تبدیل تالاب انزلی به نیزار

رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی درباره پروژه مبارزه با گیاه مهاجم سنبل‌آبی می‌گوید: در ادامه فعالیت‌های دبیرخانه پژوهشی مبارزه با گیاه مهاجم سنبل‌آبی مستقر در پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور، اسناد تهیه شده سه طرح در بهمن ماه ۱۳۹۴ به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان و اداره حفاظت محیط زیست استان گیلان ارسال شد. محمد پورکاظمی با اشاره به این‌که طی اردیبهشت و خردادماه ۱۳۹۵ دفاعیه‌های لازم با حضور شورای پژوهشی و مشاوران دو سازمان مذکور انجام گرفت، تصریح می‌کند: علاوه‌بر این طرح‌های مذکور در کارگروه بررسی احیای تالاب انزلی در استانداری گیلان نیز مورد طرح قرار گرفت. وی اظهار می‌دارد: در ادامه بررسی‌های اداره کل محیط زیست گیلان، طرح جامع مبارزه بیولوژیک به‌دلیل کمبود اعتبارت و موانع موجود برای ورود گونه‌های کنترل‌کننده بیگانه، مورد موافقت قرار نگرفت و به پیشنهاد اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان با تلفیق اسناد پروژه‌ها، طرح بررسی پراکنش، بوم‌شناسی و کنترل گیاه سنبل‌آبی در تالاب انزلی تهیه شد. طرح مذکور در نخستین نشست منطقه‌ای آموزش، پژوهش و توسعه پایدار سازمان حفاظت محیط زیست کشور که در تیر ماه ۱۳۹۵ در هتل سفیدکنار انزلی برگزار شد، ارائه شده و مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و در نهایت موافقت‌نامه انجام طرح تحقیقاتی مذکور در مردادماه ۱۳۹۵ به امضای روسای پژوهشکده آبزی‌پروری و اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان رسید. پورکاظمی با بیان این‌که این طرح شامل چهار پروژه بررسی پراکنش گیاه، بررسی کنترل شیمیایی گیاه سنبل‌آبی، شناسایی فون حشرات در گیاه سنبل‌آبی و مطالعه عوامل بیماری‌زای قارچی همراه گیاه مهاجم سنبل‌آبی است، تصریح می‌کند: عملیات اجرایی هریک از این پروژه‌ها به‌صورت جداگانه از شهریورماه امسال آغاز شده است. این مقام مسئول در موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور در ادامه گفته‌های خود به رشد بی‌رویه سنبل‌آبی در تالاب بین‌المللی انزلی اشاره می‌کند و می‌گوید: تغییرات اقلیمی جهانی و نبود مدیریت کارا در بخش آبخیز و اراضی تالاب انزلی سبب شده تا ارزش‌های آن یکی پس از دیگری از بین رود. وی با اشاره به این‌که تغییرات شدید تالاب انزلی طی سالیان اخیر به دفعات گزارش شده است، اذعان می‌دارد: این تالاب دیر زمانی نه چندان دور واجد تمامی ویژگی‌ها و ارزش‌های اکولوژیک شناخته شده تالاب‌های بین‌المللی بود به‌گونه‌ای که یکی از مهم‌ترین زایشگاه‌های ماهیان ارزشمند دریای خزر در ناحیه جنوب غربی این دریا محسوب می‌شد. همچنین تالاب انزلی نقش به‌سزایی در حفظ محیط زیست شمال کشور و شهرهای پیرامون خود داشته است. وی با اشاره به این‌که رسوب‌گذاری شدید و رشد گسترده گیاهان آبزی تغییرات شدیدی را در ساختار و عملکرد آن سبب شده است، تصریح می‌کند: پیکره آبی بخش‌های شرقی، جنوبی و مرکزی تالاب انزلی تحت تاثیر دو عامل یاد شده تهی از آب شده و تبدیل به نیزار، چمنزار و جنگل شده‌اند.  به گفته پورکاظمی، این بخش‌ها تنها در هنگام بارندگی شدید و سیلاب دارای چند سانتی‌متر آب می‌شوند و پس از هر سیلاب، رسوب‌گذاری بیش‌تر و کاهش عمق بیش‌تر نواحی فوق رخ می‌دهد. حوضچه غربی به‌عنوان تنها پهنه آبی باقیمانده که از نظر شیلاتی اهمیت داشته و در امرار معاش ساکنان اطراف نقش اساسی دارد نیز روند نابودی را طی کند؛ رشد سریع گیاهان آبزی و متراکم شدن آن‌ها در فصول رویش از چالش‌های عمده این بخش از تالاب بوده، به‌طوری که حتی عبور و مرور شناورها در آن نیز غیر ممکن شده است. وی بیان می‌دارد: طی گشت‌زنی‌های اخیر انجام شده در تالاب انزلی در راستای انجام پروژه‌های بررسی پراکنش سنبل‌آبی و میگوی رودخانه‌ای، مشخص شد که عدم کنترل رسوب و گیاهان آبزی سبب شده تا تالاب انزلی به صورت شبکه‌ای از کانال‌ها تبدیل شود که ارزش‌ها و کارکردهای یک تالاب بین‌المللی را نخواهد داشت. این مقام مسئول در موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور به اجرای پروژه مبارزه با سنبل‌آبی در تالاب انزلی اشاره می‌کند و می‌گوید: سند تایید شده مبارزه با گیاه سنبل‌آبی توسط محیط زیست به سازمان مدیریت استان گیلان جهت اجرا در پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی انزلی ابلاغ شده است. به گفته وی، طی جلسات متعدد در دبیرخانه پژوهشی سنبل‌آبی در ماه‌های اخیر، شش فقره سند تحقیقاتی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان و همچنین محیط زیست گیلان ارسال شده است که براساس جلسه مسئولان پژوهشکده با معاونت فنی محیط زیست تصمیم‌گیری شد تا با هدف کنترل وجهت‌دهی پروژه‌ها، چهار پروژه با یکدیگر تلفیق و در قالب یک سند به تایید محیط زیست رسیده و به سازمان مدیریت استان جهت اجرا در پژوهشکده ابلاغ شود. پورکاظمی اظهار می‌دارد: در چند سال گذشته این گیاه زیبا، ولی به‌شدت مهاجم مشکلات و معضلات عظیم اقتصادی و اجتماعی و حتی نظامی را در بسیاری کشورها سبب شده است و سال گذشته این گیاه برای نخستین‌بار در تالاب انزلی مشاهده شد. به گفته وی، یک سال پس از نخستین مشاهده سنبل‌آبی در دو بخش کوچک از تالاب انزلی، گیاه مهاجم در کل بخش غربی پراکنش یافت. در راستای انجام پروژه بررسی پراکنش گیاه سنبل‌آبی در تالاب انزلی تمامی بخش‌ها اعم از پهنه‌های باز آبی نواحی غربی، مرکزی و شرقی، کانال‌ها و رودخانه‌های ورودی همچنین نواحی حاشیه‌ای توسط مجری پروژه از پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور مورد بررسی قرار گرفت. رئیس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور با بیان این‌که به‌واسطه بارندگی ماه‌های اخیر و وجود سیلاب‌های موقت امکان گشت‌زنی در اکثر مناطق میسر شد، ادامه می‌دهد: نتایج بررسی نشان داد که یک سال پس از نخستین مشاهده سنبل‌آبی در دو بخش کوچک از تالاب انزلی، گیاه مهاجم در کل بخش غربی پراکنش یافته است. وی با اشاره به این‌که گیاه مذکور از واحدهای کوچک یک بوته‌ای تا وسعت بیش از ۱۰ مترمربعی در تالاب انزلی رویت شد، یادآور می‌شود: سنبل‌آبی با سایر گیاهان حاشیه‌ای از قبیل نی و لویی و گیاهان شناور مثل آزولا همراه بوده و در بسباری از مناطق گل‌دار بودند. جمع‌آوری این گیاه در بسیاری از نقاط به دلیل عدم دسترسی، بسیار دشوار است؛ همچنین به دلیل رشد سریع گیاه احتمال توسعه شدید آن در نواحی پراکنش یافته زیاد بوده که لزوم جمع‌آوری آن طی جلسه‌ای در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان به استحضار سازمان‌های مسئول رسیده است.

وی همچنین به فعالیت موسسه تحقیقات برنج رشت درباره مبارزه با سنبل‌آبی اشاره می‌کند و می‌گوید: طی جلسات مشترکی که تاکنون با این موسسه برگزار شده، کارشناسان موسسه تحقیقات برنج به تاثیر برخی از سموم کشاورزی در کنترل سنبل‌آبی اشاره کرده‌اند.
منبع: سبزینه