به گزارش خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)، جنگلهای ارسباران بیش از ۱۶۰ هزار هکتار از شمال آذربایجان شرقی را در بر گرفته است. این جنگلها به دلیل وجود انواع گیاهان دارویی توانسته در این زمینه در کشور پرچمدار باشد. اگر به این ویژگی جاذبههای شکارگاهی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیستگاه گونههای گیاهی و جانوری کمیاب، چشماندازهای بکر و وسیع را اضافه کنیم، توقع زیادی نیست که بخواهیم این اثر منحصر به فرد را ثبت جهانی کنیم. این جنگلها که پیش از انقلاب به دلیل استفاده بیرویه بهشدت دچار شکنندگی و آسیبپذیری شده بودند، در سالهای ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ شمسی ابتدا به عنوان منطقه ممنوعه و سپس به عنوان منطقه حفاظت شده تحت حفاظت و نظارت اعلام شدند.
داور نامدار، مدیر کل اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی، میگوید: ماجرای ثبت جهانی ارسباران از سال قبل مطرح شده است. هر چند ارسباران شأن جهانی دارد و سال گذشته دیپلم افتخار ذخیرگاه گیاهی را به خود اختصاص داده است؛ اما ثبت آن به عنوان میراث فرهنگی و طبیعی بشری میتواند در امر حفاظت و توسعه سکونتگاههای آن کمک کند، زیرا با ثبت جهانی این جنگلها محدودیتها در آن بیشتر میشود و از دستاندازی بشر بیشتر دور میماند.
مدیر کل استان آذربایجان شرقی در ادامه میگوید: مزیتهای جنگلهای ارسباران بر کسی پوشیده نیست؛ اما نکتهای که این جنگلها را نسبت به سایر مناطق منحصر به فرد کرده این است که این جنگلها از مزیت ژنتیکی بیشتری نسبت به همه جنگلهای ایران حتی هیرکانی برخوردارند. وی در ادامه میگوید: گونههای جنگلی و علفی این جنگلها کاملاً دست نخورده و بکر است و زادگاه اکثر گونههای درختی مثمر که در باغهای آذربایجان به عمل میآید همین جنگلهای ارسباران است و میتوان به جرأت گفت اجداد این گونههای درختی در ارسباران است و از این نظر بسیار اهمیت دارد و به بانک ژن پوشش گیاهی تبدیل شده است.
ارسباران میتواند جهانی شود
نامدار با اشاره به اینکه در جنگلهای ارسباران مجوز هیچ نوع بهرهبرداری داده نشده است، میگوید: در این جنگلها به هیچ عنوان مجوز بهرهبرداری و انتقال چوب صنعتی و غیر صنعتی داده نشده است. حدود ۴۰ تا ۵۰ سال قبل مردم روستایی از چوب این درختان برای زغالگیری استفاده میکردند که بیشتر زمان ارباب و رعیتی این اتفاق میافتاد. به همین دلیل قسمتهایی از جنگل جوانتر به نظر میآید؛ اما از آنجا که بعد از انقلاب این جنگلها به عنوان جنگلهای حافظت شده مطرح شدند، هیچ برداشتی در آنها صورت نگرفته و به همین دلیل مناطق بکر زیادی دارد که دست نخورده مانده است. وی درباره ثبت این جنگلها به عنوان میراث طبیعی و فرهنگی جهانی میگوید: ارسباران در یکی از مناطق دهگانهای است که باید مورد حمایت انسانی قرار گیرد تا تعامل بین حیات و انسان در آن حمایت شود. مدیر کل اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذریایجان شرقی در ادامه میگوید: در جنگلهای ارسباران اجازه تغییر شرایط وجود ندارد؛ مثلاً آبادیهایی وجود دارد که تحت هیچ شرایطی نمیتوانند به شهر تبدیل شوند یا حتی بافت خانههای روستایی قابل تغییر نیست و اگر قرار است خانهای جدید در آنجا بنا شود، نمیتوان ویلایی ساخت و باید کاملاً بر اساس معماری خانههای روستایی ساخت و ساز انجام شود و این امر میتواند بافت این جنگلها و روستاها را حفظ کند. این در حالی است که مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی معتقد است که اگر این اثر ثبت جهانی شود میتواند در زمینههای مختلفی از جمله حفظ جنگل، گردشگری، میراث فرهنگی و محیط زیست در این استان اثرگذار باشد.
مرتضی آبدار بخشایش با بیان این مطلب میگوید: برای آنکه اثری در هر کجای دنیا به ثبت جهانی برسد باید استانداردهای لازم را دارا باشد و ارسباران نیز با وجود ویژگیهای خاصی که دارد میتواند به راحتی در این لیست قرار بگیرد. پوشش گیاهی، گستره پهناور جنگلی، حیات وحش منحصر به فرد و وجود بیش از هزار نوع گیاه دارویی در عرصههای جنگلی ارسباران میتواند آن را جهانی کند. وی در ادامه میگوید: پرونده ارسباران ویژگیهای منحصر به فرد دیگری مانند نخستین گنبد جهان، دقیقترین شهر دایرهای جهان، سیستم شهرسازی منحصر به فرد، تکنولوژی مواد و مصالح و ساخت برای نخستین بار را دارا است که ثبت جهانی آن را راحتتر میکند. از سوی دیگر بافت روستایی در این منطقه آنقدر جذاب و دیدنی است که میتواند خود به تنهایی به عنوان میراث فرهنگی به ثبت برسد. مدیر کل میراث فرهنگی استان آذریایجان شرقی میگوید: چندین مرحله بازدید از ارسباران و جمعبندی و تهیه گزارش نهایی توسط سازمان میراث فرهنگی صورت گرفته و قرار است نتیجه آن به سازمان یونسکو ارسال شود. اگر این اثر به ثبت جهانی برسد سومین اثر استان است که به ثبت رسیده و این میتواند بر روی روابط بومگردی، محیطزیستی و گردشگری مردم اثر مثبت بگذارد. ثبت این جنگلها هم به نفع مردم است و هم جنگل را بیش از این حفظ میکند. این منطقه با وجود داشتن کمتر از پنج صدم مساحت کشور بیش از ۱۳ درصد پوشش گیاهی ایران را در خود جای داده است و ۲۹ درصد از پستانداران، ۴۴ درصد از پرندگان، ۳۲ درصد از دوزیستان، ۹ درصد از آبزیان و ۲۰ درصد از خزندگان کشور در آن زندگی میکنند.
منبع: سبزینه
لینک کوتاه : http://iann.ir/?p=18194