خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: ملیحه محمودخواه/ هرجا که درخت باشد، نزولات آسمانی هم ذخیره می‌شود؛ به همین دلیل هر جا که درخت کاشته شود، آن‌جا هم آب خواهیم داشت، هم خاک بهتر و هم هوای مطبوع‌تر. هدف از تبدیل اراضی به باغ این نیست که منابع طبیعی نابود شود، بلکه می‌خواهیم آن‌ها راحفظ و احیاء کنیم. رمضان رویین‌تن، مجری طرح اراضی شیب‌دار وزارت جهاد کشاورزی، می‌گوید: این‌که احداث باغ در اراضی شیب‌دار درست است یا نه نیاز به مقدمه دارد. در کشور ما شرایطی برای باغبانی وجود دارد که بسیاری از کشورها آرزوی آن را دارند. ما دومین کشور دنیا هستیم که تنوع اقلیمی بالایی دارد. تنوع اقلیمی باعث تنوع گیاهی می‌شود و این موضوع نیز با خود تنوع ژنتیکی را به همراه دارد. تمامی محصولات باغبانی که در کل دنیا به عمل می‌آید، در ایران و با شرایط طبیعی قابل کشت و کار است. فقط این‌جا به یک نکته اشاره می‌کنم که سرانه تولید میوه در ایران ۲۲۵ کیلوگرم برای هر نفر است که این در برابر استاندارد جهانی ۱۰۰ کیلو برای هر نفر رقم قابل ملاحظه‌ای است. اما با این وجود پتانسیل بالاتری برای این کار وجود دارد و ما ۵ تا ۱۰ برابر بیش‌تر از تولید کنونی توانایی تولید داریم.وی در ادامه می‌گوید: معاونت باغبانی با توجه به شرایط اقلیمی، اقتصادی و آب سه برنامه مشخص در دستور کار خود دارد:
۱- اصلاح و اقتصادی‌کردن باغ‌های موجود و بهره‌وری باغ‌ها؛
۲- توسعه گلخانه‌ها؛
۳- توسعه باغ‌های مثمر در اراضی شیب‌دار.
وی با اشاره به این‌که اصلاً چرا باید باغ‌ها در اراضی شیب‌دار بنا شود، می‌گوید: ۵۴ درصد از اراضی کشور ما شیب‌دار است. اراضی بعضی از استان‌ها ۸۵ درصد شیب‌دار است و در بعضی از شهرستان‌ها ۱۰۰ درصد اراضی شیب‌دارند. از کل باغ‌های موجود ۷۰ درصد آن‌ها در سطح شیب‌دار واقع شده و بر اساس آمار در جاهای شیب‌دار درخت هم هست و وجود درخت، باران را نوید می‌دهد.
رویین‌تن در ادامه می‌گوید: درخت، آب و هوا با هم سازگارند و با هم ارتباط دارند و جزو لاینفک هم هستند. برابر مطالعات انجام شده و شواهد و مدارک موجود، ۲ میلیون هکتار از اراضی شیب‌دار موجود در کشور شامل اراضی تخریبی و تبدیلی و مستثنیات مردم در نقاطی که بارندگی بالای ۴۰۰ میلی‌متر دارد، قابل درختکاری و کشت گونه‌های مثمر، گیاهان دارویی و گل محمدی است که خوش‌بختانه در برنامه ششم، دولت و مجلس احداث ۵۰۰ هزار هکتار باغ مثمر در اراضی شیب‌دار را پیش‌بینی و تصویب کرده‌اند.
وی با اشاره به بحث آبیاری این راضی می‌گوید: آب مورد نیاز این اراضی از آب سبز یا نزولات آسمانی تأمین می‌شود و در واقع اولویت احداث باغ در اراضی دارای بارندگی بالای ۴۰۰ میلی‌متر است.
رویین ادامه می‌دهد: در احداث این باغ‌ها کلیه مسائل اکولوژیکی، زیست‌محیطی، سازگاری با مسائل اجتماعی و اقتصادی، بازار مصرف و… مورد توجه قرار می‌گیرد و احداث این باغ‌ها نه تنها مغایرتی با منابع طبیعی و اقلیم و و موارد زیست‌محیطی ندارد، بلکه درختان میوه اساس و رکن منابع طبیعی و محیط زیست هر منطقه هستند؛ زیرا هر جا درخت باشد، آسمانش آبی و زمینش سبز است.
وی با اشاره به دلایلی که برای احداث باغ مدنظر است، می‌گوید: جلوگیری از تخریب و تغییر کاربری نامناسب اراضی ملی و زراعی از جمله عواملی است که باعث می‌شود ایجاد باغ از تخریب این اراضی شیب‌دار جلوگیری کند، زیرا پیش از این عدم برنامه‌ریزی صحیح باعث شده بود در بسیاری از این راضی کشت و کار شود که این مسأله هر سال باعث از بین رفتن زمین و خاک می‌شود.
مدیر پروژه اراضی شیب‌دار سازمان جهاد کشاورزی می‌گوید: در واقع این باغ‌ها نه تنها این راضی را تخریب نمی‌کند، بلکه برای اصلاح و تبدیل آن به احسنت و جلوگیری از تخریب بیش‌تر ایجاد می‌شوند.
رویین‌تن در ادامه می‌گوید: از اهداف ایجاد باغ در این اراضی می‌توان به بحث آبخیزداری و جنگل‌کاری اقتصادی اشاره کرد، زیرا هرچه درخت بکاریم از آن سو فایده بیش‌تری خواهیم برد. ذخیره نزولات آسمانی از دیگر فواید احداث این باغ‌ها است، زیرا با احداث این باغ‌ها می‌توان امید داشت که سفره‌های زیرزمینی پر شوند، زیرا هر جا که درخت باشد، نزولات آسمانی ذخیره می‌شود. تعدیل آب و هوا نیز از دیگر عواید احداث باغ‌ها در این اراضی است، زیرا درختکاری باعث کاهش دما و تبخیر می‌شود و بحث تبخیر یکی از مشکلات عمده در کشور محسوب می‌شود. از سوی دیگر با احداث این باغ‌ها از بروز گرد و خاک پیشگیری می‌شود. این باغ‌ها همچنین می‌توانند از فرسایش خاک و سیل‌های ویرانگر جلوگیری کنند، زیرا بارندگی‌ها بیش‌تر در اراضی شیب‌دار انجام می‌شود و اگر این اراضی پوشش نداشته باشند، بارندگی‌ها به جای نعمت به نقمت تبدیل می‌شوند. نبود درخت در برخی از اراضی شیب‌دار باعث شده است که به صورت سالانه ۱۵ یا ۱۶ تن فرسایش خاک داشته باشیم و ادامه این روند ما را با خشک‌سالی روبه‌رو می‌کند.
وی در ادامه می‌گوید: ایجاد کمربند سبز حفاظتی برای پیشگیری از تجاوز به منابع طبیعی می‌تواند بسیار موثر واقع شود. حفظ ذخایر ژنتیکی و تنوع گونه‌ای، کاهش بیماری‌های انسانی و دامی و گیاهی، ایجاد باغ‌های مثمر، افزایش درآمد، ایجاد اشتغال مولد، کاهش فقر و بیکاری و پدیده مهاجرت، صادرات و ارزآوری، مثبت‌شدن تراز تجاری و ده‌ها مورد دیگر می‌تواند از عواید احداث این باغ‌ها باشد.
رویین‌تن برقراری امنیت غذایی را نیز مهم ارزیابی می‌کند و ادامه می‌دهد: بحث آب هم که از موضوعات مهم حال حاضر در کشور ما به حساب می‌آید، می‌تواند با این باغ‌ها تحت تأثیر قرار بگیرد، زیرا درختکاری و ذخیره نزولات موجب جاری‌شدن رودخانه‌ها، تالاب‌ها و چشمه‌ها می‌شود.
وی در ادامه می‌گوید: اما همه این فواید به این معنی نیست که درختی از جا کنده شود و درخت دیگری جای آن را بگیرد. ایجاد باغ در صورتی به‌صرفه است که در جایی تخریب و فرسایش صورت گرفته باشد و آن وقت در احیای مجدد آن تلاش شود. در واقع همه ما یک هدف را دنبال می‌کنیم و آن هم این است که در جهت حفظ محیط زیست، آب و خاک قدم برداریم.
