خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)؛ نویسنده: فاطمه رمضانیان/ فارغ‌التحصیلان کشاورزی ایران از سوی کشورهایی نظیر قزاقستان، با شرایطی نظیر مجوز کار و اقامت، تسهیلاتی چون وام‌های کم‌بهره همراه با بازپرداخت طولانی و امکان تنفس، خرید تضمینی تمامی محصولات تولیدی، یا در اختیار داشتن یک گلخانه تنها با سهام ۱۵ درصدی جذب می‌شوند. این خبری است که نه تنها فارغ‌التحصیلان کشاورزی که بسیاری از دانش‌آموختگان بیکار و مشغول به کار کشور را نیز برای مهاجرت وسوسه می‌کند. این اطلاعیه‌ها که این روزها با اذعان بر همکاری‌های مشترک ایران و قزاقستان در زمینه کشت فراسرزمینی منتشر می‌شود، شرایطی را یادآوری می‌کند که اگر در ایران وجود داشت، کشاورزان ترغیب به مهاجرت نمی‌شدند و صنعت کشاورزی نیز رونق می‌گرفت و می‌توانست نجات‌دهنده کشور از بحران بیکاری و اقتصاد تک‌قطبی باشد و در نسل جوان کشاورزی کشور ایجاد انگیزه کند. اما کارشناسان کشاورزی کشور این روزها به دیده نگرانی به مساله کشت فراسرزمینی نگاه می‌کنند و معتقدند سردرگمی‌ها و سوء‌مدیریت‌های کشاورزی در ایران، در کشت فراسرزمینی نیز وجود دارد و برخی از افرادی که مهاجرت کرده‌اند، از دولت گله دارند که زمینه مهاجرت را فراهم کرده؛ اما زمینه اجرا و اشتغال را فراهم نکرده است. به گفته متولیان حوزه کشاورزی تسهیلاتی نظیر وام‌های کم‌بهره و خرید تضمینی صد در صدی از سوی کشورهایی نظیر قزاقستان، بیش‌تر جنبه تبلیغ دارد و تسهیلات به شکلی که تبلیغ می‌شود نیست، عمده تسهیلات در نظر گرفته شده باید از سوی ایران اعمال شود و دولت در این زمینه دچار مشکل است. کارشناسان معتقدند با این‌که کشت فراسرزمینی یکی از انواع رایج کشت در جهان است، کشورهایی که به آن روی آورده‌اند از صنعت کشاورزی داخلی مناسبی نیز برخوردارند و برای نسل آینده کشاورزی در کشور خود نیز تدابیری اندیشیده‌اند. این در حالی است که ایران همچنان درگیر چالش‌های کشاورزی داخلی است و با توجه به وجود این چالش‌ها، کارشناسان نسبت به موفقیت کشت فراسرزمینی خوش‌بین نیستند.سیدجواد قریشی‌ابهری، معاون برنامه‌ریزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، با اشاره به این‌که شرکت‌های داخلی برای تامین نیروی تولید در طرح کشت فراسرزمینی وارد عمل شده‌اند، گفت: در کشورهای تازه استقلال یافته، زمین و آب به میزان کافی و با قیمت مناسب در دسترس است و تاکنون چند شرکت داخلی با اخذ مجوز از سازمان نظام مهندسی برای توسعه کشت فراسرزمینی وارد عمل شده‌اند.
معاون برنامه‌ریزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور با تاکید بر این‌که در این کشورها قیمت زمین یک پنجم قیمت ایران است، ادامه داد: نظام مهندسی به شرکت‌ها و فارغ‌التحصیلان رتبه علمی می‌دهد و در حال حاضر یکی از شرکت‌های ایرانی که فعالیت خود را به‌طور رسمی در قزاقستان آغاز کرده، در حال جذب نیرو از ایران است.
قریشی‌ابهری در پاسخ به صحت اطلاعیه‌هایی که این روزها در فضای مجازی برای جذب مهندسان ایرانی برای فعالیت‌های کشاورزی در قزاقستان وجود دارد، گفت: این اطلاعیه‌ها نیازمند پیگیری است و باید دید از سوی کدام شرکت‌ها منتشر شده است. در حال حاضر نمی‌توان درباره صحت یا عدم صحت آن قضاوت کرد، اما رتبه علمی نظام مهندسی کشاورزی به شرکت‌های تایید شده ایرانی دارای مجوز فعالیت در کشورهای خارجی، این شرکت‌ها را به‌راحتی قابل پیگیری کرده است. همچنین فارغ‌التحصیلان کشاورزی که آن‌ها نیز دارای رتبه و تاییدیه نظام مهندسی هستند توسط این شرکت‌ها جذب کشت فراسرزمینی خواهند شد و چه در کشور مقصد و چه در داخل کشور، صحت شرکت‌ها و افراد قابل پیگیری است.
بحران آب، بهانه کشت فراسرزمینی
در این‌خصوص همچنین علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی، با اشاره به این‌که کشت فراسرزمینی به‌گونه‌ای که در حال حاضر تبلیغ می‌شود راحت نیست، گفت: واقعیت این است که آنچه در تبلیغات مشاهده می‌شود با آنچه به واقع رخ می‌دهد متفاوت است. در کشت فراسرزمینی نیز مشکلات ساماندهی، یکی از عمده مشکلات است.
خان‌محمدی در پاسخ به افزایش مهاجرت دانش‌آموختگان کشاورزی به کشورهایی نظیر قزاقستان گفت: متاسفانه مدیریت منسجمی در اجرای برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی وجود ندارد و برای پر کردن خلأها به‌جای مدیریت صحیح، خلأ دیگری ایجاد می‌شود. کشت فراسرزمینی به خودی خود طرح مناسبی است که در کشورهای پیشرفته نیز از آن استفاده می‌کنند؛ اما چگونگی انجام آن و همچنین سامان دادن به کشاورزی داخلی در کنار آن از نکات حائز اهمیت است.
مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی در پاسخ به این‌که این روزها از کشت فراسرزمینی به‌عنوان عامل عبور از بحران آب نام می‌برند، گفت: بحران آب به بهانه‌ای تبدیل شده که به کشاورزی در سایر کشورها روی بیاوریم و با این‌که این نوع کشت یکی از انواع رایج کشت در جهان است؛ اما کشورهایی که به آن روی آورده‌اند، از صنعت کشاورزی داخلی مناسبی نیز برخوردارند و برای نسل آینده کشاورزی در کشور خود نیز تدابیری اندیشیده‌اند.
این مقام مسئول با تاکید بر این‌که نمی‌توان به آینده کشت فراسرزمینی ایران امیدوار بود، ادامه داد: مشکل صنعت کشاورزی ایران نه فقط بحران کم‌آبی که مدیریت ضعیف و فقدان برنامه‌ریزی است. در حال حاضر در محصول استراتژیک گندم به خودکفایی رسیده‌ایم؛ اما برنامه‌ای برای حفظ خودکفایی وجود ندارد و انگیزه کشاورزان از بین رفته است. مسئولان خلأها را به وجود می‌آورند و برای پر کردن خلأ، نیروی جوان کشاورزی کشور را به خارج از کشور می‌فرستند.
مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی در پاسخ به این‌که تسهیلات در نظر گرفته شده از سوی کشورهایی نظیر قزاقستان اغوا کننده است، اظهار داشت: تسهیلات به آن شکل که تبلیغ می‌شود وجود ندارد. عمده تسهیلات در نظر گرفته شده باید از سوی ایران اعمال شود و دولت در این زمینه دچار مشکل است. بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی افراد که برای کشت فراسرزمینی مهاجرت کرده‌اند پس از مدت‌ها دوندگی درپی تسهیلات از دولت گله دارند که اگر زمینه مهاجرت را فراهم کرده برای اجرا نیز امکانات لازم را فراهم کند.
وی ادامه داد: در ایران رقمی در حدود ۱۰۵ میلیون تن تولید سالانه وجود داد و ساماندهی سخت نیست. مشکل کشاورزی داخل تنها بحران آب نیست. تنظیم بازار و نحوه پرداخت تسهیلات و بازپرداخت و خرید‌های تضمینی که ارتباطی به بحران آب ندارد. اگر مساله تنظیم بازار حل می‌شد، نیازی به مهاجرت نسل جوان کشاورزی کشور نبود؛ اما بحران آب به بهانه‌ای تبدیل شده تا تنظیم بازار و خرید تضمینی هم نادیده گرفته شود و به جای آن کشت فراسرزمینی با صدای بلند اعلام می‌شود. خان‌محمدی با اشاره به این‌که مهاجرت فارغ‌التحصیلان کشاورزی به بهانه تسهیلات و خرید‌های تضمینی اتفاق می‌افتد، افزود: این در حالی است که کشت فراسرزمینی نیز مانند صنعت کشاورزی داخل، لبریز از عدم مدیریت و برنامه‌ریزی است و به‌درستی دنبال نخواهد شد، سردرگمی‌هایی که در ایران وجود دارد، در سایر کشورهای مقصد کشت فراسرزمینی نیز وجود دارد.
مهاجرت دانش‌آموختگان کشاورزی
علیرضا بزرگی، رئیس نظام مهندسی کشاورزی استان تهران نیز سابق بر این ضمن اظهار دلایل مهاجرت فارغ التحصیلان کشاورزی گفت: مشکلات تامین نقدینگی و منابع آبی، قیمت تمام شده بالای محصول، قوانین سخت‌گیرانه در تولید، سود بالای تسهیلات بانکی، بازار رسانی محصولات تولیدی، تعدد واسطه‌ها تا عرضه محصول به بازار، تامین مواد اولیه باکیفیت و درآمد کم تولیدکنندگان بخش کشاورزی در کنار بیکار ماندن فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی باعث شده است که طیف بزرگی از کشاورزان و سرمایه‌گذاران و مهندسان کشاورزی از کشور خارج شوند و همراه با خود ذخایر ژنتیکی، اشتغال، تولید و بسیاری از موارد دیگر را خارج کنند.
بزرگی با اشاره به این‌که در بخش کشاورزی کشور علاوه‌بر مدیریت ناموفق، جذابیت‌های کشاورزی نیز به خوبی نشان داده نشده، افزود: سرمایه‌گذار دیگر تمایل به حضور در صنعت کشاورزی ندارد و سود آن را بخور و نمیر می‌داند. به کشاورزی داخل لطمه وارد شده و در اوج تولیدات داخلی محصول کشاورزی وارد شده است و به جای تسهیلات ارزان قیمت، جلوی پای کشاورزان سنگ‌اندازی شده است.
رئیس نظام مهندسی کشاورزی استان تهران خاطرنشان ساخت: زمانی که سرمایه از کشور فرار کرده باشد و بستری برای اشتغال یک فارغ‌التحصل وجود نداشته باشد. این دانش‌آموخته جوان و پرانرژی را کشورهای دیگری که به‌دنبال نیروی کار جوان هستند و جمعیت پیری دارند یا کشورهایی که جویای نیروی تحصیل‌کرده هستند، جذب می‌کنند.
منبع: سبزینه
منبع: سبزینه
