خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: فاطمه باباخانی/ قرق‌های اختصاصی بالاخره پس از ۵۰ سال در ایران اجرایی و نخستین پروانه‌های شکار نیز پس از سال‌ها حفاظت سرمایه‌گذاران خصوصی و جامعه بومی و محلی از سوی سازمان محیط زیست برای آن‌ها صادر شد. با این حال داستان قرق اختصاصی با وجود رفع موانع قانونی همچنان موضوعی جنجالی است. منتقدان این شیوه از حفاظت همچنان بر موضع خود درباره غیراخلاقی بودن شکار گله‌مندند و در مقابل گروهی معتقدند وضعیت موجود حفاظت عملگرایانه را اجتناب‌ناپذیر کرده است و باید به هر وسیله‌ای جلوی انقراض گونه‌ها را گرفت. اما وضع مناطق قرق شده، چگونه است؟ به هر کدام چند پروانه شکار داده شده است؟ و اصولا چه افرادی به این عرصه ورود پیدا کرده‌اند؟ در منصورآباد رفسنجان گروهی از شکارچیان قرق اختصاصی را به راه انداخته و توانسته‌اند تجربه موفقی را از تکثیر حیات وحش شکل دهند؛ در حالی که در یزد سرمایه‌گذار خصوصی ورود پیدا کرده است. طاهر قدیریان، کارشناس حیات وحش، درباره مباحث اخلاقی ایجاد شده درباره قرق اختصاصی گفت: بحث ما در موضوع قرق اختصاصی انتخاب یک منطقه با جمعیت حیات وحش پایین، شکار غیرمجاز بالا و نبود مدیریت یا یک زیستگاه حفاظت شده توسط مردم به‌عنوان پشتیبان مناطق حفاظت شده با داشتن اکوسیستم پویا است. در منطقه نوع دوم بر اساس قوانین بین ۴ تا ۶ درصد پروانه به دارنده قرق داده می‌شود. مناطق قرق اختصاصی عموما در کنار یا بین مناطق حفاظت شده قرار دارند، با توجه به این‌که ضریب حفاظت در محدوده‌های قرق بالاست، آیا می‌توان به این نتیجه رسید که امن شدن مناطق آزاد شکارچیان را به‌سمت عرصه‌های چهارگانه سوق می‌دهد، قدیریان در این‌باره عنوان کرد: ایجاد قرق‌های اختصاصی در اطراف مناطق حفاظت شده نقش ضربه‌گیر را خواهد داشت؛ زیرا جامعه محلی درگیر کار شده و به این ترتیب حفاظت را گسترش می‌دهد. وی افزود: شکارچیان یا باید از جنس جامعه محلی باشند یا با راهنمایی آن‌ها وارد منطقه شوند؛ از این رو اگر مشارکت جامعه بومی حداکثری باشد حفاظت در عرصه‌های چهارگانه هم افزایش می‌یابد. اطراف کالمند قرق شده و همین امر به افزایش تعداد جمعیت آهو منجر شده است.قدیریان همچنین در پاسخ به این پرسش که شکارچیان با توجه به علاقه‌ای که به این کار دارند به هر حال به سمت شکار می‌روند و این امر به تهدید مناطق چهارگانه منجر می‌شود، عنوان کرد: شکارچیان را نمی‌توان با خط‌کشی سنجید، آن‌ها چند دسته‌اند، شکارچی قانونمند، غیرمجاز و فردی که به‌واسطه خصومت و انتقام به کشتار حیات وحش اقدام می‌کند. همچنین کسانی که فروشنده گوشت هستند ازجمله این دسته‌بندی‌ها محسوب می‌شوند؛ از این رو در هر منطقه‌ای که قرار است قرق اختصاصی انجام شود باید مطالعات درباره انگیزه‌های شکار انجام شود. درباره گروهی که برای تامین مالی به شکار مبادرت می‌کنند، تامین منابع مالی راهگشا بوده و برای گروه شکارچیان تفریحی نیز مشارکت در حفاظت اثرگذار است. وی اضافه کرد: اگر قرق‌های اختصاصی در بحث مشارکت و نظارت سازمان محیط زیست در دو بعد علمی، آموزش به‌خوبی عمل کند، می‌تواند به حفاظت از حیات وحش کمک موثری کند. با این حال این قرق‌ها تنها یکی از راه‌های حفاظت هستند و نباید سایر گزینه‌ها را از نظر دور داشت. باید مشکلات حقوقی و میزان مشارکت و سایر مسائلی را که دارای ابهام هستند در موضوع قرق اختصاصی به مرور برطرف کنیم و شاید بتوان نام آن را به ذخیرگاه‌های مردم‌نهاد نیز تغییر داد.
یوسفی، مدیر گردشگری قرق اختصاصی علی‌آباد یزد، بیان کرد: فعالیت‌های داوطلبانه این قرق از سال ۱۳۸۹ آغاز شده است و پنج تا شش منبع آبی در این منطقه ساخته شد. استخدام چهار محیط‌بان، موتور، ماشین و احداث پاسگاه از دیگر اقداماتی بود که در راستای تشکیل قرق اختصاصی صورت گرفت. وی محدوده این قرق را ۵۰ هزار هکتار عنوان کرد و افزود: این منطقه بین دو منطقه حفاظت شده و در راستای ایمن‌سازی این مناطق انتخاب شد. در همین راستا برای پوشش منابع آبی کالمند نیز به ساخت منابع در این منطقه نیز اقدام شده است؛ زیرا همه باید دست به دست هم دهیم تا محیط زیست و در بعد خاص آن حیات وحش ارتقا یابد.
مدیر گردشگری قرق اختصاصی علی‌آباد در همین رابطه به وجود ۶ آهو در این محدوده ۵۰ هزار هکتاری در ابتدای قرق اشاره و اضافه کرد: در سرشماری‌های اخیر این تعداد ۵۶ عدد است. همچنین ۲۰۰ کل و بز در این محدوده زیست می‌کردند که اکنون به عدد ۱۱۰۰ رأس رسیده‌اند. چنین افزایشی سازمان محیط زیست را قانع کرد تا جواز شکار را در اندازه‌های محدود به ما ارائه کند.
وی درباره تعداد پروانه‌های اعطا شده به این قرق گفت: ۱۲ پروانه شکار دریافت کرده‌ایم که سه مورد برای گردشگران خارجی است. با این حال هدف ما تنها شکار نیست و حفاظت را در سرلوحه کار خود داریم.
یوسفی در این خصوص که تشویق سرمایه‌گذاران برای ورود به حوزه قرق اختصاصی نیازمند اقتصادی بودن این شیوه است، آیا هزینه‌های صورت گرفته در برابر پروانه‌های اعطا شده این توجیه را دارد؛ عنوان کرد: نخستین مساله برای ورود به این حوزه علاقه به محیط زیست و حیات وحش است؛ اما در طولانی مدت این بازدهی را خواهد داشت.
وی در این‌باره که آیا حیات وحش ایران جذابیتی برای شکارچیان خارجی دارد، گفت: برخی گونه‌ها مانند قوچی که از نژاد کرمان بوده، گونه خاصی است که برای خارجی‌ها جذابیت دارد. با این حال در محدوده قرق علی‌آباد تعداد قوچ‌ها کم است و قصد داریم نسبت به افزایش تعداد آن‌ها اقداماتی را انجام دهیم.
مدیر گردشگری قرق علی‌آباد یزد بیان کرد: از زمان آغاز به کار قرق تاکنون یک میلیارد تومان هزینه شده است و صدور پروانه‌ها انگیزه ما را برای هزینه‌کرد گسترده‌تر بالا برده است. از این رو قصد داریم تعداد آبشخورها را بالاتر ببریم.
وی قرق اختصاصی را یک معادله برد- برد دانست و اضافه کرد: در محدوده قرق قصد داریم طبیعت‌گردی را رونق دهیم و در این راستا از ظرفیت‌های جامعه محلی بهره بگیریم. ستاره‌بینی، تور در طبیعت، دوچرخه‌سواری و کوهنوردی ازجمله جذابیت‌های طبیعت این منطقه هستند.
استدلالی که بر مبنای آن قرق‌های اختصاصی بنا شده است شکار یک‌گونه به قیمت حفظ سایر گونه‌هاست، نظر شما درباره این گزاره چیست، یوسفی در پاسخ گفت: در یزد ۲۰۰ کل به‌دلیل بی‌آبی تلف شدند؛ اما اگر یکی از این کل‌ها با پروانه شکار می‌شد، بودجه آن می‌توانست یک‌سال آب و غذای آن‌ها را تامین کند.
منبع: سبزینه
منبع: سبزینه
