خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: ملیحه تهرانی/ از دیرباز نام برخی از مناطق ایران با تولید عسل عجین شده است، بهگونهایکه عسل این مناطق نه تنها در بازار داخلی متقاضیان زیادی دارد، بلکه در بازارهای صادراتی نیز متقاضیان زیادی را جذب کیفیت خود کرده است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که در چند سال اخیر و با توجه به حرکت زنبورداری کشور به سمت تولید صنعتی که با هدف افزایش تولید صورت گرفته و همچنین قیمت بالای ملکه زنبور که مهمترین رکن در پرورش زنبورداری محسوب میشود، شاهد ورود ملکههایی از مبادی غیرقانونی هستیم که مهمترین شاخصه آنها گرانی قیمت بوده و به جهت عدم اصلاح نژاد و انتقال بیماریهای غیر بومی زیان چشمگیری را متوجه زنبورداران کشور کرده است، بهگونهایکه ضمن کاهش تولید و افت کیفیت عسل تولیدی، بازارهای داخلی و صادراتی را تحتالشعاع قرار داده است. در این میان متولیان این صنعت از عدم ارائه مجوز از سوی وزارت جهاد کشاورزی و سازمانهای مربوطه خبر میدهند و معتقدند برای جلوگیری از تداوم تخریب صنعت زنبورداری دولت باید اقدمات موثرتری انجام دهد.
در همین خصوص بهزاد بانکیپور، مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور، گفت: فقط چند مجوز محدود برای واردات ملکه صادر شده است. همچنین افرادی برای پرورش و نگهداری ملکه از وزارت جهاد کشاورزی مجوز اخذ میکنند، ولی افرادی هم به صورت غیرمجاز به پرورش ملکه مشغول هستند که نسبت به واردات غیرقانونی اقدام میکنند. وی در ادامه با اشاره به واردات غیرقانونی ملکه زنبورعسل به کشور گفت: این ملکهها چون از مسیرهای غیرقانونی وارد کشور میشوند نه تنها ناقل بیماری هستند، بلکه زمینه از بین رفتن نژادهای بومی را نیز فراهم میکنند. بانکیپور در ادامه با توجه به ورود ملکههای قاچاق به ایران گفت: با توجه به عدم سازگاری ملکههای قاچاقشده و همچنین نسل دوم و سوم (ملکه هیبرال) با شرایط اقلیمی کشور، نه تنها این ملکهها اصلاح نژاد شده نیستند، بلکه عملکرد آنها فقط برای یکدوره مناسب بوده و با توجه به قیمتهای بالا از ۵۰۰ هزار تومان تا ۲۰ میلیون تومانی نارضایتی زنبورداران را فراهم آوردهاند و در نهایت زنبورداران استفاده از ملکههای ارزان و چند نژادی برای تخمریزی را به این نوع ملکهها ترجیح میدهند.
مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری کشور در ادامه اذعان داشت: مراکز اصلاح و پرورش ملکه باید توسط اتحادیهها، تعاونیها یا تشکلها ساماندهی شوند و در قالب تخصصی نیز باید باشند که در حال حاضر شرایط به این صورت نیست و باید برای تحقق این امر آموزشهای لازم و کاربردی داده شود. بانکیپور درباره پرورش ملکههای اصلاح نژاد شده گفت: ایستگاههای اصلاح نژاد در ایران ۱۰تا ۱۲ سال روی ملکههای زنبور عسل کار میکنند تا از لحاظ ژنتیک و نژاد بتوانند به بهترین نوع ملکه دست پیدا کنند. وی در ادامه گفت: مراکز اصلاح و پرورش بهتر است تکثیر و پرورش ملکه را در اختیار پرورشدهندگان ملکه زنبور عسل قرار دهند که برای تحقق این امر پایلوت ملکههای اصلاح شده برای نخستینبار توسط زنجیره تأمین ملکههای اصلاح شده صندوق حمایت از صنعت زنبورداری اجرا شده است.
مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری در رابطه با واردات ملکههای زنبورعسل گفت: واردات ملکه به کشور ممنوع است و طی یک سال گذشته نیز مجوز خاصی از کانال دامپزشکی برای واردات ملکه صادر نشده و این در حالی است که شش ایستگاه اصلاح نژاد ملکه در ایران مشغول به فعالیت هستند که روش آنها مبتنی بر روشهای علمی و سنتی است.
نژاد ناخالص ملکه زنبورعسل در ایران
در ادامه مهران علیمحمدی، یکی از زنبورداران نمونه کشور، گفت: پرورش ملکه زنبور عسل در ایران از ملکههایی که در ایران تولید و پرورش داده شدهاند انجام میشود، چرا که در ایران واردات ملکه زنبور عسل نداریم. البته در سال ۶۲واردات ملکه انجام شد که از کشور نیوزیلند خریداری شدند، ولی آلوده به کنه وارورا بودند و به اسم ملکه آمریکایی فروخته شدند که باعث از بین رفتن ملکههای دیگر و انتقال بیماری و وارد شدن خسارت به زنبورداران شد.
علیمحمدی در ادامه بیان داشت: واردات به صورت محدود از اربیل عراق انجام میشود و بخشی نیز از ملکههای وارد شده به کشور به صورت قاچاق هستند که از کیفیت نژاد مرغوبی برخوردار نیستند. وی با اشاره به بهترین نژاد ملکه در ایران گفت: نژاد ملکههایی که در ایران هستند خالص نیست و از ۴نژاد ایرانی، ایتالیایی، آمریکایی و آفریقایی هستند که پس از اصلاح نژاد به یک نژاد برتر تبدیل شدهاند. این زنبوردار با عنوان اینکه در ایران صادرات و واردات ملکه به صورت قانونی وجود ندارد، درباره میزان تولید عسل گفت: میانگین برداشت عسل در برخی کشورها از جمله کانادا ۱۲۰کیلوگرم در هر کندو است، ولی در ایران این میزان به ۷تا ۱۲کیلوگرم میرسد.علیمحمدی در ادامه به امکانات برای پرورش ملکه زنبور عسل اشاره کرد و گفت: یک پرورش دهنده برای پرورش ملکه زنبور عسل باید محیطی به مساحت ۲۵تا ۵۰کیلومتر داشته باشد که شرایط منطقه نگهداری زنبور عسل در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است و قیمت هر ملکه زنبور عسل که با توجه به فصل بهای آن تعیین میشود، بین ۳۵تا ۶۰هزار تومان است.
گفتنی است از ابتدای اسفندماه تا انتهای اردیبهشت بهترین زمان خرید و پرورش ملکه است. این زنبوردار نمونه کشور در ادامه اذعان داشت: عمر مفید و اقتصادی یک ملکه ۲ سال است که در سال اول۵۰ درصد تخمریزی، در سال دوم ۳۰درصد و در سال سوم ۲۰درصد تخمریزی دارد؛ اما عمر خود ملکه زنبور عسل ۵سال است. از مشخصات یک ملکه خوب وضع استقرار تخمها به صورت منظم و به هم فشرده است. همچنین با وجود یک ملکه خوب سلولهای خالی بین کلنی کمتر دیده میشود. وی در ادامه گفت: هر کندوی عسل به طور میانگین ۲۵۰هزار زنبور دارد که از این میزان سالانه ۷تا ۱۲ کیلو عسل برداشت میشود.
منبع: سبزینه