صدور حکم قتل جنگلهای شمال توسط کمیسیون تلفیق مجلس
خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: ملیحه محمودخواه/ ماهها بحث تنفس جنگل در محافل مختلف مطرح شد و موافقان و مخالفان این طرح مدتها یکدیگر را زیر سوال بردند و نظرات طرف مقابل را به چالش کشیدند. بحثها گاهی نتیجه میداد و گاهی اوقات نیز بینتیجه به پایان میرسید؛ اما با این وجود بر اساس دستورالعملی که از سوی وزارت جهاد کشاورزی به سازمان جنگلها رسیده بود، بحث جلوگیری از بهرهبرداری جنگل در دستور کار قرار گرفته بود و سازمان هم در حال پیگیری و جلوگیری از بهرهبرداری بود؛ اما بررسی آن در مجلس شورای اسلامی یعنی جایی که باید این طرح به قانون تبدیل میشد، خط بطلانی بر همه این بحثها کشید و در نهایت تعویق جلوگیری از برداشت جنگل به مدت سه سال کفه ترازو را به نفع برخی از بهرهبرداران پایین برد. کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در جریان اصلاح ماده ۴۸ قانون برنامه ششم، تغییرات وسیعی در مفاد بند یک آن ایجاد کرد. این تغییرات رسماً طرح توقف بهرهبرداری از جنگلهای شمال موسوم به طرح «تنفس» را به سه سال بعد موکول کرد و با این کار ضربه دیگری به پیکره جنگل وارد کرد تا آن را همچنان زخمی نگه دارد. کارشناسانی که با جدیت طرح تنفس جنگل را پیگیری میکردند، معتقد بودند که استراحت ۱۰ ساله جنگل و جلوگیری از هر نوع بهرهبرداری از جنگل میتواند جنگلهای رو به نابودی شمال را تا حدودی ترمیم کند. این گروه میگفتند اگر دولت اعتبارات لازم را برای این طرح تزریق کند، میتوان امید به نجات جنگلهای بکر شمال داشت. با ادامه فعالیتهای حفاظتی و جنگلکاری در جنگلهای شمال با کمک مجریان قبلی میتوان در راستای شکوفایی فعالیتهای دیگر جنگل به غیر از بهرهبرداری از چوب قدم برداشت. چندی پیش این طرح در کمیسیون کشاورزی مجلس مطرح شد و مورد تأیید اعضای این کمیسیون قرار گرفت؛ اما پس از آنکه در صحن مجلس مطرح شد، برای برطرف کردن پارهای از ایرادات به کمیسیون تلفیق فرستاده شد؛ اما در نهایت تعجب خروجی این طرح فقط شعار تنفس جنگل بود و در واقعیت هیچ راهی برای این تنفس باز نشده بود. در تبصره یک ماده ۴۸، بهرهبرداری از جنگل با هدف بهداشت و حفاظت از جنگل (درختان پیر، خشک سرپا، افتاده، لاپی، و آفتزده غیرقابل احیاء) صرفاً با مجوز سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور مجاز شده است. این در حالی است که هادی کیادلیری، رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه علوم و تحقیقات، میگوید: تا کنون نیز اجرای طرحهای جنگلداری و کسب مجوز برای برداشت درختانی با همین مشخصات، صرفاً با مجوز کارشناسان و نشانهگذاران سازمان جنگلها انجام میشد، ولی متأسفانه عدم رعایت نکات فنی، جنگلهای شمال کشور را به مرز بحران رسانده است.
تبصره اضافه شده مشکلی ایجاد نمیکند
خدا کرم جلالی، رئیس سازمان جنگلها، میگوید: تبصرهای که به این طرح اضافه شده است نمیتواند مشکلی ایجاد کند و سازمان جنگلها با قوت و قدرت هرچه تمامتر کاری را که شروع کرده است ادامه میدهد و طبق دستورالعملی که وزیر جهاد کشاورزی ابلاغ کردند آن را دنبال میکنیم، زیرا طرح تنفس به نفع جنگل است و پایداری جنگل هدف همه دلسوزان منابع طبیعی است. رئیس سازمان جنگلها در ادامه میگوید: در قسمتی از این ماده آمده است که هرگونه اقدامی باید منوط به نظر سازمان جنگلها و مراتع باشد و ما با قاطعیت اعلام میکنیم که بهرهبرداری از جنگل که مصوبه آن در مجلس به تصویب رسیده است، از سال چهارم به کلی ممنوع میشود و در این فاصله با برنامهریزی میتوانیم در این راستا قدم برداریم. جلالی در ادامه میگوید: سازمان جنگلها کاملاً مصمم است که سیاستها را در برنامه ششم دنبال کند و امیدواریم که این حرکت مثبتی در راستای پایداری جنگل باشد. وی در ادامه میگوید: بیش از ۹۰ درصد از چوب مورد نیاز کشور از خارج وارد میشود و تنها ۱۰ درصد از محل جنگلهای ما تأمین میشود و با تسهیلاتی که در زمینه واردات چوب اعطاء شده است، میتوانیم بگوییم مشکلی برای صنایع چوب نخواهیم داشت. رئیس سازمان جنگلها در ادامه میگوید: ما کشوری خشک و نیمه خشک هستیم و جنگلها از ارزشهای اکولوژیکی و کارکردهای زیست محیطی مثل تولید اکسیژن و حفظ خاک و تولید آب برخوردارند و در تعادل اکوسیستم ما اهمیت بسیاری دارند و به همین دلیل باید برای حفظ آنها تلاش کنیم و اجازه ندهیم که این منابع مهم آسیب ببینند. جلالی در ادامه میگوید: سعی میکنیم از مجموع ۱۱۰ قراردادی که با بهرهبرداران داریم در سه سال اول برنامه ششم آنها را ساماندهی کنیم تا با شروع طرحهای توقف بهرهبرداری از جنگل بتوانیم بهرهبرداریها را بهطور کامل متوقف کنیم. مدتها است که طرح جنگلداری در حال انجام است و بحث رویش و برداشت جنگل در آن مطرح میشود. برای اینکه اصل تولید پایدار و مستمر در جنگل رعایت شود، مجاز نیستیم بیش از توان رویشی جنگل از آن محصول خارج کنیم. ضمن آنکه برداشت از درختان باید تابع قوانین خاصی باشد که کارشناسان با درنظر گرفتن این ضوابط، درختان مناسب برای قطع را انتخاب میکنند و انتخاب آنها باید ضوابط و شرایط خاصی داشته باشد.
تنها راه باقیمانده برای تنفس جنگل شورای نگهبان است
هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگلبانی، درباره اینکه ادامه بهرهبرداریها میتواند به جنگل صدمه وارد کند، میگوید: این طرح با اضافه شدن بند اول به ماده ۴۸ کاملاً تغییر کرده و برای آن از اصطلاحات اشتباه و غیر علمی استفاده شده است. در این تبصره به درختان پیر اشاره شده و این در حالی است که یکی از مشکلات جنگلهای شمال قطع درختان قطور و پیر است. وی که مدتها بر روی اجرای طرح تنفس پافشاری میکرد و اصرار بر اجرای آن داشت، میگوید: این بند کاملاً کارشناسی نشده مطرح شده است. در این ماده به درختان لاپی اشاره شده و معنی آن این است که از درختانی که صدمه دیدهاند و از درختان خشک و افتاده میتوان بهرهبرداری کرد. این در حالی است که ممکن است به خاطر دستکاریهایی که به صورت عمد انجام شود تعداد آنها بیشتر شود و این نشان میدهد این بند کاملاً غیر تخصصی تنظیم شده است. وی تنها راه اصلاح این قانون را ورود محکم سازمان به این بحث میداند و میگوید: تنها راهی که باقی مانده شورای نگهبان است و اگر کارشناسان سازمان اطلاعات درست را منتقل کنند، حتماً میتوانند راهی برای این ماده پیدا کنند، زیرا مخالفان طرح تنفس تا به حال نتوانستند یک دلیل فنی برای نقد طرح تنفس بیان کنند و هدف برخی از آنها تنها تخریب مدیران است. وی در ادامه میگوید: نکتهای که در اینجا خیلی قابل تأمل است این است که بیشتر نمایندگان شهرستانها از این طرح حمایت میکردند؛ اما تنها مخالفان آن خود نمایندگان شهرهای شمالی بودند و به نظر من این اتفاق خوبی نیست و برای تصویب چنین طرحهایی باید به جای نگاه محلی نگاه ملی داشت.
درختان مسن میراث طبیعی هستند و باید حفظ شوند
در تبصره دو ماده ۴۸ برداشت درختان برای طرحهای عمرانی مجاز شده است! مجلس در حالی برداشت از درختان برای طرحهای عمرانی را مجاز اعلام کرده که ایدهپردازان طرح تنفس معتقدند باید با توقف بهرهبرداری تجاری از جنگلهای شمال، اجرای هرگونه پروژه عمرانی در این اکوسیستمها محدود شود، زیرا دیگر این جنگلها تاب و تحمل تغییر کاربری بر اثر اجرای پروژههای عمرانی را ندارند. دکتر مروی مهاجر نیز میگوید: طرح تنفس به نفع جنگل است؛ اما این طرح کمی زخمی شده و در واقع خوب به تصویب نرسیده و دستکاری شده است. وی در ادامه میگوید: از این مسأله صد درصد راضی نیستم؛ اما صد در صد هم ناراضی نیستم، زیرا بالاخره بهرهبرداری به تعویق میافتد؛ اما موضوع توقف بعد از سه سال شاید به جنگل آسیب برساند. وی در ادامه میگوید: درختان مسن در جنگل جزو میراث طبیعی ما به حساب میآیند. شاید بتوان از کنار درختانی که بر اثر باد و طوفان روی زمین میافتند، گذشت؛ اما درختان مسن را باید حفظ کرد و تمام تلاشمان را میکنیم تا از قطع آنها جلوگیری شود. این استاد دانشگاه با اشاره به قراردادهایی که هنوز مدت آن به پایان نرسیده است، میگوید: این قراردادها را نمیتوان یک روزه فسخ کرد و این کار مرسوم نیست و باید منطقی برخورد کرد؛ اما لااقل باید در این سه سال راهحل مناسبی برای مدیریت آنها انجام داد. به هر حال دو تبصره گنجانده شده در ماده ۴۸ رسماً تیر خلاص به طرح تنفس است؛ طرحی که پیشبینی میشد با حمایت نمایندگان مجلس به نتیجه برسد و مجالی برای تنفس جنگل فراهم شود؛ اما نه تنها کمکی به حفظ جنگلها نشد، بلکه میراث جهانی هیرکانی را در وضعیت شکنندهتری قرار میدهد.
منبع: سبزینه