بسیاری گمان می‌کنند که چوب تنها ماده درآمدزای جنگل است اما جنگل متشکل از عناصر دیگری است که ظرفیت اقتصادی دارند و می توان از آنها برای حفظ بیشتر پوشش گیاهی و گونه های جاندار بهره برداری کرد.
به گزارش خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از مهر؛ جنگل‌های هیرکانی که ٣ استان گیلان، مازندران و گلستان را دربر گرفته‌اند بخش مهمی از جنگل های ایران را شامل می‌شوند.
اهمیت حفظ این پوشش گیاهی که جزء جنگل های فسیل پهن برگ جهان است، توجه سازمان جنگل ها را به خود جلب کرده تا آنجا که پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل های هیرکانی با پیشنهاد ایران به برنامه عمران سازمان ملل و توافق دولت و این سازمان برای عملیاتی شدن طرح در دستور کار قرار گرفته است.
این پروژه دو سال پیش در قالب آزمایشی در چهار منطقه که تحت عنوان پایلوت طرح معرفی شده اند، آغاز به کار کرد.
در این راستا دولت ایران و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) با حمایت تسهیلات محیط‌زیست جهانی (GEF) با اجرای یک پروژه مشترک ۵ ساله در چهار حوزه پایلوت شرایط مدیریت مشارکت و چندمنظوره در جنگل‌های هیرکانی را ارزیابی کنند.
در این گزارش روند فعالیت های مشارکتی این طرح از سوی ساکنان جوامع محلی و مسئولان طرح در پایلوت ها به ویژه پایلوت دو هزار – سه هزار مورد بررسی قرار گرفته است.
جلیل کرمی، معاون پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی در خصوص فعالیت‌های این پروژه در پایلوت دو هزارـ‌سه هزار استان مازندران می‌گوید: ما تاکنون کارهای مطالعاتی را به انجام رسانده و اطلاعات اولیه را اخذ کرده‌ایم چون قصد داریم کار را به‌صورت علمی پیش‌بریم.
کرمی با اشاره به فعالیت های تیم بسیج محلی پروژه اضافه می‌کند: این تیم به‌صورت پیوسته روی توانمندسازی جوامع محلی کار می‌کند تا زمینه‌ساز ایجاد معیشت پایدار برای روستاییان و اکوسیستم پایدار شود.
او بابیان اینکه پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی در حوزه گردشگری کارگروهی کوچک تشکیل داده است، تأکید می‌کند: این کارگروه در حال حاضر تشکیل یک تعاونی در روستای یوج را پیگیری می‌کند که مقدمات آن انجام‌شده و کارهای اداری آن در حال رسیدگی است.
کرمی اضافه می‌کند: در پایلوت دو هزار ـ سه هزار، دو مشاور فعالیت می کنند که یکی مشاور گردشگری بوده و با آموزش و ارائه برنامه بر موضوع توسعه گردشگری این حوزه تمرکز کرده است تا مردم محلی بتوانند در آینده یک گروه فعال و پویا در حوزه گردشگری تأسیس کنند.
او ادامه داد: دیگری مشاور تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره اجتماع‌محور است که مطالعات را انجام داده و اخیراً شروع به فعالیت کرده است.
معاون پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی توضیح داد: مشاور تولیدات غیرچوبی پروژه نیز در منطقه دو هزار ـ سه هزار حضور دارد و در حال بررسی است که چگونه می‌توان از میوه‌ها و گیاهان دارویی به‌صورت کالای تجاری و به‌منظور درآمدزایی برای روستاییان حوالی جنگل بهره برد. هدف این است که به جنگل صرفاً به‌عنوان منبع تولید چوب نگاه نشود و از منابع دیگر آن نیز بهره‌برداری شود.
وی در توصیف اهداف و اقدامات پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل های هیرکانی می‌گوید: بیش از دو سال است که این پروژه آغاز به کار کرده است و تاکنون به جمع‌بندی مطالعاتی رسیده‌ایم. تمرکز ویژه بر گردشگری و تولید محصولات غیرچوبی است که برنامه‌های مرتبط با آنها در جلسات متعدد جمع‌بندی شده و حاصل آنها یک برنامه تلفیقی برای حوزه‌های پایلوت پروژه است.
تنها یک گردشگر به اقامتگاه بوم‌گردی ما آمد
جامعه محلی در پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌های هیرکانی مرکز توجه و تحقیق شناخته می شود.
در راستای تقویت فعالیت‌های جوامع محلی پروژه مدیریت جنگل‌های هیرکانی و همچنین نتیجه آن در پایلوت دو هزار ـ سه هزار یکی از ساکنان روستای یوج می گوید: ما به همراه مسئولان پروژه از سوادکوه بازدید کرده ایم و به دنبال آن توسط مردم محلی خانه‌ای قدیمی به‌منظور فعالیت بوم‌گردی، پذیرایی و اسکان مسافران و گردشگران مهیا شد اما از آن زمان تاکنون تنها یک گردشگر به این محل قدم گذاشته است و نبود گردشگران بیشتر به دلیل ضعف تبلیغات لازم است.
فهیمه شفیعی اضافه می‌کند: هزینه تبلیغات در اینترنت و سایر روش‌های تبلیغاتی برای ساکنان روستا زیاد است و انتظار ما از مسئولان طرح این است که در این امر مهم ما را یاری کنند.
او ادامه می دهد: فضای مردم روستا بسته است و از بسیاری از راه‌های درآمدزایی مطلع نیستند. در این راستا ایده‌ها و پیشنهادهای مسئولان پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل بسیار راهگشا است.
شفیعی همچنین در خصوص تهیه طرح برای فروش گیاهان دارویی عنوان می‌کند: پروژه قصد دارد با ظرفیت‌شناسی گیاهان دارویی منطقه و آموزش فراوری، خشک‌کردن و عرق‌گیری از گیاهان به مردم محلی کمک کند تا در راستای تجاری‌سازی این گیاهان گام برداشته و گرهی از مشکلات مالی خود باز کنند.
شفیعی که از ساکنان فعال روستای یوج برای تاسیس تعاونی در این محدوده است، می گوید: طرح مرتبط با گیاهان دارویی بسیار اثرگذار خواهد بود؛ در همین زمینه اقداماتی در منطقه صورت گرفته اما به دلیل شرایط فصلی فعلاً روند آن کند شده و برای پیشبرد کار مقررشده تا مشاور تهیه طرح گیاهان دارویی پروژه مدیریت چندمنظوره جنگل‌ها مجدداً اردیبهشت سال بعد به منطقه بازگردد تا طرح را دنبال کنیم.
فهیمه شفیعی یادآور می‌شود: از حدود ٢ سال پیش مسئولان پروژه و بالأخص اعضای تیم بسیج محلی به منطقه ما رفت‌وآمد می‌کنند و با حضور آنها در روستا مردم امیدوار شده‌اند. ما حتی تلاش کردیم روستاهای اطراف را با خود همراه کنیم تا بافت روستایی را از بین نبرند و بدون شک جوامع محلی روستا بهترین محافظ جنگل‌ها و مراتع خواهند بود.
