خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)؛ نویسنده: آرزو میرزاخانی/ مدتی می‌شود که خبر یورش به باغی در خیابان فرشته سرخط خبرهای رسانه‌ها شده است؛ خبری که واکنش بسیاری از دوستداران محیط زیست و البته برخی مسئولان شهری را به دنبال داشته؛ اما این نخستین باغی نیست که درختانش زنده‌زنده سوختند و نابود شدند. زمان زیادی از قطع درختان در باغ فرشته نمی‌گذرد. دی ماه سال گذشته بود که یکی از اعضای شورای شهر تهران این خبر را اعلام کرد. محمد حقانی آن زمان اعلام کرد کمیته محیط زیست شورای شهر تهران برای بررسی قطع درختان در باغ چهار هزار و ۵۰۰ متری در خیابان دکتر حسابی به محل مذکور مراجعه کردند و از آن‌جا که مالک تابلوی شناسه در اطراف ملک خود نصب نکرده بود، متوجه غیرقانونی‌بودن اقدامات در این باغ شدیم.رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران از بررسی این موضوع توسط کارشناسان کمیته متبوعش خبر داد و گفت: متوجه شدیم بخشی از درختان شمال ملک تخریب شده و بخشی از بناهای قدیمی هم در حال تخریب هستند. همچنین در بخشی از ضلع غربی ملک، کارگران در حال تجهیز کارگاه و حفر چاه و دپو کردن درختان قطع شده بودند.
مشخص نیست درختان با کدام مجوز قطع شده‌اند
در آن زمان حقانی در مصاحبه‌ای اعلام کرد مشخص نیست مالک باغ با چه مجوزی اقدام به قطع درختان کرده است. مسلماً این ملک خصوصی است؛ اما بدون مجوز درختان را قطع کرده‌اند.
این در حالی است که هر قطع درختی باید با مجوز شهرداری باشد و پیش از آن موضوع باید در کمیسیون ماده ۷ که نماینده شورا و شهرداری در آن حضور دارند، مورد بررسی قرار گیرد.
در صورتی که شهرداری مجوز بدهد، تنها اجازه جابه‌جایی درختان را دارند؛ در غیر این‌صورت هر اقدامی غیرقانونی است.
وقتی درختی در مسیر عملیات ساختمانی قرار می‌گیرد، اگر در همان ملک جابه‌جا شود، مشکلی ندارد؛ اما مشخص نیست که در همان ملک جابه‌جا می‌شود و به همین علت لفظ جابه‌جایی جنبه شوخی دارد. از آن زمان تاکنون یعنی در چند ماه گذشته قطع درختان در این باغ متوقف نشده است. این را برخی از رسانه‌ها گزارش کرده‌اند. عملیات عمرانی در این باغ همچنان در حال اجراست.
محمد حقانی اکنون در این باره می‌گوید: آخرین خبری که از باغ فرشته دارم، این است که قرار شده دیگر ساختوسازی در آن انجام نشود. چمران، رئیس شورای شهر تهران، هم بر این موضوع تأکید کرده‌اند. در مدتی هم که من از همسایه‌ها خبر می‌گیرم و یک نفر را به‌طور ویژه مأمور بازدید از این ملک کرده‌ام، هیچ اقدام اجرایی در باغ فرشته صورت نگرفته است؛ یعنی نه درخت دیگری قطع شده و نه ساختوسازی صورت گرفته است.
باغ فرشته مصادره می‌شود!
این‌طور که حقانی می‌گوید باغ فرشته باید مصادره شود، چرا که اتفاقاتی که در این باغ افتاده مصداق بارز ماده ۶ قانون شهرداری‌ها است که می‌گوید: «هر کس عالماً و عامداً و برخلاف مقررات این قانون مرتکب قطع شود یا موجبات از بین رفتن درختان مشمول این قانون را فراهم سازد، به حبس تا سه سال و پرداخت جزای نقدی بر حسب نوع و محیط، سن درخت و موقعیت آن از یک هزار ریال تا یکصد هزار ریال محکوم خواهد شد». در این قانون همچنین آمده است: «در صورتی که قطع درخت از طرف مالکان به نحوی باشد که باغی را از بین ببرد و از زمین آن به صورت تفکیک و خانه‌سازی استفاده کند، همه زمین به نفع شهرداری ضبط می‌شود و به مصرف خدمات عمومی شهر و محرومان می‌رسد»؛ بنابراین این باغ هم باید مصادره شود و در اختیار شهرداری قرار گیرد.
هرچند از گفته تا عمل راه زیادی است؛ اما در صورتی که سخنان حقانی صحت داشته باشد، باغ فرشته که دیگر درخت زیادی در آن باقی نمانده است، به زودی به نفع مردم مصادره می‌شود تا به پارک یا فضای سبز تبدیل شود؛ اما این نخستین بار نیست که درختان باغی در تهران زنده‌زنده سوزانده می‌شوند. در سال‌های اخیر رشد برج‌سازی‌ها و بلندمرتبه‌سازی‌ها در کنار تب پاساژ‌سازی در تهران سبب شده تا سازه‌های بتنی جای درختان سر به فلک کشیده را بگیرند.
مصوبه‌ای که باغ‌های تهران را نابود کرد
برخی از منتقدان یکی از دلایل اصلی نابودی درختان و باغ‌های تهران را مصوبه مربوط به باغ‌ها می‌دانند که در سال‌های گذشته یعنی در دوره دوم شورای شهر تهران به تصویب رسید. بر اساس این مصوبه قانونی، مالک اجازه دارد که در ۳۰ درصد از ملک خود که باغ است ساختوساز داشته باشد. گفته می‌شود که درست از همین زمان یعنی سال ۱۳۸۳ بود که تخریب باغ‌های تهران شدت گرفت. چرا شدت گرفت؟ به این علت که تا پیش از آن تخریب باغ‌های تهران بیش‌تر شبانه و با زد و بندهایی صورت می‌گرفت؛ بنابراین عملاً با قانونی‌شدن این کار در ۳۰ درصد از ملک، قطع درختان هم دیگر قانونی شد و حمایت شهرداری را هم گرفت.
آمارها و تصاویر هوایی از شهر تهران نشان می‌دهد که از آن زمان تاکنون حدود پنج هزار هکتار باغ در تهران نابود شده است. این مصوبه همچنین باعث شد تا برج‌هایی با ارتفاع ۳۰ متر در کنار ساختمان‌هایی با کم‌تر از پنج طبقه ساخته شوند. پیش از تصویب این قانون، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در تاریخ۲۲/۱/۱۳۶۲ ضوابط و مقررات شهرسازی مربوط به نحوه افراز و تفکیک باغ‌ها و مزارع واقع در محدوده شهری را تصویب کرد. بر اساس ماده ۳ این مصوبه حداقل مساحت تفکیک باغ‌های شهری دو هزار متر مربع و حداکثر سطح اشغال ۱۰ درصد تعیین و حداکثر تراکم ساختمانی مجاز نیز ۲۰ درصد در حداکثر دو طبقه بر روی زیرزمین تعیین شد. پس از تصویب قانون زمین شهری در سال ۱۳۶۶ و در اجرای ماده ۱۴ آن وزارت مسکن و شهرسازی در سال ۱۳۷۳ دستورالعملی تحت عنوان دستورالعمل اجرایی ماده ۱۴ قانون زمین شهری تهیه و ابلاغ کرد.
نقش احمدی‌نژاد در تصویب قانون قطع درختان باغ‌ها
در این قانون که برای کل کشور لازم‌الاجراست، ضوابطی مشابه ضوابط مقرر در مصوبه سال ۱۳۶۲ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مقرر شد و در طول نیم قرن تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی شهرهای مختلف نیز طبق همین قاعده (۲۰ درصد تراکم و ۱۰ درصد سطح اشغال) درباره باغ‌های شهری در طرح‌ها اعمال شده است. با وجود این، محمود احمدی‌نژاد در سال ۸۲ به عنوان شهردار تهران لایحه شماره ۱-۸۲۴۳۹۳۵/۸۲۱۰ با موضوع «اصلاح مصوبه ضوابط اجرایی مربوط به چگونگی اجرای ماده یکم قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۱/۳/۵۹ شورای انقلاب را جهت بررسی به شورای اسلامی شهر تهران ارائه داد.
علی‌محمد بشارتی، وزیر کشور، که در آن زمان جانشین شورای شهر بود، در سال ۱۳۷۳ این ضوابط را امضاء و ابلاغ کرد. با وجود این محمود احمدی‌نژاد با اضافه‌کردن چند ماده به این مصوبه درباره ساختوساز در باغ‌ها بر خلاف قانون و خارج از صلاحیت شهرداری و شورای شهر اقدام به تعیین ضوابطی برای بلندمرتبه‌سازی در باغ‌ها کرد. در نهایت این لایحه حدود چهار ماه بعد در پنجاه و سومین جلسه رسمی، علنی و فوق‌العاده شورای اسلامی شهر تهران (دوره دوم) در سال ۱۳۸۲ به تصویب رسید.
میراث‌های باقی‌مانده درختان هم در حال نابودی است
حقانی، درباره این قانون و تأثیر آن در تخریب باغ‌های تهران می‌گوید: باغ‌های به‌جای‌مانده از تهران قدیم امروز مساحت بسیار کمی در شهر دارند. شاید بتوان گفت که درختان باغ‌های کن با بیش از یک‌هزار و ۲۰۰ هکتار و برخی باغ‌های پراکنده کنونی تنها میراث باغی بر جای مانده از درختان سبز گذشته در تهران هستند. در سال‌های گذشته این فضاهای سبز که ریه‌های شهر بودند به دست سودجویان نابود شد و آنچه هنوز دارد باغ‌های تهران را به ورطه نابودی می‌کشاند، قانون برج‌باغ‌هاست.
به باور او در گذشته کمیسیون ماده ۵ و اکنون قانون برج‌باغ‌ها باعث شده تا لطمه بزرگی به باغ‌های شهر تهران وارد شود. با وجود انتقادها هنوز هم به استناد این قانون پروانه ساختوساز در باغ‌های تهران صادر می‌شود و باقی‌مانده باغ‌های تهران با این قانون در حال قلع و قمع‌شدن هستند.
در حالی که منتقدانی همچون حقانی و حتی برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به وجود چنین قانونی و تأثیر آن در نابودی باغ‌های تهران انتقاد دارند، در کنار قطع گسترده درختان در باغ‌های تهران، هنوز پایه‌گذاران این قانون از جمله مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، نه تنها حاضر به پذیرفتن این موضوع نیستند، بلکه قصد دارند این قانون را در دیگر شهرهای کشور هم اجرایی کنند.
او در سال ۸۴ در شورای عالی استانها اعلام کرد: در شورای شهر تهران مصوبه اجرایی قانون حفظ و گسترش فضای سبز (برج‌باغ) مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفته و اجرای آن نتایج خوبی نیز به همراه داشته است. با توجه به فواید اجرای این قانون، شورای عالی استانها بعد از انجام اصلاحاتی در آن، در صدد اجرای این طرح در سراسر کشور برای حفظ باغ‌های موجود در کشور است.
از آن‌جا که درصد قابل توجهی از درختان پایتخت در زیر لوای پرچم این قانون قطع شده‌اند، به نظر می‌رسد که شورای پنجم بایستی با پیگیری این موضوع، در جهت لغو این قانون گام‌هایی اساسی بردارد.
منبع: سبزینه
منبع: سبزینه
