پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی(IANN)
/ مژگان جمشیدی: درآمد پرنده نگری در ایالات متحده در سال ۲۰۰۹ به ۳۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۸۵ میلیارد دلار رسیده که از این میزان حدود ۲۴ میلیارد دلار صرف اقدامات حفاظتی تالاب‌ها و مناطق تحت حفاظت شده است. گزارش‌ها حاکی است هر ساله حدود ۳۵ میلیون شهروند امریکایی برای تماشای پرندگان اقدام به سفر به زیستگاه‌های پرندگان می‌کنند
مهاجرت پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر و سیبری به تالاب‌های کشورمان در حالی آغاز شده که هنوز پاییز از راه نرسیده اما در روزهای گذشته صدها پرنده مهاجر در تالاب‌های استان آذربایجان غربی، مازندران و گیلان و گلستان فرود آمده‌اند که بخش عمده‌ای از آنها شبه جزیره میانکاله و جزیره آشوراده را مطابق معمول به عنوان مقصد نهایی زمستان گذرانی شان انتخاب کرده‌اند. در دریاچه رو به زوال ارومیه نیز که هم اکنون بیش از ۹۰ درصد آن از بین رفته در روزهای گذشته نزدیک به ۴۰ فلامینگو فرود آمده‌اند که به گفته منابع محلی و تشکل‌های زیست محیطی حدود ۲۰ فلامینگو طعمه شکارچیان غیر مجاز شده‌اند! این در حالی است که تا پایان دهه هفتاد این دریاچه هر ساله پذیرای بیش از۷۰ هزار فلامینگو بود که با نابودی دریاچه تقریباً تمامی ارزش زیستگاهی این منطقه از بین رفته و کمتر پرنده‌ای برای زمستان گذرانی و جوجه‌آوری تابستانی به ارومیه مهاجرت می‌کند. تا ماه آذر تقریباً بیشتر تالاب‌ها، آب بندان‌ها و شالیزارهای کشورمان بویژه در مناطق شمالی، مملو از مهاجران خسته‌ای می‌شود که هزاران کیلومتر طی کرده‌اند تا به ایران برسند غافل از اینکه در این کشور، جز شکارچیان کمتر کسی است که انتظار آنها را کشیده باشد. اما در نقطه مقابل در بسیاری از کشورهای دنیا در اروپا و امریکا و آفریقا با فرا رسیدن ۶ ماهه دوم سال، فصل جدیدی از پرنده نگری آغاز می‌شود. بر اساس اعلام دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست هرساله حداقل دو میلیون پرنده مهاجر آبزی وارد کشور می‌شود. این رقم در سال‌های گذشته بین ۴ تا ۷ میلیون پرنده نیز گزارش شده که به موازات از بین رفتن بسیاری از تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور با گذشت زمان تعداد این پرندگان نیز کاهش یافته و دیگر به ایران نیامدند. اما همین تعدادی هم که به ایران می‌آیند به دلیل شکار و صید بی‌رویه درصد قابل توجهی از آنها برای همیشه از چرخه حیات خارج و از بین می‌روند. این در حالی است که وجود این پتانسیل‌های غنی از تعداد و تنوع پرندگان در کشور می‌تواند بستر بسیار خوبی برای توسعه صنعت اکوتوریسم بویژه پرنده نگری در کشور ما باشد.
پرنده نگری چیست؟
پرنده‌نگری شاخه‌ای از اکوتوریسم و کم‌ضررترین بخش آن به حساب می‌آید که در عین حال هر ساله درآمد قابل توجهی را عاید برخی کشورهای جهان می‌کند. تماشای پرندگان، گوش دادن به صدای آنها، اندکی تأمل در ساختار زندگی و روابط بین گونه‌های مختلف پرنده، نقاشی و عکاسی از آنها و ثبت رکوردهای جدید مشاهده پرندگان، سرگرمی مفرح و علمی منحصر به فردی است که اگر فقط یکبار تجربه شود بعید است که بتوان در برابر جاذبه تجربه دائمی آن مقاومت کرد. اکوتوریسم شاخه‌های متعددی دارد از جمله تماشای عمومی حیات وحش در پارک‌های ملی و پناهگاه‌ها، پرنده نگری، تماشای دلفین‌ها و نهنگ ها، ماهیگیری، دوچرخه سواری، پیاده روی، کوهپیمایی، قایقرانی، جنگل نوردی، کویر نوردی و….
اما متأسفانه به دلیل ناشناخته بودن اکوتوریسم در تمامی ابعاد آن در کشور ایران، این صنعت پردرآمد عملاً هیچ نقشی در رونق اقتصاد محلی و ملی ندارد. ضعف آگاهی‌های عمومی نسبت به اهمیت و جایگاه حیات وحش و زیستگاه‌های حفاظت شده در بین مردم ومتولیان توسعه کشور باعث شده تا هر ساله از جمعیت گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری کشور کاسته و اکوسیستم‌های طبیعی به تدریج دچار اضمحلال شده و از بین برود. از سوی دیگر ترویج غلط اکوتوریسم و دعوت از مردم برای ورود به طبیعت بدون آموزش‌های لازم باعث شده تا آسیب‌های غیر قابل جبرانی به بسیاری از اکوسیستم‌های طبیعی و حتی تحت حفاظت سازمان محیط زیست وارد آید. انبوه زباله‌های به جامانده در مناطق ساحلی و جنگلی و کوهستانی کشور، کشتار حیات وحش، تخریب سیمای طبیعی سرزمین با آتش زدن جنگل و مرتع، تردد بیش از حد خودروها در کوهستان‌ها، مراتع و بستر رودخانه‌ها، لگد کوب کردن گل‌ها و گیاهان وحشی و غارت گیاهان خوش خوراک تنها بخشی از پیامد این نوع گردشگری در کشور ما بوده که به غلط از آن تعبیر به اکوتوریسم شده است.
اکوتوریسم در ایران چیست؟
در حالی که فقط شمار پرنده نگرها در امریکا در سال ۲۰۱۳ به ۴۵ میلیون نفر افزایش یافته و بیش از ۸۵ میلیارد دلار از این محل عاید این کشور شده اما در ایران نه تنها چرخ اقتصاد ملی که حتی چرخ اقتصاد جوامع بومی و محلی حاشیه زیستگاه‌های حیات وحش نیز به حرکت درنیامده است. شاید عمده ترین دلیل این مهم را بتوان در بی‌علاقگی گردشگران ایرانی نسبت به عناصر و اجزای طبیعت برشمرد. در تمامی کشورهای دنیا اکوتوریست‌ها برای تماشای حیات وحش، چشم اندازهای زیبای کوهستانی، ساحلی، جنگلی، کویری و… و عکاسی و نقاشی و شناخت علمی طبیعت وارد مناطق می‌شوند اما در ایران علم و عکاسی و نقاشی جایگاهی ندارد و غالب گردشگران تنها برای گذران اوقات فراغت خود با خوردن چای زغالی و کباب و انبوه میوه و آجیل و… در طبیعت خود را سرگرم می کنند. به عبارت دیگر در ایران کمتر کسی است که بخواهد یک منطقه را با پای پیاده و قایق پارویی و دوچرخه و اسب تماشا کند و تا جایی که خودروی شخصی افراد کشش و ظرفیت داشته باشد جنگل و کوه را زیر پا می‌گذارند تا نهایتاً در یک نقطه بساط کباب و قلیان و… به پا کنند و متولیان توسعه نیز تقریباً در تمامی قلل مرتفع و جنگل‌ها و سواحل و حتی میانه دریاچه‌ها با ساخت جاده امکان حضور مردم با خودروهایشان را فراهم کرده‌اند.
از سوی دیگر از آنجا که ارزش اکولوژیکی، زیستگاهی و حفاظتی بسیاری از اکوسیستم‌های کشور درمعادلات اقتصادی کشور عموماً نادیده گرفته می‌شود لذا بیشتر مناطق طبیعی در سال‌های گذشته یا زیرساخت و ساز ویلا و طرح‌های مخرب عمرانی و کشاورزی رفته یا توسط گوسفندان چریده شده است. در این میان بسیاری از تالاب‌های کشور به دلیل سدسازی و توسعه بی‌رویه اراضی کشاورزی از بین رفته است با این حال برخی تالاب‌های کشورمان همچون میانکاله با وجود تمامی دست اندازی‌های متعدد در سال‌های گذشته همچنان زنده است. با نابودی دریاچه‌ها و تالاب‌های ارومیه و بختگان و هامون و جازموریان و گاوخونی، در حال حاضر میانکاله هر ساله شاهد بیشترین تعداد پرندگان مهاجر است. بر اساس گزارش دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست در سال‌های گذشته به‌طور متوسط بین ۵۵۰ تا ۶۰۰ هزار پرنده مهاجر از بیش از ۱۲۰ گونه برای زمستان گذرانی به این میانکاله و آشوراده آمده‌اند. این پتانسیل بالقوه از پرنده نگری می‌توانست در تمامی سال‌های گذشته درآمد قابل توجهی را عاید مردم حاشیه تالاب کند اما شکار و صید بی‌رویه در تالاب و هرازگاهی دست اندازی به اراضی منطقه برای جاده‌سازی و ویلاسازی جایگزین صنعت پرنده نگری شده است. به طوری‌که از میانه پاییز تا انتهای زمستان تقریباً روزی نیست که صدای تیراندازی در تالاب میانکاله قطع شود. لحظه‌های نابی که می‌تواند هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به سمت خود بکشاند در یک لحظه با شلیک گلوله‌های ساچمه‌ای به جهنم تبدیل می‌شود و ده‌ها پرنده خونین بال نیمه جان بر زمین می‌افتند. شلیک‌های پی در پی نه تنها بسیاری از پرندگان را نابود می‌کند بلکه با از بین بردن امنیت، باعث مهاجرت بسیاری از پرندگان به دیگر مناطق مازندران می‌شود. مناطقی که در آنجا ابزار قتل عام پرندگان مهاجر، به جای تیر و تفنگ، تورهای هوایی و دامگاه‌ها است. تالاب بین‌المللی فریدونکنار، سرخ رود و ازباران از جمله مناطقی است که به طور سنتی ساکنان آن از سالها پیش با روش‌های مختلف اقدام به زنده‌گیری و کشتار پرندگان می‌کرده‌اند و چون خبری از تیر و تفنگ نیست پرندگان به تصور وجود امنیت در این منطقه فرود می‌آیند. بر اساس اظهارات کارشناسان حیات وحش در کانون محیط‌بان، هرساله ده‌ها هزار پرنده در این منطقه با روش‌های مختلف زنده‌گیری و سر بریده می‌شوند و در بازار پرنده فروشان فریدونکنار فروخته می‌شوند.
پرنده نگری در اروپا و امریکا
همزمان با مهاجرت پرندگان از سرزمین‌های شمالی به مناطق جنوبی میلیون‌ها پرنده از نخستین روزهای پاییز کوچ خود را شروع می‌کنند تا زمستان را در این مناطق سپری کنند. اما آنچه جذابیت این مهاجرت‌ها را در کشورهای مختلف دوچندان می‌کند نحوه استقبال مردم از پرندگان مهاجر است. تورهای تماشای پرندگان رونق دوچندانی می‌گیرد و هزاران نفر را به سمت زیستگاه‌های پرندگان می‌کشاند تا یک روز آفتابی یا بارانی را در کنار پرندگان مهاجر سپری کنند. عده‌ای دیگر نیز تنها به نقاشی یا عکاسی از پرندگان علاقه دارند و با حمل دوربین و سه پایه یا بوم نقاشی، گاه چند روزی را در کنار پرندگان سپری می‌کنند تا یک اثر هنری خلق کنند یا به شکار لحظه‌های ناب از رفتار پرندگان بپردازند.
در برخی از کشورها هم مثل دانمارک و کانادا نیمه پاییز که از راه می‌رسد جشن‌ها و مراسم متفاوتی در برخی ایالات برای استقبال از پرندگان برگزار می‌شود که گاه در حاشیه این مراسم جشنواره غذاهای محلی و سنتی و صنایع دستی هم برگزار می‌شود.
سرویس آبزیان و حیات وحش امریکا (USFWS) گزارش می‌دهد که در سال ۱۹۹۶، تقریباً ۶۳ میلیون نفر از افراد بالای ۱۶ سال امریکا برای تماشای پرندگان، عکاسی و نقاشی از آنها از تالاب‌های این کشور بازدید کرده‌اند که به این ترتیب درآمدی معادل ۲۹ میلیارد دلار از طریق همین بازدیدکنندگان عاید اقتصاد ملی این کشور شده است. این گزارش می‌افزاید اگر صنعت تماشای پرندگان را یک کمپانی فرض کنیم در این صورت این کمپانی در ردیف ۵۰۰ تایی پردرآمد‌ترین شرکت‌های دنیا قرار دارد که در سال ۱۹۹۶ به دلیل شرایط مساعد آب و هوایی و زیستگاهی در تالاب‌های امریکا، این کمپانی در ردیف ۲۳ قرار گرفت. درآمد پرنده نگری در ایالات متحده در سال ۲۰۰۹ به ۳۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۳ به بیش از ۸۵ میلیارد دلار رسیده که از این میزان حدود ۲۴ میلیارد دلار صرف اقدامات حفاظتی تالاب‌ها و مناطق تحت حفاظت شده است. گزارش‌ها حاکی است هر ساله حدود ۴۵ میلیون شهروند امریکایی برای تماشای پرندگان اقدام به سفر به زیستگاه‌های پرندگان می‌کنند.
در استرالیا نیز برخی از خانواده‌ها در شمال کوئینزلند هر ساله معادل ۶۰ هزار دلار از محل توریسم پرنده نگری و خیل عظیم مردم علاقه‌مند که برای تماشای پرندگان به این منطقه می‌آیند درآمد کسب می‌کنند چرا که هشت درصد گونه‌های پرندگان جهان یعنی حدود ۸۰۰ گونه پرنده در این کشور زندگی می‌کنند که از ارزش بالای حفاظتی و نیز توریستی برخوردارند.
تعداد گونه‌های پرندگان در امریکا بیش از ۷۰۰ و در کانادا نیز ۶۴۰ گونه است. بنابراین صنعت پرنده نگری در ایجاد اشتغال و بهبود معیشت مردم محلی نیز نقش بسزایی دارد. در کانادا و مکزیک نیز همچون ایالات متحده، صنعت پرنده نگری یکی از پردرآمد ترین صنایع توریستی به شمار می‌رود و هرساله معادل ۲۵ میلیارد دلار برای این کشورها درآمدزایی دارد. در انگلستان نیز بیش از یک میلیون نفر در کلوپ‌های پرنده شناسی عضویت دارند و در امریکا این رقم به ۵۱ میلیون نفر و کانادا به ۱۰ میلیون نفر می‌رسد. علاقه به شناسایی و تماشای پرندگان در اروپا و امریکا از سابقه‌ای ۵۰ ساله برخوردار است و از این رو هرساله بخش قابل توجهی از درآمد حاصل از اکوتوریسم در این کشورها از محل تماشای پرندگان بویژه در فصل مهاجرت تأمین می‌شود.
وقتی ایران از رواندا عقب می‌افتد!
رشد روزافزون پرنده نگری در کشورهای آسیایی نیز تا حد زیادی مشابه سایر نقاط جهان است که در رأس آن کشور مالزی قرار دارد. صنعت تماشای پرندگان این روزها به قدری مورد توجه دولتمردان جهان قرار گرفته که حتی کشور رواندا که یکی از فقیرترین کشورهای آفریقایی است در سال ۲۰۰۹ معادل دو میلیون دلار از محل تماشای پرندگان درآمد ارزی کسب کرده است. این کشور استراتژی ای را برای توسعه صنعت پرنده نگری تدوین کرده که بر اساس آن انتظار می‌رود تا ۱۰ سال آینده درآمدش از محل پرنده نگری به ۱۰۰ میلیون دلار و تعداد بازدید کنندگان نیز به ۷۰ هزار نفر افزایش یابد. رواندا حدود ۷۰۰ گونه پرنده را در خود جای داده که از این تعداد حدود ۴۴گونه بومی و اندمیک این کشور است. کشور کنیا نیز یکی از بهترین کشورهای آفریقایی برای جذب پرنده نگرهای جهان است. هر ساله حدود ۴۵ میلیون اکوتوریست از پارک‌های ملی این کشور دیدن می‌کنند که بخشی از آن به پرنده نگری اختصاص دارد. در کنیا تاکنون ۱۱۰ گونه پرنده شناسایی شده که می‌تواند توریست‌های بیشتری را به خود جذب کند. در آفریقای جنوبی اما پرنده نگری صنعتی تازه پا است با این حال حدود ۲۴۰۰۰ پرنده نگر حرفه‌ای در این کشور وجود دارد. علاوه بر این هر ساله حدود ۱۶ هزار پرنده نگر حرفه‌ای نیز برای تماشای پرندگان به این کشور مسافرت می‌کنند که درآمدی معادل یکصد میلیون دلار عاید این کشور می‌کند.
میانکاله رو به زوال
در حالی که شبه جزیره میانکاله و جزیره آشوراده به عنوان یکی از ۴۳ پناهگاه حیات وحش ایران می‌تواند یکی از سایت‌های پرنده نگری کشورمان باشد اما تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. میانکاله و آشوراده از سال ۱۳۴۸ در زمره مناطق حفاظت شده ایران به ثبت رسیده است. این منطقه در حال حاضر به عنوان تالاب بین‌المللی، ذخیره گاه زیستکره ثبت شده در یونسکو و پناهگاه حیات وحش تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارد و قرار است بزودی زیر پوشش طرح‌های گردشگری رود. اجرای طرح گردشگری در ۳۸۰ هکتار از جزیره آشوراده و جذب سالانه ۵ میلیون گردشگر به این جزیره از جمله اهداف گردشگری در این منطقه عنوان شده است. بر اساس طرح مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکاله که در شورای برنامه ریزی استانداری مازندران نیز به تصویب رسیده، ظرفیت برد جزیره آشوراده برای گردشگر روزانه ۵۰ نفر است که در یک سال حداکثر رقمی حدود ۱۸هزار نفر را شامل می‌شود. آشوراده زیستگاه بیش از یکصد گونه پرنده و مأمن ده‌ها گونه گیاهی است که به عنوان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله، تحت مدیریت محیط زیست استان مازندران قرار دارد و یکی از معدود جنگل‌های جلگه‌ای باقیمانده انار ترش ایران در سراسر ساحل خزر است. اما نبود برنامه ریزی مناسب برای جذب طبیعت گردان موجب شده تا امروز شیوه نوینی از گردشگری برای استقرار در جزیره پیشنهاد شود که بر اساس طرح ارائه شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، هدف آن ساخت سازه‌های اقامتی، رستوران، بازار و اماکن ورزشی در جزیره و رونق انواع بازی‌ها و ورزش‌های آبی و موتوری در سواحل آشوراده است.
کارکرد پناهگاه‌های حیات وحش در امریکا
سیستم پناهگاه‌های حیات وحش به عنوان یکی از مناطق تحت حفاظت در تمامی کشورهای جهان وجود دارد و در امریکا از یکصد سال پیش تاکنون این سیستم موفق شده شبکه‌ای منسجم از زیستگاه‌های حیات وحش را شناسایی و تحت حفاظت در آورد. در این مدت نه تنها بسیاری از امریکایی‌ها تجربه‌های بی‌نظیری در محیط زیست به دست آوردند بلکه با اعمال مدیریتی قوی، محیط زیست هم به نحو نسبتاً مطلوبی حفظ شده است.
در حال حاضر بیش از ۵۶۰ پناهگاه حیات وحش و ۳۸ ناحیه تحت مدیریت تالابی همسطح با پناهگاه‌های حیات وحش در امریکا وجود دارد. این رقم چیزی جدای از پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده امریکا است که در این نوشتار به آنها اشاره‌ای نمی‌شود. حالا این رقم را مقایسه کنید با تنها ۴۳ پناهگاه حیات وحشی که در کشور ایران موجود است و کمتر از سه درصد وسعت خاک ایران را به خود اختصاص داده‌اند اما همین ۴۳ منطقه هم به روش‌های مختلف طی دهه‌های اخیر مورد تهدید و تخریب واقع شده است که میانکاله تنها یک مورد از آنهاست. ساخت بندر امیرآباد در اراضی شرق میانکاله، احداث جاده‌های متعدد در ذخیره گاه، شکار و صید بی‌رویه، تصرف اراضی و ویلاسازی، زهکشی اراضی تالابی و اقدام به جاده‌سازی در داخل تالاب تنها گوشه‌ای از آسیب‌های وارده در دهه‌های گذشته است.
اما در ایالات متحده پناهگاه‌های حیات وحش زیستگاه مناسبی برای بیش از ۷۰۰گونه پرنده، ۲۲۰ گونه پستاندار، ۲۵۰گونه خزنده و دوزیست و بیش از ۱۰۰۰گونه از انواع ماهیان فراهم کرده است. در این میان ۳۸۰ گونه گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض قرار دارد. در عین حال هر ساله میلیون‌ها پرنده در مسیر مهاجرت تابستان و زمستان خود از این پناهگاه‌ها به عنوان محلی امن برای زندگی موقت استفاده می‌کنند. شکار محدود، ماهیگیری، تماشای حیات وحش، کوهپیمایی، صخره نوردی، عکاسی، دوچرخه سواری، پیاده روی و اسب سواری در مسیرهای چوبی و غیر چوبی و بهره‌گیری از آموزش‌های محیط زیستی در مرکز بازدید کنندگان تقریباً همه، فعالیت‌های مفیدی است که به موجب قوانین و در چارچوب ظرفیت برد اکولوژیک مناطق در این پناهگاه‌ها می‌توان انجام داد به نحوی که آسیب جدی به زیستگاه و حیات وحش وارد نشود. بنابراین آنهایی که می‌خواهند یک روز تعطیل خوب در این کشور داشته باشند می‌توانند برای انجام هر یک از این فعالیت‌ها به سایت سرویس حیات وحش ایالات متحده مراجعه و با توجه به نوع علاقمندی خود منطقه مورد نظر شان را انتخاب کنند. تقریباً تمامی پناهگاه‌های حیات وحش امریکا به طور مجزا دارای سایت اینترنتی‌‌هستند که تمامی اطلاعات مربوط به حیات وحش، نوع خدماتی که ارائه می‌شود و نقشه و سایر اطاعات مورد نیاز در آن در دسترس علاقمندان است.
ماهیگیری نیز در امریکا از جمله تفریحات جذاب به شمار می‌رود. در این میان از مجموع ۵۶۰ پناهگاه حیات وحش بیش از ۲۷۰ پناهگاه برای ماهیگیری مجاز است ولی در سایر مناطق ماهیگیری ممنوع است. برآورد می‌شود در سراسر ایالات متحده بیش از ۷ میلیون ماهیگیر تفریحی و ۴۰ میلیون پرنده نگر یا (bird watcher) موجود باشد که پناهگاه‌های حیات وحش مقصد بخش قابل توجهی از این ماهیگیران و پرنده نگرها هستند.
در امریکا ماهیگیری و قایقرانی را به عنوان یکی از راه‌های معرفی طبیعت به کودکان در پناهگاه‌های حیات وحش آموزش می‌دهند. امکان ماهیگیری در بسیاری از مناطق حفاظت نشده کشور امریکا مهیاست، اما متقاضیانی که قصد ورود به پناهگاه‌های حیات وحش دارند باید هزینه‌های بیشتری پرداخت و مجوز خود را چند روز قبل از ورود به منطقه خریداری کنند و در انتظار نوبت ورود بمانند، چرا که در هر پناهگاهی روزانه تعداد مشخصی بازدید کننده امکان ورود دارد. برآورد شده تنها در سال ۲۰۱۱ مالیات و عوارضی که ماهیگیران تفریحی به سرویس حیات وحش امریکا پرداخت کردند رقمی در حدود ۳۶۵ میلیون دلار بوده که این درآمد مستقیماً برای احیای ذخایز آبزیان در همان پناهگاه‌های حیات وحش هزینه می‌شود.
دوچرخه سواری در مسیرهای خاص و تماشای مناظر چشم نواز و حیات وحش، صخره نوردی، دوچرخه سواری کوهستان و پاروزنی با قایق از دیگر تفریحاتی است که می‌توان در پناهگاه‌ها داشت. ساعت بازدید از پناهگاه‌های حیات وحش در سراسر امریکا یکسان نیست اما تقریباً ازیک ساعت بعد از طلوع آفتاب تا دو ساعت قبل از غروب آفتاب زمان بازدید تعیین شده و تقریباً در تمامی روزهای سال امکان بازدید از این مناطق وجود دارد، بجز ایام سال نو و کریسمس. امکاناتی که در این مناطق در اختیار طبیعت گردان قرار داده می‌شود شامل قایق‌های پارویی، ادوات ماهیگیری، دوربین‌های تماشای حیات وحش و… است. در همین حال گزارش دیگری از سوی سرویس حیات وحش امریکا حاکی است که فقط فروش تجهیزات پرنده نگری در این کشور هر ساله رقمی معادل ۳۶ میلیارد دلار عاید تولید کنندگان و فروشندگان این کشور می‌کند. در همین حال برآورد شده است تاکنون بیش از ۸۲۴ هزار شغل مرتبط به پرنده نگری در این کشور ایجاد شده که بخش قابل توجهی از آن صرف استخدام نیروهای حفاظتی در مناطق تالابی و غیرتالابی این کشور شده است.
در ایران نیز، در ۳۸۰ هکتار از جزیره آشوراده پیش‌بینی شده با جذب گردشگران حدود ۳۰ هزار شغل ایجاد شود. گفتنی است پناهگاه‌های حیات وحش امریکا با ۲۴ میلیون هکتار وسعت و پشتوانه یکصد سال مدیریت، سالانه میزبان ۴۰ میلیون طبیعت گرد عاشق و دوستدار طبیعت است که حاضرند هزینه‌های هنگفتی را متحمل شوند تا فقط یک گونه جدید پرنده به فهرست مشاهدات خود اضافه کنند. این گردشگران نه شب‌ها در منطقه می‌مانند و نه هتلی برای اقامت شان در زیستگاه وجود دارد. آنها به جای قایق موتوری و انجام مسابقه سرعت، با قایق پارویی طبیعت را به تماشا می‌نشینند، عکس و فیلم می‌گیرند و رکوردهایشان را در دفاتر خود به ثبت می‌رسانند و از همین طریق هرساله ۸۵ میلیارد دلار عاید این کشور می‌شود.
منبع: روزنامه ایران
