جهانگیر عابدی کوپایی در پاسخ به این سؤال که با توجه به تغییر اقلیمی چگونه از منابع آبی کشور محافظت کنیم، گفت: فعالیت‌های صنعتی و حمل و نقل شهری منجر به تولید گازهای گلخانه‌ای شده و خارج نشدن این گازها از اتمسفر باعث افزایش درجه حرارت جو می‌شود.
به گزارش خبرگزاری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از فارس؛ عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه افزایش درجه حرارت جو باعث تغییر الگوی بارش می‌شود، افزود: بنابراین وضعیت بارش در کشورهای خشک و نیمه خشک بدتر و خشکسالی‌ها مکرر و طولانی مدت می‌شود و در مناطق مرطوب هم بارندگی‌ها به صورت سیل مخرب خودش را نشان می‌دهد.
عابدی کوپایی با بیان اینکه افزایش درجه حرارت عاملی برای افزایش نیاز آبی است، تصریح کرد: افزایش درجه حرارت نیاز آبی گیاهان را هم افزایش می‌دهد.
* کاهش ذخایر آب بر اثر تغییر الگوی بارش
وی افزود: علاوه بر افزایش درجه حرارت، تغییر الگوی بارش از برف به باران با توجه به اینکه آب باران نسبت به برف کمتر ذخیره می‌شود، منجر به کاهش ذخایر آبی شده است.
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به پیامدهای ناشی از تغییر الگوی بارش اظهار داشت: با تغییر الگوی بارش از برف به باران نه تنها ذخیره آب و جذب آب کمتر می‌شود، بلکه بارش رگباری باران باعث فرسایش خاک هم می‌شود.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که برای ذخیره‌سازی آب حاصل از بارش‌های شدید و ناگهانی که بر اثر تغییر الگوی بارش و تغییر اقلیم بیشتر مشاهده می‌شود چه باید کرد، گفت: وقتی پدیده تغییر اقلیم به وجود می‌آید، باید به دنبال آن، سازگاری با این پدیده مطرح شود و در هر منطقه به تناسب آن برخورد شود.
عابدی کوپایی با بیان اینکه در مناطق خشک و نیمه خشک باید بپذیریم که وضعیت آب بهتر از آنچه که هست نمی‌شود، بیان داشت: بنابراین نه تنها باید با تغییر الگوی کشت، گیاهان آب بر را کمتر کشت کرد، بلکه باید به سمت کشت محصولات مقاوم به خشکی حرکت کرد.
استاد تمام دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه باید در مناطقی که سیل ناگهانی به وقوع می‌پیوندد، سیلاب‌ها را کنترل کرد، افزود: یکی از روش‌های کنترل سیلاب‌ها سدسازی کارشناسانه و مهار آب اضافی به کمک این وسیله و هدایت آن به سمت تالاب‌ها است.
وی با اشاره به سیل فروردین ماه خوزستان، گفت: اگرچه بخشی از آب حاصل از این سیل ذخیره شده اما بخشی از آن می‌توانست به سمت تالاب‌ها یا سد گتوند برای رقیق‌سازی آب شور پشت این سد هدایت شود.
عابدی کوپایی بیان داشت: سیلاب‌ها و روان‌آب‌ها مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک نعمت است و باید با روش‌های علمی و نوین جمع‌آوری شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه درگذشته آب حاصل از روان‌آب‌ها به خصوص در مناطق مرکزی ایران مانند اصفهان و کرمان در آب‌انبارها ذخیره و برای مصارف عمومی استفاده می‌شد، گفت: هم‌اکنون در کشورهای مختلف از جمله استرالیا تمام روان‌آب‌های حاصل از باران ذخیره می‌شود و با تصفیه برای شرب استفاده می‌کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که برای صرفهجویی و بهینه کردن مصرف آب در بخش کشاورزی چه باید کرد، گفت: استفاده کارشناسی از سیستم‌های نوین آبیاری‌های تحت فشار، قطره‌ای و سیستم آبیاری تیپ (نواری) از جمله روش‌های متنوعی است که می‌توان در این بخش استفاده کرد.
عابدی کوپایی افزود: راهکار دیگر کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی بهره‌گیری از سیستم گلخانه‌ای در مناطق مستعد است.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: با توجه به وضعیت آبی کشور در کشت محصولات کشاورزی باید به سمت کشت گیاهان با ارزش اقتصادی بیشتر مثل زعفران و زرشک حرکت کنیم.
وی همچنین با اشاره به آب مجازی بیان داشت: بنابراین بهتر است که محصولات آب‌بر را از طریق واردات تأمین کرده و محصولاتی که مصرف آب کمتری دارند، را بر اساس استعداد منطقه کشت کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به بهای آب در بخش کشاورزی گفت: قیمت آب بسیار پایین و تقریبا مفت است، به طوری که اگر با به کارگیری روش‌های نوین آبیاری مقداری آب ذخیره شود، باز هم آب حاصل از صرفهجویی از آنجا که بهای چندانی ندارد، صرف کشت محصولات دیگر می‌شود.
وی افزود: بنابراین بهتر است به جای در نظر گرفتن قیمت پایین برای آب با در نظر گرفتن قیمت مناسب برای این کالای حیاتی و ارزشمند در بخش‌های دیگر مثلا در تأمین نهاده‌ها از کشاورزان حمایت شود.
عابدی تصریح کرد: کشت محصولات کشاورزی در هر منطقه باید براساس استعداد آبی آن منطقه انجام شود تا منجر به تهی شدن آبخوان‌ها نشود.
وی در پاسخ به این سؤال که در شرایط آبی کشور برای ذخیره‌سازی آب باید از روش آبخوان‌داری یا آبخیزداری اقدام کرد یا از روش سدسازی، گفت: هر دو شیوه روش‌هایی متفاوت از هم است که در شرایط مناسب باید استفاده شود.
عابدی کوپایی افزود: طرفداران محیط زیست و منابع طبیعی معتقدند که آبی که در پشت سد ذخیره می‌شود در معرض تبخیر قرار می‌گیرد، بنابراین بهتر است تا با تقویت مرتع‌داری و آبخیزداری و با بهره‌گیری از سیکل طبیعی گردش آب، آب در دل زمین ذخیره شود و از تبخیر هم مصون می ماند.
* سرطان پوسته زمین بر اثر خشکیدن آبخوان‌ها
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه وضعیت آبخوان‌ها بسیار وخیم است، افزود: وضعیتی که آبخوان‌ها با آن روبرو هستند را می‌توان زلزله خاموش یا سرطان پوسته زمین نامید که با کم آب شدن یا خالی شدن آبخوان‌ها، فرونشست زمین اتفاق می‌افتد که بازگشت پذیر هم نیست.
عابدی کوپایی با بیان اینکه در رابطه با طرح‌های منابع آب کشور از جمله انتقال آب و مسائل مشابه آن کمتر از نظر کارشناسان استفاده می‌شود، گفت: ارگان‌های قانونگذار و مجلس نباید بدون تأیید کارشناسی طرحی را در این زمینه مصوب کنند، چرا که هر طرحی نیازمند بحث و تبادل نظر متخصصان و کارشناسان در مجامع علمی است.
وی در پاسخ به این سؤال که پیامدهای ناشی از ساخت سد گتوند از جمله شوری آب پشت سد منجر به بروز مشکلاتی برای کشاورزی استان خوزستان شده است، بنابراین برای جلوگیری از آسیب به کشاورزی منطقه چه باید کرد، گفت: وقتی این سد مراحل ساخت را طی می‌کرد کارشناسان مختلف در مورد پیامدهای ناگوار حاصل از این سدسازی هشدار دادند، اما به گوشزدهای آن‌ها توجهی نشد و سد ساخته شد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه خوزستان با مشکل کیفیت و شوری منابع آب مواجه است، تصریح کرد: ورود آب آغشته به سم و کود از مزارع اطراف رود کارون به این رود و همچنین وجود تپه‌های نمکی که باعث شور شدن آب پشت سد گتوند شده است، کیفیت آب این منطقه را با مشکل مواجه کرده است.
عابدی کوپایی با تأکید بر اینکه این قضیه باید مدیریت شود، گفت: لازم است مجمعی از بهره‌برداران، ذینفعان و کشاورزان استان خوزستان و استان‌های هم‌جوار با طرح مشکلات در یک مجمع مشورتی، تصمیماتی را برای حل این معضل اتخاذ کنند و آن را به دولت انتقال دهند و دولت هم با یک تصمیم کارشناسی نسبت به حل مسئله اقدام کند.
* تبخیر ۷۰ درصد منابع آبی کشور
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در پاسخ به این سؤال که برای حل معضل تبخیر آب در کشور چه باید کرد، گفت: با توجه به شرایط آب و هوایی بیش از ۷۰ درصد آب کشور تبخیر می‌شود، بنابراین اگر متوسط بارندگی کشور ۴۰۰ میلیارد مترمکعب باشد، ۲۸۰ میلیارد مترمکعب آن تبخیر می‌شود.
وی بیان داشت: ایجاد پوشش فیزیکی مناسب در سطح استخرهای بزرگ ذخیره آب مزارع و آب پشت سدها به شرطی که صرفهجویی اقتصادی داشته باشد، یکی از راه‌های کاهش تبخیر است، که محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در سالهای اخیر به نتایج قابل توجهی هم در این باره دست یافته‌اند.
عابدی کوپایی با بیان اینکه پساب‌های شهری پتانسیل خوبی برای استفاده مجدد به شمار می‌رود، گفت: البته باید با تصفیه این آب‌ها به حد استاندارد برسد که در حال حاضر تصفیه‌خانه‌ها موجود قادر به این کار نیستند.
