از هفت‌هزار هکتاری از رویشگاه‌های شمشاد حوزه اداره کل، مساحت مناطق آلوده به شب‌پره شمشاد تا تاریخ ۱۶ خردادماه سال جاری حدود ۱۲۲ هکتار است.
ستار بابایی ادامه داد: پارک جنگلی نور به مساحت هفت هکتار، جنگل تلوشهر حوزه شهرستان نور به مساحت ۵۰ هکتار، جنگل اشتروش حوزه شهرستان نور ۳۵ هکتار، جنگل رزکه حوزه شهرستان آمل به مساحت ۲۰ هکتار و جنگل شاهبند حوزه شهرستان نکا به مساحت ۱۰ هکتار به آفت شب‌پره مبتلا شده‌اند.
وی افزود: نخستین دلیل خطرناک‌بودن این آفت آن است که طی یک سال پنج الی شش نسل تولیدمثل کرده و تکثیر می‌یابد و این امر امکان کنترل و نابودی آن را سخت‌تر می‌کند. دومین دلیل این‌که پس از تغذیه از برگ درختان سراغ پوست درخت رفته و با خوردن آن، موجب مرگ و نابودی کامل شمشاد می‌شود.
بابایی تصریح کرد: سومین دلیل این‌که هر پروانه بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ تخم می‌گذارد که با توجه به این تخم‌گذاری زیاد و تکثیر در پنج نسل و داشتن شش سن لاروی می‌توان تصور کرد که فاجعه‌ای برای رویشگاه‌های شمشاد شمال کشور در حال رخ‌دادن است.
مدیرکل منابع طبیعی مازندران (ساری) یادآور شد: نخستین آلودگی رویشگاه‌های شمشاد در حوزه این اداره کل در هفت مردادماه سال ۹۵ در مناطق شمشادی پارک جنگلی آشتیانی شهرستان نور با خسارت شدید مشاهده و گزارش‌شد.
وی درباره اقدامات انجام‌شده برای مهار آفت شب‌پره اظهار داشت: انجام عملیات گشت و سرکشی روزانه تمامی رویشگاه‌های شمشاد حوزه اداره کل به وسعت بیش از هفت هزار هکتار به‌منظور پیش‌آگاهی و در صورت لزوم کانون‌کوبی مناطق آلوده، شناسایی نخستین منطقه آلوده به این آفت در پارک جنگلی نور و در ادامه آن سایر مناطق از جمله اقدامات است.
از کل مساحت ۱۲۲ هکتار مناطق آلوده، سطحی حدود ۲۷ هکتار شدیداً آلوده است که برگ و پوست درختان توسط آفت تغذیه‌شده که این مناطق در رویشگاه‌های شمشاد پارک جنگلی نور و جنگل‌های اشتروش قرار دارد.
بابایی عنوان کرد: برگزاری دو جلسه کارگروه تخصصی گیاه‌پزشکی منابع طبیعی اداره کل به‌منظور بررسی وضعیت شب‌پره شمشاد و راهکارهای مقابله با آن و مکاتبه با پدافند غیرعامل استانداری مازندران و مدیریت بحران استان و گوشزد خطرات آفت شب‌پره و درخواست همکاری و محلول‌پاشی مناطق بحرانی به وسعت ۳۷ هکتار طی دو مرحله از دیگر اقدامات است.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری نوشهر نیز با بیان این‌که برخی از درختان و گونه‌های مقاوم جنگل‌های شمال مانند شمشاد، ملج و شب خوس در حال از بین رفتن است، می‌گوید: جنگل‌های شمال از منظرهای مختلف ازجمله تجاری دارای اهمیت است.
رحمت علی‌زاده افزود: وقتی به وضعیت درختان جنگل‌های شمال می‌نگریم، می‌بینیم که برخی گونه‌های مقاوم مانند شب خوس، ملج و شمشاد در آن از بین رفته است، درحالی‌که در ساخت بسیاری از ساختمان‌های قدیمی ازاین گونه استفاده‌شده است. آفت شب‌پره تاکنون در ایران وجود نداشته و نخستین‌بار، اواخر خردادماه سال جاری در شمشادهای محوطه نمک‌آبرود چالوس مشاهده شد. از آن‌جاکه این منطقه یک منطقه گردشگری است و گردشگران خارجی در آن تردد بسیاری دارند، به‌احتمال زیاد از طریق آن‌ها یا شمشادهای زینتی همراه آن‌ها و همچنین از طریق رویشگاه شمشاد آلوده کشور آذربایجان هم‌مرز با آستارا گیلان به مناطق شمشادخیز کشورمان واردشده است.
پویش نجات شمشادها در مازندران
با توجه به روند رو به رشد گسترش آلودگی آفت شب‌پره، سازمان‌ها و انجمن‌های مردم‌نهاد اقدام به تشکیل پویشی برای حمایت از آخرین ذخیرگاه شمشادهای خزری در مازندران کردند و یکی از این کمپین‌ها در منطقه صلاح‌الدین‌کلای نوشهر شکل گرفته است. یکی از اعضای پویش نجات شمشادهای خزری می‌گوید: باید برای نجات شمشادها که هویت جنگل‌های خزری هستند، تلاش ویژه شود و مسئولان باید از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد بهره گیرند، چرا که اگر فکری به حال این گونه نشود، به زودی آن را از دست خواهیم داد.
طبق نظر کارشناسان، استفاده از تله‌های نوری، شیوه‌ای آسان و اغلب موثر و بی‌خطر برای جمع‌آوری انواع زیادی از حشراتی که آفت درختان جنگلی هستند، ازجمله آفت نوپدید شب‌پره شمشاد محسوب می‌شود. همچنین با توجه به شب‌پرواز بودن آفت شب‌پره شمشاد و در اجرای مصوبات دبیرخانه واپایش (کنترل) و مبارزه با آفت شب‌پره شمشادِ اداره کل منابع طبیعی نوشهر، برای مهار آفت مذکور و به‌منظور کاهش انبوه جمعیت آفت در عرصه‌های جنگلی، به‌صورت آزمونه‌ای (پایلوت) در منطقه پارک جنگلی سی‌سنگان ۲۰ عدد تله نوری به همت کارشناسان اداره حفاظت و حمایت نصب شد.
گفتنی است شمشاد هیرکانی با نام علمی بُوکسوس هیرکانا (Buxus hyrcana) درختی همیشه‌سبز و بومی جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران است که در فهرست گونه‌های گیاهی در خطر انقراض اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد.
