خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)/ اسماعیل کهرم*: به دلیل اینکه به امام رضا (ع) ضامن آهو می‌گویند، تصور ما بر این است که ایشان اولین محیط‌بان این کشور هستند. بنابراین روز ولادت ایشان به عنوان روز محیط‌بان انتخاب شده است. زمانی این مناسبت در تقویم کشور حذف شد، در حالی که هم زیبا و مناسب بود و هم نماد ایرانی و اسلامی داشت.حالا خوشبختانه دوباره به آن توجه شده است. متاسفانه تاکنون به جایگاه محیط‌بانان توجهی نشده است، تا جایی که چندی پیش یکی از دانشجویان بنده که در مورد محیط‌بانان تحقیق کرده بود، به این نتیجه رسید که از هر ۱۰ نفر تهرانی شش نفر محیط‌بانان را نمی شناسند. اصلا نمی دانند که محیط‌بانان چه کسانی هستند، کارشان چیست و به کدام سازمان وابسته اند. در واقع محیط‌بانان بازوی اجرایی سازمان حفاظت از محیط‌زیست هستند که در اقصی نقاط کشور با تعداد کم، در ساعت‌های متمادی و در محیط‌های طبیعی حضور دارند؛ افرادی که حتی روزهای طولانی از زن، فرزندان و شهر و دیار خود جدا هستند، تا جایی که وقتی فرزندان این افراد به مدرسه و دانشگاه می‌روند، محیط‌بانان نمی دانند که چه زمانی درس فرزندانشان به اتمام می‌رسد، چون دائما در پست‌های شکاربانی مشغول انجام وظیفه هستند و اصلا خبر ندارند که وضعیت فرزندانشان چگونه است.
محیط‌بانان تحصیلکرده
عده ای از محیط‌بانان تعلیم دیده هستند و می‌توانند به عنوان ضابط قضائی نابودگران را دستگیر کنند، یعنی اگر متخلفی را در کوه ببینند، او را به نیروی انتظامی معرفی می‌کنند. همچنین امروزه این افراد دوره‌های مختلف مانند شناخت پستاندارن، گیاهان و… را می‌گذرانند. در حالی که در گذشته، حدودا ۴۰ سال پیش زمانی که افراد به عنوان محیط‌بان استخدام می‌شدند، حداکثر تحصیلاتشان تا سیکل بود، اما اکنون ما در بین محیط‌بانان دکترا هم داریم که از نظر علمی محیط‌زیست را می‌شناسند.
دغدغه محیط‌بانان
دغدغه محیط‌بانان حفظ طبیعت، اکوسیستم ها و موجوداتی است که در طبیعت بکر زندگی می‌کنند. آنها مخالف با تخریب هستند. اگر ببینند افرادی در مراتع به چرای دام ها بدون مجوز می‌پردازند یا بدون جواز حیوانات را شکار و اسیر کرده و در محیط‌های ناهنجار نگهداری می‌کنند با اعمال قانون با آنها برخورد می‌کنند. همچنین محیط‌بانان بسیار ساده زیست هستند و باید کسانی که ادعای ساده زیستی دارند، از آنها ساده زیستی را یاد بگیرند. خصوصیات این افراد به گونه ای است که مانند آهن مقاوم هستند، در حالی که بسیار رئوفند. یعنی در عین حال که متخلفی را طی چند روز تهدید و دستگیر کرده و به نیروی انتظامی تحویل می‌دهند، از شنیدن صدای یک بلبل هم به وجد آمده و حتی گریه هم می‌کنند. متاسفانه امسال، سال خوبی نبود و ما تعدادی از محیط‌بانان کشور خود را از دست دادیم، چنانکه با به شهادت رسیدن سه محیط‌بان آن هم طی ۴۸ ساعت تعداد محیط‌بانان شهید به مرز ۱۲۰ نفر رسید.
رسیدگی به وضعیت معیشتی محیط‌بانان
محیط‌بان ها بیشتر از کارمندان دولت کار می‌کنند و کمتر از آنها حقوق می‌گیرند. حقوق آنها نسبت به ساعت کار و محل خدمت بسیار ناچیز است، یعنی ساعت کاری محیط‌بانان مانند کارمند دولت نیست که ساعت هشت صبح سر کار باشند و ساعت چهار عصر به خانه شان برگردند. این افراد در طول ۲۴ ساعت در پاسگاه کار می‌کنند، یعنی در طول شبانه روز همیشه فردی وجود دارد که مشغول پاسداری و مراقبت از مواهب الهی است، بقیه نیروها هم با ماشین و بنزین محدود مشغول گشت‌زنی هستند، تا جایی که اخیرا به نیروهای اسب سوار متوسل شدیم تا راحت تر بتوانند از پهنه‌ها عبور کنند، حتی باید محیط‌بانان تحت حمایت بنیاد شهید قرار بگیرند، چون به برخی از محیط‌بانان حکم شهادت نمی‌دهند و خانواده‌هایشان از مزیت بنیاد شهید برخوردار نمی‌شوند، آن‌چنان که در شرایط بدی به سر می‌برند و معمولا در محیط‌هایی زندگی می‌کنند که دور از آب، آبادانی، مدرسه و… است. به هر حال وضعیت زندگی محیط‌بانان به گونه ای است که نیاز به رسیدگی دارند. بارها دولت و مجلس محترم از جهاتی قول داده بودند که تعداد نیروها را زیاد کنند، چون تعداد محیط‌بانان کشور ما حدود یک ششم استاندارد جهانی است، یعنی فقط ۲۷۰۰ نفر محیط‌بان داریم، در حالی که این تعداد بسیار کم است و باید محیط‌بان بیشتری داشته باشیم. با توجه به مرگ سه محیط‌بان دولت قول مساعدت و همکاری داده است. باید منتظر ماند و دید آیا این وعده‌ها به مرحله عمل می‌رسد یا نه؟ از سوی دیگر، دولت باید اجازه استخدام به سازمان حفاظت از محیط‌زیست بدهد تا فشار از محیط‌بانان کم شود. همچنین باید به وضع معیشت این افراد بیش از پیش رسیدگی کند.
لایحه حمایت از محیط‌بانان
در مورد لایحه حمایت از محیط‌بانان باید گفت که از این لوایح تاکنون زیاد به مجلس رفته و رد شده است. برای مثال لایحه افزایش حقوق و تعداد محیط‌بان بوده که تاکنون اجرایی نشده است. حالا شاید حوادث اخیر تاثیرگذار باشد و این بار این لایحه عملی شود. امیدواریم لوایح حمایتی از محیط‌بانان ایجاد شود، چرا که سازمان حفاظت از محیط‌زیست از نظر منابع مالی و تعداد محیط‌بانان بسیار فقیر است، به همین دلیل نمی تواند وظایف خطیر مهمی که به گردن دارد را به خوبی اجرا کند. بنابراین دولت باید در این زمینه فکری بکند تا این سازمان تقویت شود، چون ما حدود ۱۰ درصد از خاک کشور در اختیارمان است و نمی توانیم با ۲۷۰۰ محیط‌بان که عده‌ای مریض، عده ای در زندان، عده ای مجروح و عده‌ای مرخص شده اند به امور محیط‌زیست بپردازیم. ما نیاز به یک سازمان محیط‌زیست قدرتمند داریم که از منابع مادی و انواع تجهیزات لازم و کافی برخوردار باشد.
نادیده گرفتن حقوق محیط‌بانان
متاسفانه در عمل حقوق محیط‌بانان جدی گرفته نمی‌شود، در حالی که باید به وضعیت معیشتشان رسیدگی کنیم، وگرنه تعداشان ریزش پیدا می‌کند، چون اگر در طول روز یک پاکت سیگار بفروشند وضعیتشان بهتر از این است، چرا که محیط‌بانانی هستند که با ۲۴ سال سابقه خدمت هنوز میزان درآمدشان یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است. اگر این میزان حقوق را با هر کارمند نظامی، انتظامی و شخصی مقایسه کنید، بسیار ناعادلانه است. بنابراین باید دلخوشی را برای محیط‌بانان ایجاد کنیم تا با فراغ خاطر از محیط‌زیست کشورمان حمایت کنند، نه آنکه هم از نظر معیشتی در شرایط بدی باشند و هم دائما جانشان در خطر باشد.
* مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست
منبع: روزنامه آرمان
