خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ نویسنده: فاطمه رمضانیان/ مکانیزاسیون در صنعت کشاورزی ایران عقب مانده است و با وجود اهمیت این موضوع به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های مهم در ارتقای صنعت کشاورزی، متاسفانه به‌دلیل آنچه کمبود نقدینگی و رویکرد کشاورزان به کشت سنتی گفته می‌شود همچنان استفاده از ماشین‌آلات در اولویت قرار نداشته و در نهایت کشاورزان ناچار به استفاده از ماشین‌آلات فرسوده قدیمی یا دستگاه‌های ناکارآمد می‌شوند که نه تنها از ارزش محصول ایرانی در بازارهای جهانی می‌کاهد؛ بلکه تولید کشاورز را نیز با ضایعات بسیار همراه می‌کند و در نهایت به زیان زراعت منجر می‌شود. کارشناسان معتقدند که زیان ناکارآمدی ماشین‌آلات بخش کشاورزی تنها به کشاورز برنمی‌گردد؛ در واقع با خارج کردن تولید از عرصه جهانی، تولید ملی بیش‌ترین زیان را متحمل می‌شود. متولیان این بخش از گران بودن ماشین‌آلات خارجی به‌عنوان علت اصلی عدم تمایل به واردات نام می‌برند. با این حال معتقدند هزینه کردن برای توسعه مکانیزاسیون، سرمایه‌گذاری موفق برای بخش کشاورزی خواهد بود و از ضایعاتی نظیر ریزش ۲ میلیون تن گندم در هر برداشت و شکستگی ۱۵ تا ۳۰ درصدی برنج خواهد کاست. اراضی کشاورزی ایران سال‌هاست که یکپارچه نیست. بسیاری از این زمین‌ها یا تغییر کاربری داده یا به‌واسطه مسائل حقوقی ازقبیل ارث و میراث، پراکنده و خرد شده‌اند. این نیز بهانه دیگری است در نگاه متولیان که توسعه مکانیزاسیون در اراضی خرد امری هزینه‌بر و بی‌نتیجه است. با این حال فعالان این حوزه معتقدند کشورهای بسیاری با محدودیت‌های بیش از کشور ما به مکانیزاسیون دست یافته‌اند و ایران نیز از این قائده مستثنی نیست، اگر عزم ملی وجود داشته باشد.در این خصوص عنایت‌الله بیابانی، قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز، با اشاره به این‌که مکانیزاسیون در صنعت کشاورزی مانند بخش تحقیقات این صنعت عقب مانده است، گفت: وضعیت جهانی صنعت کشاورزی را که دنبال می‌کنیم می‌بینیم که حمایت از این صنعت در بهترین حالت ممکن قرار دارد. تراکتور و کمباین و ماشین‌آلات کشاورزی مجهز، صنایع تبدیلی و تکمیلی و استفاده از امکانات به روز منجر به رشد این صنعت و کاهش ضایعات شده است؛ برای مثال شکستگی برنج در دنیا به‌دلیل رشد مکانیزاسیون به صفر رسیده؛ اما در ایران میزان شکستگی برنج ۱۵ درصد و حتی گاه تا ۳۰ درصد است.
قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز با تاکید بر حمایت از تکنولوژی ساخت داخل عنوان کرد: از صنایع داخلی حمایت می‌کنیم؛ اما تکنولوژی داخل کشور با صنعت روز دنیا پیش نمی‌رود و زحمت کشاورزان نتیجه‌ای را که باید داشته باشد، ندارد. تراکتورهای ساخت داخل از توان و قدرت مناسب برخوردار نبوده و کمباین‌ها با ریزش ۱۵ درصدی همراه هستند و کشاورز گرچه تولید می‌کند؛ اما مشکلاتش از زمان برداشت با ماشین‌آلات ضعیف آغاز شده و تا زمان فروش ادامه دارد.
بیابانی ضمن گلایه از این‌که تولید داخلی ماشین‌آلات هر نوع تکلیفی را به کشاورز اعمال می‌کند و کشاورزان را مجبور به هماهنگی با این ابزار می‌کند، گفت: استفاده از همین ماشین‌آلات نیز با وام‌هایی با بهره بالا برای کشاورزان میسر است، بی‌آنکه کارآمدی لازم را داشته باشد. به گفته این مقام مسئول بدون رشد مکانیزاسیون در صنعت کشاورزی، ارزش افزوده در تولید بی‌نتیجه است و محصول در زمان برداشت، عملا به محصولی بی‌ارزش در دیدگاه جهانی تبدیل خواهد شد.
وی در پاسخ به راهکارهای بهبود مکانیزاسیون در کشور گفت: ماشین‌آلات خارجی گران‌قیمت هستند و در داخل تمایلی به واردات آن نشان داده نمی‌شود. با این حال گرانی این دستگاه‌ها علت دارد و علت کارآمدی آن‌هاست. در شرایطی که ما در برداشت محصولی مانند گندم با ۲ میلیون تن ریزش مواجهیم، شکستگسی برنج داریم و محصولات به‌دلیل فقدان صنایع تبدیلی به ضایعات و زیان برای کشاورز تبدیل می‌شوند. هزینه کردن برای این ماشین‌آلات می‌تواند یکی از زیرساخت‌های نجات بخش صنعت کشاورزی باشد و به محدود و حتی قطع کردن واردات محصولات کشاورزی در آینده بیانجامد.
قائم مقام دبیرکل خانه کشاورز با اشاره به این‌که بهبود مکانیزاسیون یکی از راه‌های رسیدن به خودکفایی در محصولات کشاورزی است، گفت: می‌توانیم ماشین‌آلات دست دوم کشاورزی با بهای کم‌تر از خارج وارد کنیم. هزینه نکردن برای مکانیزاسیون به افزایش هزینه‌های بخش کشاورزی می‌انجامد و عملا هم دولت و هم کشاورز ضرر بیش‌تری می‌کنند. وقتی توان تراکتور موجب عملکرد مفید در خاک‌ورزی نیست، یعنی ما تولید را از عرصه خارج می‌کنیم و به زیان ملی عمل می‌کنیم. کشاورزی با تمام مصائبی که در ایران دارد، همچنان پابرجاست و کشاورزان ایرانی به‌سختی تولید می‌کنند و به‌سختی می‌فروشند و گاه سود اندکی دارند و گاه زیان می‌بینند. متولیان این صنعت برای ارتقای سطح تولید و ارزش افزوده از بهبود زیرساخت‌ها و به‌ویژه بهبود شرایط مکانیزاسیون دریغ نکنند.
یکپارچه نبودن اراضی بهانه رها کردن مکانیزاسیون
مجتبی شادلو، نایب‌رئیس اتحادیه باغداران و عضو مجمع ملی خبرگان کشاورزی، نیز از مکانیزاسیون به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های مهم در بهره‌وری و مدیریت هزینه‌ها نام برد و گفت: قیمت بالای ماشین‌آلات خارجی دلیل عدم تمایل واردکنندگان به واردات و بهره‌برداران به استفاده از این دستگاه‌ها است. شادلو با اشاره به این‌که اراضی کشاورزی کشور خرد هستند، افزود: در ایران مزارع یکپارچه و وسیع بسیار کم شده و اغلب اراضی به‌دلیل چالش خرد شدن با تغییر کاربری یا تقسیم اراضی به‌واسطه ارث و میراث یکپارچگی خود را از دست داده‌اند.
نایب‌رئیس اتحادیه باغداران ادامه داد: متاسفانه اراضی مستعد وسایل مکانیزه بزرگ در ایران کم است و به همین بهانه تلاشی برای استفاده بهینه از این مزارع و ارتقای سطح مکانیزاسیون صورت نگرفته که به تمایل واردکننده و تولید‌کننده بیانجامد. در حالی که الگو‌های جهانی موفق کشاورزی نشان می‌دهد که بسیاری کشورها در محدودیت‌های بیش از کشور ما به مکانیزاسیون دست یافته‌اند و ایران نیز از این قائده مستثنی نیست اگر عزم ملی وجود داشته باشد.
منبع: سبزینه
منبع: سبزینه
