تخریب نرم در سایه غفلت متولیان زعفران

سیدمحمد کیایی درباره قاچاق پیاز زعفران اظهار کرد: هرگونه خروج پیاز زعفران از کشور غیرقانونی است و باید دستگاه‌های ذی‌ربط با خاطیان برخورد کنند.

مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به تولید ژرم پلاسم پیاز زعفران در ایران، افزود: منظور از ژرم پلاسم تهیه بذر گیاه است که درباره زعفران به آن پیاز گفته می‌شود و این ژرم پلاسم به صورت اختصاصی و ویژه زعفران ایران تولید می‌شود؛ بنابراین بر اساس قانون خروج آن از کشور ممنوع و غیرقانونی است.  وی با اشاره به مذاکرات وزارت جهاد کشاورزی با ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و نیروی انتظامی برای جلوگیری از خروج پیاز زعفران از کشور، ادامه داد: بر اساس این مذاکرات قرار شده تا کارشناسان سازمان‌های جهاد کشاورزی خراسان‌های جنوبی و رضوی به نیروهای مرزبانی ناجا آموزش دهند تا پیاز زعفران شناسایی شود؛ چراکه بخش عمده پیاز زعفرانی که از کشور خارج می‌شود، به صورت چمدانی و بار مسافر است. ضمن این‌که قاچاقچیان آن را به نام‌های متفاوت از مرز خارج می‌کنند و مستقیما اعلام نمی‌کنند که این ماده، پیاز زعفران است.

کیایی منشأ تولید پیاز زعفران را هلند دانست و یادآور شد: با توجه به این‌که آنچه تحت عنوان زعفران افغانستان به دیگر کشورها صادر می‌شود، از لحاظ طعم و بو شباهت زیادی به زعفران ایران دارد، به نظر می‌رسد بخش عمده‌ای از زعفران کشت شده در افغانستان منشأ ایرانی داشته باشد، چراکه زعفران ایران به لحاظ کیفیت و عطر و طعم در دنیا بی‌نظیر است.

وی علت انتقال غیر رسمی زعفران ایران به افغانستان و سپس صادرات آن به هند را تعرفه بالا (۳۵ درصدی) گمرک هند به بهانه دفاع از تولید داخلی (زعفران کشمیر) نسبت به زعفران ایران عنوان و تصریح کرد: این در حالی است که تعرفه گمرک هند نسبت به زعفران افغانستان صفر درصد است و برخی از سودجویان داخلی زعفران فله ایران را از طریق افغانستان و با نام زعفران این کشور به هند صادر می‌کنند. البته وزارت جهاد کشاورزی این موضوع را نیز در دست بررسی دارد و در تلاش است تا از طریق مجاری قانونی جلوی این انتقال غیر رسمی را بگیرد. ضمن این‌که مذاکراتی را نیز با وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌های ذی ربط از جمله گمرک وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته‌ایم تا با همکاری این دستگاه‌ها هندی‌ها را به کاهش تعرفه واردات زعفران از مبادی قانونی ایران ترغیب کنیم.

محسن احتشام، عضو هیئت مدیره شورای ملی زعفران، نیز با بیان این‌که خروج زعفران فله ایرانی مهم‌تر و بیش‌تر از قاچاق پیاز آن است، اظهار کرد: برخی دلیل آن را کمبود صنایع فرآوری و بسته‌بندی زعفران ذکر می‌کنند؛ در حالی که در خراسان‌های رضوی و جنوبی بیش از ظرفیت تولید طلای سرخ، پروانه بهره‌برداری برای صنایع بسته‌بندی و فرآوری از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر شده که در نتیجه برخی از بنگاه‌های بسته‌بندی زعفران یا با حداقل ظرفیت فعالیت می‌کنند یا در حال تعطیل‌شدن هستند. بنابراین ما به اندازه کافی صنایع بسته‌بندی داریم؛ اما آنچه مشکل اصلی است، بالا بودن نرخ تعرفه واردات زعفران از سوی هندی‌هاست.

وی با بیان این‌که قبلاً ترکیه، یونان و اسپانیا خصوصاً اسپانیا کشورهایی بودند که زعفران تولیدی ایران را به نام خودشان به دیگر کشورها صادر می‌کردند، افزود: الان به این کشورها افغانستان نیز افزوده شده است. عضو هیئت مدیره شورای ملی زعفران با تأکید بر این‌که روش خروج زعفران ایران از مرزهای شرقی، کاملاً رسمی و از طریق گمرکات است نه قاچاقی، بیان کرد: اگر دولت از بنگاه‌های کوچک و متوسط فعال در صنایع بسته‌بندی و صادرات زعفران با استفاده از مشوق‌های صادراتی و تقبل بخشی از تعرفه صادرات به هند و همچنین پرداخت تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت حمایت کند، قطعاً بخش مهمی از زعفران صادراتی ایران از افغانستان، با نام زعفران ایران به مقاصد اصلی به‌ویژه هند و چین صادر می‌شود.

وی با اشاره به ضعف زعفران ایرانی در برندسازی، گفت: برخی در دولت فکر می‌کنند برندسازی تنها با رواج صنعت بسته‌بندی و افزایش صدور پروانه‌های برای شرکت‌های بسته‌بندی و فرآوری انجام می‌شود؛ این در حالی است که مهم‌ترین موضوع در برندسازی تبلیغات است که استفاده از مشهورترین رسانه‌های تبلیغاتی دنیا، بسیار گران است که تولیدکننده ایرانی از پس هزینه‌های آن برنمی‌آید. این‌جاست که دولت باید ورود کند و سفارش تبلیغات به رسانه‌های مهم دنیا را با هدف برندسازی زعفران ایران بدهد. همچنین دولت می‌تواند با توزیع زعفران ایرانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و معتبر دنیا و بازاریابی در بازارهای جدید به نوع دیگری از این محصول حمایت کند.

احتشام تعرفه بالای واردات زعفران از سوی هندی‌ها را از دیگر معضلات فعالان این بخش دانست و تصریح کرد: به نظر من ایران می‌تواند با اعمال تعرفه بالای ۳۰ درصد برای واردات فلفل و زردچوبه از هند، با این اقدام دولت هند مقابله کرده و آن‌ها را برای کاهش تعرفه واردات زعفران از ایران تحت فشار قرار دهد. وی با اشاره به برخی شایعات مبنی بر از بین رفتن بخش مهمی از محصول زعفران باغداران خراسان‌های جنوبی و رضوی در پی سرمای شدید آذرماه تأکید کرد: سرما تنها به بخش کوچکی از باغ‌های زعفران خسارت زد، چراکه بیش از ۹۰ درصد محصول برداشت شده بود و بخش بسیار کمی از زعفران در حال برداشت باقی مانده بود که دچار سرمازدگی شد. این شایعات را دلالان برای پایین آوردن نرخ خرید از زعفران‌کاران و بالا بردن نرخ فروش به مصرف‌کنندگان مطرح می‌کنند. دلالان به دنبال ایجاد تزلزل در بازار زعفران هستند. این صادرکننده زعفران با اشاره به خرید خوب زعفران از سوی چینی‌ها گفت: متأسفانه در حال حاضر تنها چینی‌ها هستند که خریدار زعفران ایرانی هستند و نرخ تعرفه آن را به دلیل قرار دادن زعفران در لیست دارو کاهش داده‌اند. در حالی که هندی‌ها زعفران را ادویه می‌دانند و به همین سبب نرخ تعرفه واردات آن به این کشور صرفاً به بهانه حمایت از زعفران کشمیر، بسیار بالاست.

سیدعلی حسینی، دیگر عضو شورای ملی زعفران و عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان زعفران، نیز با بیان این‌که تعدادی سودجو که برخی از آن‌ها جزو صادرکنندگان معروف هم هستند، دارند زعفران ایران را از مجاری رسمی و گمرکات شرقی به صورت فله به افغانستان می‌برند و با تعرفه بسیار پایین و کم‌تر از ۵ درصد به هند صادر می‌کنند، اظهار کرد: این افراد در حال نابودسازی صنعت زعفران ایران هستند و این همسایه شرقی را به رقیبی جدی برای برند زعفران ایران تبدیل کرده‌اند. وی با اشاره به بهانه هندی‌ها برای اعمال تعرفه بر زعفران ایران ادامه داد: هندی‌ها می‌گویند این نرخ بالای تعرفه واردات زعفران ایرانی، برای حمایت از زعفران کشمیر است، در حالی که زعفران کشمیر سالانه تنها ۱۰ تن به بار می‌نشیند و محصول می‌دهد. ضمن این‌که کیفیت بسیار پایینی دارد و در داخل این کشور هم از آن استقبال نمی‌شود و بخش مهمی از مصرف کنندگان هندی زعفران، به دنبال طلای سرخ ایران هستند. عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان زعفران، برای افزایش صادرات این محصول روش رایزنی و گفت‌وگوی مقامات سیاسی و اقتصادی کشورمان با مسئولان هندی را پیشنهاد داد و افزود: اگر این رایزنی‌ها به نتیجه برسد و منجر به امضای تفاهم‌نامه گمرکی شود، ما هم می‌توانیم زعفران کشورمان را با همان نرخ افغان‌ها به هند صادر کنیم که در همین راستا جلوی خروج بیش از ۹۰ درصد زعفران تولیدی کشور به افغانستان گرفته می‌شود.

عضو هیئت مدیره شورای ملی زعفران با اشاره به ورود سالانه ۶۰ تن زعفران ایرانی به چین که بیش از ۹۰ درصد آن به صورت غیرمستقیم و از دبی به این کشور می‌رود، بیان کرد: اماراتی‌ها سالانه ۶۰ تن زعفران ایران را خریداری و سپس همین مقدار را به بسیاری از کشورها از جمله اروپا، کشورهای عربی و آفریقایی و شرق آسیا به‌ویژه چین صادر می‌کنند که درآمد خوبی برای این کشور دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا شورای ملی زعفران هیچ کاری برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان زعفران انجام نمی‌دهد، گفت: این شورا تشکیل شد تا تشکل‌های متعدد این بخش را همسو کند. بنابراین این تشکل کاری به امور جاری شرکت‌ها و بنگاه‌های فعال در زمینه تولید و صادرات زعفران ندارد. حمایت از زعفران وظیفه دولت است، ولی متأسفانه یک سازمان واحد برای حمایت از طلای سرخ نداریم. نه وزارت جهاد کشاورزی و نه وزارت صنعت، معدن و تجارت و نه سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هیچ کدام خود را متولی زعفران نمی‌دانند. حسینی با انتقاد از صندوق توسعه صادارت زعفران، ادامه داد: این صندوق یک شرکت خصوصی است که تنها ۱۰ تا ۱۵ سهامدار دارد که البته تعدادی از آن‌ها زیرمجموعه‌های یک شرکت هستند که با نام‌های متعدد به عنوان سهامدار این صندوق نام‌نویسی کرده‌اند. در واقع این شرکت ۵ تا ۶ سهامدار اصلی دارد؛ اما آیا واقعاً صنعت زعفران ایران تنها در دست همین ۵ یا ۶ نفر است؟ آن‌ها این صندوق را تأسیس کردند تا منابع مالی جذب کرده و آن را میان خود تقسیم کنند. ‌ای کاش لاقل نام آن را صندوق توسعه صادرات زعفران نمی‌گذاشتند تا این شبهه ایجاد نشود که قرار است به همه فعالان صادرات طلای سرخ ایران تسهیلات بدهند. متأسفانه این صندوق آن‌گونه که می‌خواستیم نتوانست کاری انجام بدهد.
منبع: سبزینه