معاون دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن بحرانی خواندن وضعیت کاهش تراز دریای خزر، به ضرورت وجود رژیم حقوقی برای این دریاچه تاکید کرد.
به گزارش پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN) به نقل از ایسنا؛ شهرام فداکار، در مورد کاهش تراز دریای خزر با اشاره به اینکه این رویداد متاثر از سه عامل کلان است، گفت: کاهش ۱۸ تا ۲۰ سانتی دریای خزر به طور سالانه، متاثر از عوامل داخل و خارج کشور و تغییر اقلیم و خشکسالی است.
وی با بیان اینکه دریای خزر دوره‌های سی ساله تغییر تراز آب دارد که ۳۰ سال بالا می‌آید و ۳۰ سال پایین می‌رود، اظهار کرد: این دوره‌های نوسانات تغییرات اقلیمی و جوی در همه مسائل جوی از جمله بارندگی و تراز دریاها وجود دارد.
کاهش ورودی خزر از رودخانه ولگا
معاون دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه کل منطقه خاورمیانه از پدیده افزایش دما و خشکسالی رنج می‌برد، افزود: در سال گذشته حدود ۶۵ کیلومتر مکعب آب از رودخانه ولگا نسبت به سالهای قبل وارد خزر شده است. این رودخانه واقع در کشور روسیه، حدود ۸۰ درصد آب خزر را تامین می‌کند؛ اما در شرایطی که به دلیل گرم شدن هوا، موقعیت کشت و کار مناسب‌تری در حاشیه این رودخانه برقرار می‌شود زمین‌های اطراف آن زیر کشت می‌رود و آب ولگا برای این کار صرف می‌شود، درنتیجه حجم آب دریافتی خزر از طریق رودخانه ولگا کاهش می‌یابد.
افزایش تبخیر سطحی خزر
فداکار با اشاره به اینکه با گرم شدن هوا میزان برداشت‌های آب در حاشیه رودخانه ولگا افزایش می‌یابد، افزود: از سوی دیگر به دلیل قرار گرفتن در محدوده جغرافیایی گرم، با افزایش دمای هوا تبخیر سطحی خزر نیز افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه در کشور ما روی اکثر رودخانه‌های منتهی به خزر بند کشیده و سد ساخته شده است، گفت: در نتیجه ایجاد انحراف در مسیر رودخانه‌ها و حوزه آبخیز خزری، آب کمتری وارد خزر شده و تاثیر منفی زیادی روی خزر داشته است.
کاهش ۲۴ درصدی ورودی خزر از ولگا در ۲۰۱۵
این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه بررسی نمودار تراز آب دریای خزر طی سالهای آبی ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ کاهش ۱٫۵ متری تراز دریای خزر را نشان می‌دهد، افزود: رودخانه ولگا در سال ۲۰۱۵ حدود ۶۵٫۵ کیلومتر مکعب نسبت به شرایط مشابه کمتر آب وارد خزر کرده است و در نتیجه ۲۴ در صد آب کمتری را در مقایسه با سال ۲۰۱۴ دراختیار خزر قرار داده است.
ورودی خلیج گرگان به دریای خزر مسدود شده است
به گفته فداکار، ورودی ۱۵ رودخانه به خلیج گرگان از سال ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۹۰، از ۱۰ متر مکعب در ثانیه به حدود ۲٫۰۱ متر مکعب در ثانیه رسیده است. بنابراین ورودی خلیج گرگان به خزر به حد چشم‌گیری کاهش یافته و تقریبا مسدود شده است. کاهش ورودی سفیدرود و سایر رودخانه‌ها به خزر نیز به دلیل ساخت سد و مصارف کشاورزی اتفاق افتاده است.
معاون دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: اکوسیستم سایر کشورهای حاشیه خزر به اندازه سواحل کشور ما تاثیرپذیر از دریای خزر نیست و سواحل زیبا با وجود جنگل‌های انبوه خاص ایران است، درحالیکه سواحل کشورهای قزاقستان و ترکمنستان از این مواهب برخوردار نیست. بنابراین اثرپذیری از خزر در کشور ما بیشتر می‌شود.
وی با بیان اینکه در کنوانسیون تهران برای حفاظت محیط زیست دریایی خزر بین کشورها همخوانی وجود ندارد، اظهار کرد: از جمله مشکلات دریای خزر نبود رژیم حقوقی مشخص است که موضوعی منطقه‌ای است که باید با همکاری سازمانهای ذیربط انجام پذیرد.
معاون دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست در مورد علت عدم توجه به بحران کاهش تراز دریای خزر، با اشاره به اینکه هنوز مشکلات کاهش آب خزر خود را نشان نداده است، گفت: این مسئله تنها در خلیج گرگان به مشکل بزرگی تبدیل شده و در سواحل دیگر این امر ملموس نیست. بنابراین به آن توجهی نمی‌شود.
تشکیل کمیته نجات خلیج گرگان و تالاب میانکاله
فداکار با اشاره به تشکیل کمیته نجات خلیج گرگان و تالاب میانکاله گفت: در بخش‌های دیگر دریای خزر هنوز به بحران کاهش تراز توجه نمی‌شود، درحالیکه باید این موضوع بررسی و پایش شده و راهکارهای کاهش اثرات پیش‌بینی و اقدامات ملی – منطقه‌ای برای آن در نظر گرفته شود.
وی در پایان با اشاره به عوامل غیرمستقیم کاهش تراز دریای خزر گفت: ورود فاضلاب و پساب به خزر نیز در کاهش تراز این دریاچه تاثیر می‌گذارد.
