خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: محبوبه قرمز چشمه/ امسال درحالی جشن خودکفایی گندم پس از یک دهه وقفه در کشور برگزار شد که این خودکفایی به مازاد بیش از ۳ میلیون تنی گندم منجر شد؛ مازادی که با توجه به تحمیل هزینه‌های بالا عدم مصرف آن نیز زیان مضاعفی را متوجه دولت می‌کند. به‌گونه‌ای‌که مسئولان برای جلوگیری از این زیان مضاعف برای ورود گندم به بورس کالا برای جذب مشتریان خارجی و داخلی برنامه‌ریزی کردند. هر چند در بحث ورود گندم به بورس کالا با توجه به تفاوت قیمت حدود ۳۷۰ تومانی قیمت گندم داخلی با نرخ‌های جهانی دولت برای ایجاد انگیزه و امکان رقابت با بازارهای صادراتی یارانه‌ای مضاعف را متحمل شده و گندم را با نرخ‌های صادراتی عرضه می‌کند؛ اما کارشناسان این حوزه معتقدند نه تنها برای حمایت از منافع تولیدکنندگان پایش اطلاعات و عملکرد بورس کالا الزامی است، بلکه تجربه ناموفق عرضه جو در بورس کالا باعث می‌شود تا تمایلی برای ورود تجار به بورس وجود نداشته باشد؛ بنابراین برای جلوگیری از این زیان بهتر است با ارائه الگوی کشت نسبت به تولید این کالای استراتژیک متناسب با نیاز کشور برنامه‌ریزی شود.علی‌قلی ایمانی، رئیس بنیاد ملی توانمند‌سازی گندم‌کاران ایران، در ارتباط با بورس گندم گفت: در برنامه ششم توسعه خرید تضمینی گندم توسط دولت تصویب شده است و بر این اساس دولت باید گندم را از کشاورز خریداری کند که با توجه به تولید بیش از نیاز، برنامه‌ریزی برای ورود گندم به بورس و صادرات آن صورت گرفت.
ایمانی در ارتباط با سازکار فروش گندم در بورس گفت: گندم در سال ۹۴با قیمت تضمینی ۱۲۷۰۵ریال از کشاورز خریداری و در بورس همین گندم ۹۰۰۰ریال قیمت‌گذاری شد و این یعنی دولت هم به کشاورز در مقام تولیدکننده و هم به خریدار یارانه می‌دهد.
وی دلیل دادن این یارانه به خریدار را قیمت جهانی گندم دانست و افزود: ما ۳ میلیون تن مازاد تولید گندم در کشور داریم که این میزان را به بورس فرستاده‌ایم. قیمت گندم در بازارهای جهانی در حدود ۹۰۰۰ریال است، و در صورتی که قیمت گندم بالاتر از این در بورس تعیین شود، بازرگانان و صنایعی که نیاز به گندم دارند، تمایلی برای خرید نشان نمی‌دهند. در واقع این قیمت‌گذاری در جهت تشویق بازرگانان به خرید گندم داخلی و امکان رقابت نسبت به نرخ‌های جهانی است.
وی در ارتباط با مکانیسم صادرات در بورس گندم گفت: گندم از کشاورز با قیمت تضمینی خریداری می‌شود و با در نظر گرفتن قیمت جهانی آن، در بورس قیمت آن مشخص می‌شود. خریداران خارجی نیز می‌توانند در این بورس شرکت کنند.
ایمانی با بی‌تأثیر دانستن صادرات گندم بر بازار داخلی گفت: صادرات گندم بر بازار آن در داخل تأثیر خاصی ندارد. فروش گندم در بورس گندم صورت می‌گیرد؛ به این شکل که مازاد گندم در بورس قیمت‌گذاری می‌شود و خریداران چه داخلی و چه خارجی امکان شرکت و خرید آن را دارند. وی با بیان این که گندم‌کاران معتقدند نباید گندم به بورس راه یابد، گفت: گندم نباید در بورس فروخته شود و در غیر این‌صورت باید سازکاری برای آن تعریف شود تا کشاورز سردرگم نشود، چرا که گندم به عنوان یک محصول استراتژیک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
لزوم خودکفایی در تولید گندم
سید راضی نوری، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، در ارتباط با میزان مازاد گندم گفت: سالانه ۳ میلیون تن تولید گندم مازاد بر مصرف داریم که مقرر شده این میزان از طریق بورس فروخته شود.
نوری با بیان این که ۸۰ درصد تولید گندم جهان در دست چند کشور است که اتفاقاً با ما دشمن هستند، گفت: بر اساس نگاه استراتژیک تولید داخلی گندم با وجود هزینه زیاد و ضرر مالی باید انجام شود.
وی در ارتباط با سودآوری فروش گندم در بورس گفت: فروش گندم در بورس نه تنها سودی را عاید دولت نمی‌کند، بلکه با توجه به یارانه‌ای که هم در تولید و هم در فروش می‌دهد، عملاً با زیان مواجه می‌شود.
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در ادامه افزود: خودکفایی در زمینه تولید گندم جزو ملزومات کشور است و در ارتباط با آن نباید نگاه سودجویانه داشته باشیم، چرا که گندم نخستین قلم از سفره غذایی مردم را تشکیل می‌دهد و با توجه به آن که در جهان نسبت به تولید آن انحصار وجود دارد، در صورت عدم خودکفایی و وابستگی به واردات آن، تولیدکنندگان گندم می‌توانند در مواقع حساس از این نقطه ضعف به عنوان اهرم فشار استفاده کرده و به منافع خود در ایران دست یابند.
وی در ادامه با ناکارآمد دانستن بورس و تأکید بر لزوم وجود برنامه‌ای برای مدیریت مازاد گندم گفت: باید تدابیری اندیشیده شود تا برای مازادی که در زمینه گندم وجود دارد، برنامه‌ای تدوین و اجرا شود تا سطح زیرکشت گندم بیش از نیاز داخلی نباشد، چرا که تولید گندم در داخل به شکل سنتی و با هزینه بسیار زیاد انجام می‌شود. این نماینده مجلس یکی از مهم‌ترین راهکار‌های مدیریت گندم مازاد را کاهش سطح زیر کشت دانست و گفت: باید بتوانیم بر اساس برنامه‌ای دقیق سطح زیر کشت را به اندازه نیاز کاهش دهیم و با تولید به اندازه در این زمینه، پتانسیل‌ها را به سمت خودکفایی در سایر محصولات کشاورزی همچون دانه‌های روغنی که در آن ۹۵ درصد وابستگی وجود دارد ببریم، و طی برنامه‌ای ضریب خودکفایی خود را افزایش دهیم.
نیاز به پایش اطلاعات و عملکرد بورس گندم
آلبرت بغزیان، استاد اقتصاددان، با هشدار نسبت به وجود مشکلات ورود گندم به بورس گفت: اگر بورس کالا در زمینه کشاورزی وارد شود، از سمت سازمان ناظر حتماً باید پایش اطلاعات و عملکرد صورت گیرد تا از کاغذبازی جلوگیری شود، چرا که ورود کالاهای استراتژیک به بورس با مشکلات زیادی همراه است.
وی در ادامه افزود: وجود ناظر به دلیل امکان تبانی‌ای که در این زمینه وجود دارد الزامی است، چرا که وقتی کالایی در بورس عرضه می‌شود، ذی‌نفعان با هم تبانی کرده و سعی در به دست آوردن منافع خود دارند، و از آن‌جایی که در بورس گندم کشاورزان قدرت چانه‌زنی ندارند و نمی‌تونند از منافع خود حمایت کنند، باید دقت و توجه بیش‌تری صورت گیرد.
منبع: سبزینه
منبع: سبزینه
