اصلاحات اساسنامه ای انجمن های صنفی کارفرمایی
بخش هشتم گفتگو با داریوش مختاری کارشناس ارشد فعال مهندسین مشاور در خصوص چالش ها و مشکلات مهندسان مشاور استان فارس
پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی/ (IANN) در ادامه گفتگو با داریوش مختاری، کارشناس ارشد فعال مهندسین مشاور، چگونگی اصلاحات اساسنامهای انجمنهای صنفی کارفرمایی را از ایشان جویا شدیم.
پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی ایران؛ با همان نگاه نهادی، خاستگاه حقوقی انجمن های صنفی چیست؟
همانطور که در مباحث پیشین گفته شد، خاستگاه انجمن های صنفی کارفرمایی، ماده (۱۳۱) قانون کار کشور است. انجمن های صنفی در دو نوع حرفه و صنعت فعالیت می کنند. تشخیص حرفه یا صنعت بر عهده اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی می باشد. انجمن صنفی مهندسین مشاور، حرفه محسوب می شوند. برای تعیین خطوط اساسنامه فعالیت، توسط وزیران عضو کارگروه تصویب نامه شماره ۷۲۸۸۴/ت ۳۴۴۵۲ هـ مورخ ۱۳۸۴/۱۱/۹ بنا به پیشنهاد شورای عالی کار و به استناد تبصره (۵) ماده (۱۳۱) قانون کار -مصوب ۱۳۶۹- و با رعایت تصویب نامه یادشده، آیین نامه چگونگی تشکیل، حدود وظائف و اختیارات و چگونگی عملکرد انجمن های صنفی و کانون های مربوطه (تصویب نامه شماره ۱۷۶۴۷۷/ت۳۷۲۹۲ک مورخ ۰۸/۰۸/۱۳۸۹ هیئت وزیران) را تهیه و ابلاغ شد. تبصره ۱ ماده (۲)، تبصره ۲ ماده (۵) و تبصره ۲ ماده (۶) و تبصره ۱ ماده (۱۴) مربوط به موارد اصلاحی تاریخ ۱۳/۱۲/۱۳۹۹ به متن مصوب ۱۳۸۹ افزوده شده است.
ماده (۱۲) فصل سوم اساسنامه به چگونگی ثبت و انحلال انجمن های صنفی و کانون های مربوط اشاره دارد و عبارت از این است که تشکل های موضوع آیین نامه به هنگام تشکیل، موظف به تنظیم اساسنامه با رعایت مقررات قانونی و طرح و تصویب آن در مجمع عمومی مربوط و ثبت در وزارت کار و امور اجتماعی می باشند. بر اساس ماده (۱۴)، وزارت کار و امور اجتماعی در صورت احراز صحت برگزاری مجامع عمومی عادی یا فوق العاده، تکمیل و صحت مدارک، ظرف یک ماه نسبت به ثبت و صدور گواهینامه و آگهی انجام انتخابات و انتشار آن در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار به هزینه تشکیل ذیربط اقدام خواهد نمود. همچنین بر اساس تبصره (۲)، وزارت کار و امور اجتماعی مکلف است هنگام ثبت، مراقبت نماید که وظایف مصوب در اساسنامه با سایر قوانینی که وظایف خاصی را برای صنوف پیش بینی نموده است، از قبیل قوانین نظام صنفی، نظام پزشکی، کانون وکلای دادگستری تداخل یا مغایرت نداشته باشد.
پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی ایران؛ تفاوت های بنیادین سازمان مردم نهاد و انجمن های صنفی کارفرمایی چیست؟
باید یادآور شد که صنف های کارفرمایی، سازمان مردم نهاد (سَمن) نیستند و یک نهاد انتفاعی محض نیز نیستند. در همان حال، تشکل های توسعه ای هستند. منظور این است که فعالیت این تشکل ها، به طور مستقیم به توسعه کشور در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گره خورده است. سازمان های مردم نهاد بیشتر کار خیریه، زیست محیطی و غیرو را بر عهده دارند. ماهیت فعالیت زیست محیطی در سَمَن ها، بیشتر شکلی و به فرهنگ عمومی مرتبط است و از این حیث به توسعه کشور از راه مشارکت جامعه مدنی کمک می کنند. در حالی که مهندسان مشاور، وظیفه مطالعات پروژه های عمرانی را بر عهده دارند و با انجام مطالعات دقیق پروژه های عمرانی، ابعاد مختلف این پروژه ها را از مرحله پیدایش تا طراحی تفصیلی و نظات بر اجرا بررسی می کنند. ماهیت کارکرد انجمن های صنفی، ماهیت حرفه ای (Professional) است در حالی که سازمان های مردم نهاد، ماهیت حرفه ای ندارند و اساسا، حرفه محسوب نمی شوند. بلکه در حوزه های اجتماعی و زیست محیطی فعالیت خیرخواهانه و اجتماعی دارند. سمن ها امور اجتماعی و غیرحرفهای همانند کارگاه و همایش انجام می دهند. در حالی که تراز فعالیت انجمن های صنفی، حل و فصل امور حرفه ای بین اعضا و در ارتباط با فعالیت اعضا و حوزه های خدمات رسانی آنهاست. حل و فصل امور بیمه ای، نیروی انسانی و مالیات و امور رفاهی اعضا جزو خدمات عمومی انجمن های صنفی است.
پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی ایران؛ به این ترتیب و با این دیدگاه ها، امکان تغییرات در اساسنامه فراهم است؟
خوشبختانه، بله. مبنای تغییرات، آیین نامه چگونگی تشکیل، حدود وظایف و اختیارات و نحوه عملکرد انجمن های صنفی و کانون های مربوط است. به طور معمول، هر تشکل مدنی می تواند متناسب با محدوده عمل، اساسنامه مناسب را تهیه و ثبت رسمی کند. با این حال، آیین نامه، خطوط اساسنامه را روشن کرده است و به طور معمول انجمن های صنفی، دارای یک اساسنامه الگو می باشند که در چهارچوب آیین نامه تهیه شده است و تفاوت انجمن های صنفی مختلف چندان زیاد نیست. اساسنامه یک مبنای قانونی است که به فعالیت اعضا، انتظام می بخشد. اساسنامه، واجد فرصت های بزرگ و ظرفیت های خوبی برای رشد نهادی است. یک اساسنامه خوب، به افزایش مشارکت کمک زیادی می کند.
پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی ایران؛ خطوط اصلاحی اساسنامه موجود چیست؟
تجربه نهادهای صنفی در متن انجمن های مهندسین مشاور، انجام چند اصلاح را الزامی می کند. یکی از بحث ها مربوط به اموال انجمن می باشد. در صورت انحلال انجمن، هیات تصفیه مکلف است حداکثر ظرف ۶ ماه با هماهنگی و راهنمایی وزارت کار و امور اجتماعی به کلیه حساب های انجمن رسیدگی نماید و فهرست کاملی از کلیه دارایی های انجمن صنفی شامل اموال منقول و غیر منقول و همچنین صورتی از بدهی های انجمن را تهیه نموده، دارایی انجمن را پس از تصفیه کلیه حساب های بدهکاران و بستانکاران و تادیه بدهی ها، ضمن تنظیم و امضای صورتجلسه ای مابقی را در صورت مازاد با نظارت وزارت کار و امور اجتماعی در اختیار اداره مذکور قرار دهند. این ماده اساسنامه باید اصلاح شود. به طوری که واگذاری دارایی هایی که دولت احتمالا به انجمن واگذار کرده است به دولت بازگردانده شود. به این ترتیب، امکان جذب کمک دولتی فراهم است. برای نمونه هیچ اشکالی ندارد که در رابطه سازنده بین دولت و انجمن هایی همانند انجمن صنفی مهندسان مشاور که به دولت خدمات می دهند، دولت به آنها کمک کند. بر اساس ماده (۳۹) اساسنامه و تعهدات محضری لازم الاجرا، می توان از کمک های دولتی برخوردار شد و در صورت انحلال انجمن، اموال دولتی به آن بازگردانده شود.
بر پایه مواد اساسنامه، هیات مدیره دارای ۷ نفر عضو اصلی و ۲ نفر عضو علی البدل بوده که از بین کاندیداهای واجد شرایط، با رای کتبی و مخفی اعضای حاضر در جلسه مجمع عمومی عادی، برای مدت ۳ سال انتخاب میگردند و تجدید انتخاب آنان برای دوره های بعدی در صورت حفظ شرایط لازم بلامانع است. هیات مدیره مکلف است، پس از قطعیت انتخابات، ظرف یک هفته اولین جلسه خود را تشکیل و از بین خود، یک رئیس، یک نائب رئیس، یک خزانه دار و از بین اعضای اصلی هیات مدیره یا خارج از آن یک دبیر انتخاب و صاحبان امضای مجاز اسناد و مدارک مالی و اوراق تعهدآور را طی صورتجلسه ای به اطلاع اعضاء برساند و نسخه ای از صورتجلسه مذکور را به همراه مدارک مورد نیاز به منظور انجام تشریفات ثبت، به وزارت کار و امور اجتماعی تسلیم نماید. این بخش از اساسنامه نیازمند یک آیین نامه اجرایی مصوب مجمع عمومی است که انتخاب ها بر پایه فعالیت و توانمندی افراد باشد.
نکته دیگر اینکه سمت ها نمی باید همیشگی باشند و چرخش نخبگان محدود شود. بلکه بهتر است سمت ها به چند دوره ۳ ساله محدود شوند و برای یک شخص، حضور در یک سمت به ویژه سمت رییس برای بیش از ۲ یا ۳ دوره محدود شود. افزون بر آن، چنانچه افرادی که از دانشگاه علاقمند به فعالیت در هیات مدیره هستند و دارای شغل اصلی تمام وقت باشند برای حضور در هیات مدیره و کسب سمت هایی که نیازمند وقت کافی و فعالیت پیوسته است ضوابطی نیاز است که شرایط حضور در هیات مدیره یا کسب سمت را مشروط به وقت کافی کند.
همچنین کارآمدی انجمن به فعالیت داوطلبانه وابسته است بر اساس همین منطق، نیازمند افرادی هستیم که دارای پیشینه چنین سوابقی باشند. دغدغه دیگر مربوط به حضور فعال در جلسات هیات مدیره است. در اساسنامه فعلی، جلسات هیات مدیره هر ماه یک بار تشکیل و با حضور اکثریت اعضاء (حداقل ۵ نفر) رسمیت مییابد. غیبت در سه جلسه متوالی یا پنج جلسه متناوب، بدون ارائه عذر موجه به عنوان استعفای شخصی از سمت هیات مدیره تلقی می گردد و عضو یا اعضای علی البدل به ترتیب تقدم آراء جانشین عضو مستعفی خواهند شد. تشخیص موجه یا غیر موجه بودن عذر بر عهده هیات مدیره خواهد بود.
بحث دیگر مربوط به خدمات هیات مدیره است که افتخاری است مگر اینکه مجمع عمومی در این مورد ترتیب دیگری اتخاذ و به تصویب برساند. در صورت در نظر گرفتن حقوق برای اعضای هیات مدیره می توان به مجمع عمومی رجوع کرد. ولی باید توجه داشت که با ماهیت داوطلبانه نبایستی تعرض داشته باشد. به همین سبب می توان در حد حداکثر یک یا دو نفر از اعضای هیات مدیره، حقوق و مزایا در نظر گرفت.
مساله دیگر شیاهت وظایف دبیر و رییس انجمن است. وظایفی که برای رئیس هیات مدیره پیش بینی شده است به شرح ذیل است:
- مراقبت در حسن جریان امور انجمن صنفی و دعوت از اعضای هیات مدیره به تشکیل مرتب جلسه
- اداره جلسات هیات مدیره و تنظیم صورتجلسه ها با همکاری منشی جلسه
- ابلاغ تصمیمات و مصوبات مجامع عمومی و هیات مدیره به دبیر و سایر مسئولان انجمن صنفی، جهت اجرا و پیگیری آن
- امضای کلیه قراردادها و احکام استخدامی کارشناسان، مشاوران، دبیر و سایر مسئولان انجمن صنفی که با تصویب هیات مدیره استخدام یا به کار گمارده خواهند شد.
- امضای کلیه چک ها و اسناد و اوراق بهادار و تعهدآور به اتفاق خزانه دار و ممهورنمودن آن به مهر انجمن صنفی
- انجام سایر اموری که به موجب اساسنامه بر عهده رئیس قرار دارد.
قسمتی از وظایف رئیس هیات مدیره که مربوط به امور اداری می باشد، قابل واگذاری به دبیر انجمن خواهد بود. وظایفی که برای دبیر انجمن پیشبینی شده است به شرح زیر است:
- حفظ و نگهداری کلیه اسناد و مدارک و صورتجلسات و سوابق اعضاء و دفاتر انجمن صنفی
- تهیه دفاتر «عضویت» و «امور مالی» با نظر وزارت کار و امور اجتماعی و همچنین دفاتر اندیکاتور و ثبت و صدور نامه ها
- تهیه و تنظیم نشریات مربوط به انجمن صنفی در حدود مقررات قانونی
- مهیا ساختن مکان تشکیل جلسات مجامع عمومی، هیات مدیره و بازرسان
- انجام سایر اموری که به نحوی از انحاء با وظایف دبیرخانه ارتباط دارد.
همچنین وظایف زیر برای دبیر پیش بینی شده است که بهتر است از وظایف دبیر، حذف و به وظایف رییس افزوده شوند:
- انجام مکاتبات اداری و جاری انجمن صنفی
- امضای اسناد و مدارک مالی و اوراق تعهدآور به همراه خزانه دار در صورت داشتن چنین اختیاری از سوی هیات مدیره
- تهیه و صدور و ابلاغ دعوتنامه ها و امضای کارت های عضویت اعضاء به اتفاق خزانه دار انجمن
- ابلاغ اساسنامه و بخشنامه ها و شیوه نامه های دولتی و سایر مقررات قانونی برای آگاهی و استفاده مسئولان و اعضای انجمن صنفی
- ابلاغ مصوبات و تصمیمات ارکان انجمن و احکام و نامه های واصله از مراجع قانونی و دستگاه های اداری به مسئولان مربوط
همچنین یک آیین نامه فعالیت برای جزییات و فرایندهای مالی مورد نیاز است. معیارها و شاخص ها و ضوابط آیین نامه ای کمک میکند.
پایگاه خبری کشاورزی و منابع طبیعی ایران؛ سپاس از حضور شما در مصاحبه
