خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ امید باتو*: انتخابات بعنوان یک کنش سیاسی و همچنین یکی از ارکان مهم دموکراسی، یکی از ابزارهایی است که برای تعیین سرنوشت هر ملتی در اختیار آنها قرار دارد. این ابزار شاید از لحاظ شکلی در نقاط جغرافیایی مختلف با همدیگر متفاوت باشد ولی نفس و روح آن یکی می باشد.اگر چه انتخابات معمولا به عنوان یک پروسه و فرآیند سیاسی تعریف شود ولی اثر بخشی نتیجه آن بر روی حوزه های دیگر انکار ناپذیر است. نتیجه انتخابات در هر نوع انتخابی اعم از ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان، شوراهای محلی و …، چه سلبی و چه ایجابی حوزه های مختلف شامل اقتصاد، فرهنگ، اجتماع، محیط زیست، صنعت، بازار، روابط دیپلماتیک، حسن همجواری کشورهای مختلف و … را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
همانگونه که ذکر شد یکی از این حوزه ها که از انتخابات و پروسه های سیاسی تاثیر می پذیرد حوزه محیط زیست می باشد که خود بستری برای موارد و مسائل دیگر می باشد. پس از انقلاب صنعتی سیر تخریبی محیط زیست در مقیاس جهانی روند صعودی داشته است که این مهم سبب گردیده محیط زیست در معنای واقعی کلمه تا جایی آسیب ببیند که تبعات و آسیب های جدی ناشی از آن تمامی جنبه های حیات بشر را تحت تأثیر خود قرار دهد.
تخریب محیط زیست در سطح کره مسکون (و به تبع آن در ایران) تماما از یک مدل کلی پیروی می کند و آن هم صرفاً ناآگاهی و عدم شناخت محیط زیست می باشد.
اهمیت محیط زیست بعنوان بستر حیات و همچنین شناخت آسیب ها و تردیدهای این حوزه در تعدادی از کشورها منجر به طرح محیط زیست به عنوان یک پارادایم در زندگی اجتماعی و نیز سیاستگذاری های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … در سطح کلان گردیده است به همین دلیل در این کشورها موضوع محیط زیست فراخور ارزش واقعی آن از اهمیت خاصی برخوردار بوده و در نتیجه می توان گفت که در این کشورها به دلیل اعمال و تشدید سیاست‌هاینظارتی، آموزش و منطبق نمودن سیاست‌های توسعه ای بر مبنای مصالح و منافع محیط زیست، میزان تخریب و آلودگی‌های این حوزه تعدیل و تا اندازه ایی کنترل گردیده است. هر چند که بدلیل واحد بودن محیط زیست، آلودگی و تخریب در هر نقطه‌ای از جهان، آثار تخریبی بر روی دیگر نقاط را به دنبال خواهد داشت.
آثار گرمایش جهانی، آلودگی هوا و باران های اسیدی، گرد و غبارهای ناشی از خشکیدن تالاب‌ها، پاکتراشی جنگل ها، از بین رفتن شریان های رودخانه ای ناشی از سدسازی ها و … همگی متاثر از ماهیت واحد محیط زیست کره مسکون می باشد. در کشورهای در حال توسعه و همچنین کشورهای توسعه نیافته اما موضوع محیط زیست بسیار متفاوت تر می باشد. سیاستگذاری های دولت در این کشورها رسیدن به توسعه به هر قیمتی می باشد.
عدم توجه به موضوع محیط زیست که برای بقای نسل حاضر و همچنین نسل های آینده امری حیاتی می باشد، توسعه را در این کشورها به چالش می کشد چرا که توسعه بدون توجه به محیط زیست بدون شک توسعه ایی ناپایدار و حتی تهدیدی جدی برای ساکنان این مناطق خواهد بود.
انتخابات ریاست جمهوری کشورمان روز ۲۹ اردیبهشت ماه علیرغم نگرانی طیف وسیعی از فعالین و ناظرین سیاسی از ایجاد جو عدم مشارکت توسط بعضی جریانات خاص، با حضور گسترده مردم در پای صندوقهای اخذ رای برگزار گردید. در زمینه انتخابات و تعیین دولت ها توسط مردم، آنچه در ارتباط با حفاظت محیط زیست حائز اهمیت است برنامه محور بودن دولت ها در برخورد با موضوع محیط زیست می باشد.
برنامه هر دولتی نیز در عرصه انتخابات به مخاطبان عرضه می شود که البته می توان گفت سیر برنامه ها و سبد شعارهای انتخاباتی تا اندازه زیادی منعکس کننده خواست، علایق و سلایق آحاد جامعه رای دهنده می باشد. موضوع محیط زیست در انتخابات سال ۱۳۹۶ یکی از موارد اصلی در مناظره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری بود از این‌رو می توان چنین پنداشت که جامعه ایرانی نیز با توجه به درک واقعی از محیط زیست، قرائت و خوانشی کارشناسی از اهمیت موضوع در مباحث مربوط به توسعه، دیدگاه علمی تر و واقع نگرتری به محیط زیست پیدا کرده است.
حسن روحانی در این دوره نسبت به ۱۳۹۲ بیشتر و جدی تر بر روی محیط زیست تمرکز نمود که این حساسیت در برنامه ها و همچنین شعارهای تبلیغاتی ستاد انتخاباتی روحانی نمود بیشتر و برجسته تری یافته است. این پررنگ تر شدن مولفه محیط زیست در برنامه ها و سخنرانی‌های رییس‌جمهور در میان انبوهی از خواست ها و مطالبات مردم و نیز وعده و وعیدهای نامزدهای دیگرناشی از چند موضوع می باشد:
۱- حسن روحانی دولت اول خویش را دولت محیط زیستی نامید. کابینه با رویکرد احیای دریاچه ارومیه جلسات متعددی تشکیل داده و در نهایت کارگروهی برای حل مشکلات آن تشکیل گردید که بنا به آخرین اظهارات رئیس این کارگروه، دریاچه ارومیه تا سال ۱۴۰۴ به تراز اکولوژیک خواهد رسید. اقدامات احیایی تالاب هورالعظیم به منظور نجات این تالاب و همچنین مهار یکی از کانون های اصلی گرد
و غبار داخلی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت. دیپلماسی وزارت خارجه به کمک محیط زیست آمده و موضوع کانون های خارجی گرد و غبار نیز برای یافتن راهکارهای اجرایی مورد توجه قرار گرفت. در راستای کاهش و کنترل آلودگی هوا ضمن بهسازی موتور خودروهای تولید داخل، بنزین تولیدی پتروشیمی که دارای مقادیر زیادی بنزن بود حذف و بنزین یورو ۴ جایگزین آن گردید که هم اکنون این نوع بنزین در ۴۰ شهر بزرگ کشور در حال عرضه می باشد. همچنین یکی از معضلات تاریخی در ساختار سازمان حفاظت محیط زیست، موضوع معیشت و پایین بودن میزان حقوق و دستمزد کارکنان این سازمان بوده که در دولت روحانی اقدامات مثبتی برای رفع این نقیصه انجام گردید که البته کافی نبوده و برای مرتفع نمودن کامل آن، اقدامات جدی تری مورد نیاز است.
۲- با توجه به اینکه اصلی ترین مشکل محیط زیست در سرتاسر دنیا مسائل مربوط به عدم شناخت محیط زیست می باشد لذا آموزش بعنوان یک استراتژی اصلی با راهبردهایی به همین منظور در اولویت برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
از جمله این راهبردها می توان به میزان تولید برنامه های آموزشی با محتوای محیط زیست در رسانه ملی، راه اندازی مدارس طبیعت، راه اندازی پویش های مختلف در سطح کشور با رویکرد آموزشی و فرهنگ سازی از جمله پویش سه شنبه های بدون خودرو، تبلیغات گسترده به منظور استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی و دوچرخه، برنامه های آموزشی از قبیل یک ساعت با محیط بان، تفاهم نامه های آموزشی با وزارتخانه‌هایی چون آموزش و پرورش به منظور درج دوره های آموزشی محیط زیست در تقویم آموزشی این وزارتخانه، ایجاد واحد درسی به نام انسان و محیط زیست در برنامه آموزشی مقطع دبیرستان و … اشاره کرد.
۳- یکی از اصول مهم در حفاظت محیط زیست همان مشارکت مردمی است که این مشارکت از مجرای جامعه مدنی و تشکل های محیط زیستی می گذرد. تشکل ها یا سمن ها (سازمان های مردم نهاد) چون از بطن مردم و جامعه مدنی برخاسته اند و از طرفی با نهاد حاکمیت و مراکز قدرت در ارتباط هستند لذا می توانند هم مطالبات مردم را دسته بندی، تلطیف و به دولت منتقل نموده هم اینکه بعنوان بازوی اجرایی دولت نیز عمل نموده و خواست حاکمیت را در سطح جامعه عملی نمایند. دولت روحانی بر خلاف دولت های نهم و دهم ضمن حذف نگاه امنیتی به تشکل ها و سازمانهای مردم نهاد، به توسعه ی آنها پرداخته و با تقویت سمن ها در واقع به رواج مفاهیم محیط زیست در سطح جامعه پرداخته است.
البته بجز مواردی که در صدر به توضیح آنها پرداخته شد موارد دیگری نیز از عملکرد دولت تدبیر و امید در بخش محیط زیست وجود دارد اما ذکر تک تک این موارد از حوصله این بحث خارج می باشد. در مجموع با توجه به عملکرد بسیار مثبت این دولت و با نگاه ویژه رئیس‌جمهور به مولفه محیط زیست به جرات می توان گفت ادامه دولت عقلانیت می تواند به فراگیر شدن مفاهیم محیط زیست در سطح جامعه ایرانی منتهی شده لذا رای به روحانی رای به محیط زیست بود. انشالله دولتمردان کشور اعم از وزرا، مدیران ارشد و میانی نیز به تاسی از رئیس جمهور نگاه تقلیل گرایانه به موضوع را در تصمیم گیری های خویش حذف و با نگاهی علمی و منطقی به محیط زیست، در راستای توسعه پایدار گام بردارند.
منبع: زیست بوم
