خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)؛ پیشرفت صنایع و تکنولوژی، توسعه شهرها، ازدیاد و تراکم جمعیت، افزایش وسایل نقلیه موتوری، ازدیاد مصرف سوخت‌های فسیلی، نامناسب بودن بافت شهری و در برخی موارد نامناسب بودن موقعیت جغرافیایی محل و… همگی باعث آلودگی هوا می‌شود. در این میان بخش بزرگی از این آلودگی متوجه بخش حمل و نقل است. اگر قرار است در مورد راه حل‌های آلودگی هوا اقدامی انجام شود، در گام نخست باید به شناسایی منابع اصلی آلایندگی در شهرها رجوع کنیم. تحقیقات نشان می‌دهد منابع تولیدکننده آلودگی در شهرها به طور عمده، بخش حمل‌ونقل شهری، صنایع شهری و بخش‌های خانگی و تجاری هستند. در حال حاضر حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد از تولید آلاینده‌های هوا در شهرها به‌‌ویژه کلانشهرها چه در ایران و چه در جهان، مربوط به بخش حمل و نقل شهری است (در اصفهان ۷۶ درصد، در مشهد ۷۰ درصد و در تهران ۸۰ درصد). این بخش شامل حمل و نقل زمینی، هوایی و ریلی است که درصد قابل توجهی از آن مربوط به حمل و نقل زمینی و به ویژه خودروهای سواری و موتورسیکلت‌ها است؛ در واقع تراکم خودروهای سواری و موتورسیکلت‌ها که بسیار زیادند و در عین حال ناکارا منابع انرژی را مصرف می‌کنند، یکی از عوامل مهم تولیدکننده آلودگی شهری است. اگر آمار درصد سفرهای درون‌شهری با مترو، اتوبوس، تاکسی، دوچرخه و خودروی شخصی را در برنامه پنجم شهر تهران مقایسه کنیم، می‌بینیم که این درصدها در برنامه پنجم برابر با ۹/۷، ۲۲، ۲۲، ۴/۰ و ۷/۴۷ بوده، درحالی‌که در سال ۹۳ این درصدها برابر با ۴/۱۶، ۲۱، ۸/۲۱، ۴/۰ و ۳۶ بوده است. مقایسه این ارقام نشان‌دهنده نزدیکی به اهداف برنامه و در برخی موارد عبور از اهداف برنامه پنجم شهر تهران است. حال پرسش این است که دلیل آلودگی‌های فزاینده کجاست؟ علاوه بر مسائل محیطی (شامل کاهش نزولات جوی و نوزیدن باد موافق) یکی از این عوامل تعداد خودروهای سواری و موتورسیکلتهای موجود در تهران است. در حال حاضر ۳/۳ میلیون خودرو سواری در تهران در حال تردد هستند که باید توجه داشت ظرفیت این کلانشهر تنها ۵/۱ میلیون است و این موضوع یکی از مسائل مهم در ایجاد ترافیک‌های طولانی شهری و هدررفت تزایدی سوخت است.
۱۲۰ هزار تاکسی فرسوده در کشور
ماه گذشته مدیر عامل اتحادیه سازمان تاکسیرانی کشور اعلام کرد که از مجموع ۳۲۰ هزار تاکسی که در شهرهای کشور فعالیت می‌کنند، ۱۲۰ هزار دستگاه از آنها فرسوده هستند. بنابر اظهارات مسعود طبیبی با وجود اینکه نوسازی ناوگان تاکسیرانی از بهمن ماه سال گذشته آغاز شده است، تنها یک دوم دارندگان تاکسی فرسوده نسبت به نوسازی تاکسی های خود اقدام کرده اند. همچنین از زمان آغاز طرح نوسازی تاکنون ۳۰ هزار دستگاه تاکسی جدید به ناوگان حمل و نقل عمومی شهری کشور اضافه شده و این در حالی است که ۶۰ هزار نفر در این طرح ثبت نام کرده اند. با توجه به این آمار باید توجه داشت که ۶۰ هزار دارنده تاکسی فرسوده هنوز برای نوسازی تاکسی خود اقدامی نکرده اند و ۶۰ هزارتای دیگری که اقدام کرده اند هم هنوز به طور کامل نوسازی نشده اند.
اتوبوس‌های فرسوده خطرآفرین هستند
به گفته مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی، اتوبوس‌های فرسوده از بعد آلودگی هوا و ایمنی خطر آفرین هستند و باید نوسازی شوند. این در حالی است که این بار نوسازی تنها به دوش شهرداری افتاده است. پیمان سنندجی با اشاره به اینکه طرح نوسازی مینی‌بوس‌ها با موفقیت انجام شده است، گفت: «خوشبختانه در این طرح توانستیم معضل مینی‌بوس‌های فرسوده را حل کنیم. در حال حاضر با انعقاد تفاهمنامه با هفت شرکت داخلی، نوسازی ناوگان اتوبوسرانی شروع شده است و ٣١۰۰ دستگاه اتوبوس به روش پیمایشی و خرید خدمات به سیستم اتوبوسرانی وارد می‌شوند.»
۱۴ هزار تاکسی فرسوده در تهران
معاون فنی و بهره برداری سازمان تاکسیرانی شهر تهران از مردود شدن ۱۸هزار تاکسی در تست‌های معاینه فنی خبر داد. براساس اظهارات مهدی ابراهیمی، تاکسی‌های تهران به سه دسته تقسیم می‌شوند: ۱)تاکسی‌هایی که سن آنها کمتر از پنج سال است و انجام معاینه فنی شامل حال آنها نمی‌شود. ۲) تاکسی‌هایی که عمر بین ۵ تا ۱۰ سال دارند که باید برای دریافت معاینه فنی به مراکز مراجعه کنند. از این دسته تاکسی‌ها در تهران ۵۰ هزار دستگاه وجود دارد. ۳) تاکسی‌هایی که عمر بالای ۱۰ سال دارند. در حال حاضر ۱۴ هزار دستگاه تاکسی فرسوده در سطح تهران تردد دارند که نه تنها یارانه معاینه فنی شامل حال آنها نمی‌شود بلکه باید نسبت به نوسازی تاکسی‌هایشان هر چه زودتر اقدام کنند.
جلسه هیات دولت برای کاهش آلودگی هوا
اقدامات دولت براساس گزارش کارگروه کاهش آلودگی هوای کلانشهرها و دستگاه‌های ذی‌ربط شامل توزیع بنزین یورو ۴، گازوئیل با گوگرد کمتر از ۵۰ پی پی ام، کاهش میزان غلظت بنزن، ارتقای استاندارد خودرو، ممانعت از شماره‌گذاری خودروهای دیزلی فاقد فیلتر، بازنگری و تصویب حدود مجاز معاینه فنی خودروها و راه‌اندازی سیستم یکپارچه معاینه فنی، تغییر سوخت مصرفی نیروگاه‌های برق از مازوت به گاز، نوسازی ناوگان عمومی و خروج خودروهای فرسوده، اجرایی شدن طرح کاهش، عدم شماره‌گذاری و ثبت سفارش موتورسیکلتهای کاربراتوری، پایش لحظهای میزان آلایندگی و در نتیجه کاهش روند هزینه سلامت ناشی از انتشار آلاینده‌ها بود. هیات وزیران در ادامه، پیشنهادهای کارگروه را مورد بررسی و تصویب قرار داد. بر این اساس طرح نوسازی بیش از هزار دستگاه مینی‌بوس فرسوده شهر تهران از طریق جایگزینی آنها با تاکسی نو، انعقاد قرارداد خرید ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس حمل و نقل عمومی برای تحویل تا پایان سال در کلانشهرها و پیشنهادات مربوط به بسته مدیریت تقاضای سفر مورد تایید هیات وزیران قرار گرفت. همچنین تمهیدات پیشنهادی کارگروه کاهش آلودگی هوای کلانشهرها به منظور تسهیل در استفاده از ۲۲ هزار میلیارد ریال تسهیلات کم بهره مصوب هیات وزیران جهت تسریع در نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی درون شهری به تصویب رسید.
حذف بی‌صدای مینی‌بوس‌ها
اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های شهری یکی از اولویت‌های نوسازی در کلانشهرها، به ویژه تهران بودند که در این سال‌ها اتفاقات زیادی در قالب نوسازی برایشان افتاده است. قرار بود میان انواع شیوه‌های سفر شهری سهم مینی‌بوس‌ها، براساس برنامه جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران به سه درصد برسد و این مدل حمل‌ونقلی در کنار سایر مدل‌های حمل‌ونقل عمومی، بتواند به سهم ٧۵ درصدی برسد اما این سهم در حال حاضر به کمتر از یک درصد رسیده و آن طور که مدیران شهر تهران زیر سر دارند، قرار است به جای سه درصد به صفر برسد. براساس برنامه جامع حمل‌ونقل و ترافیک شهر تهران قرار بود با نوسازی دوهزارو ۴۰۰ دستگاه مینی‌بوس فرسوده‌ای که تا آن زمان فعال بودند، تعداد اتوبوس‌ها به چهار هزارو ۵۰۰ دستگاه برسد اما در عمل اتفاق دیگری در مورد این تعداد مینی‌بوس رخ داد. قرار بود سهم مینی بوس‌ها به سه هزار دستگاه در سال ٩٧ برسد اما در حال حاضر مینی‌بوس‌های فرسوده‌ای که از ۴۰ سال قبل در تهران فعال هستند، بدون تغییری در شرایطشان فعالیت می‌کنند و هر بار در اوج روزهای آلوده پاییز، زخم زبان بیشتری بر تن فرسوده مینی‌بوس‌های خسته و رانندگان خسته‌ترشان زده می‌شود.
منبع: روزنامه آرمان
